Czy osoba chora może sporządzić ważny testament

Osoba chora

Osoba chora, w kontekście możliwości sporządzenia ważnego testamentu, to osoba chora, potocznie mówiąc - psychicznie.

Doprecyzowując to pojęcie, jest to osoba znajdująca się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, spowodowanym np. chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym lub innym – nawet przemijającym – zaburzeniem czynności umysłowych. 

Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji

Przesłanką podstawową jest stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Testament sporządzony przez osobę znajdującą się w takim stanie jest nieważny.

Co do zasady, osoba u której stwierdzono chorobę psychiczną, nie może sporządzić ważnego testamentu, ale kiedy taka osoba znajduje się w okresie, kiedy choroba cofnęła się, to wówczas testament przez nią sporządzony będzie ważny.

Niedorozwój umysłowy w zasadzie zawsze uniemożliwia sporządzenie ważnego testamentu.

Testator może znajdować się również w stanie zaburzenia czynności umysłowych przemijających, takich jak upojenie alkoholowe, stan po zażyciu narkotyków, środków odurzających, modnych ostatnio dopalaczy. 

Co z testamentem

Jeśli mimo znajdowania się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji spadkodawca sporządzi testament, to zanim nie zostanie stwierdzona jego nieważność, testament istnieje i wyłącza ustawowe dziedziczenie. Nie można go ot tak pominąć, tylko trzeba stwierdzić jego nieważność, bo istnieje zasada ochrony testowania.

Testator może sporządzić testament własnoręcznie, ale może też sporządzić go u notariusza. Notariusz, mimo, że jest osobą urzędową, może nie rozpoznać istnienia choroby psychicznej czy niedorozwoju umysłowego (stopnia lekkiego), i spisać oświadczenie woli takiej osoby, która stawiła się i chce sporządzić testament. Także sporządzenie testamentu u notariusza wcale nie powoduje, że nie można go podważyć.

Zobacz również: Nieważność testamentu

Opinia biegłego

W takiej sytuacji to zawsze lekarz, powołany przez sąd w charakterze biegłego, jedynie może stwierdzić, czy testator spadkodawca znajdował się w stanie wyłączającym sporządzenie ważnego testamentu.

Przy istnieniu choroby psychicznej najistotniejsza będzie dokumentacja lekarska, również do tego, by orzec, że taka choroba psychiczna wyłączała świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, jak też do tego, czy nie zaistniał stan remisji choroby (jej cofnięcia się).