REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Miarkowanie kary umownej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Małgorzata Pundyk-Glet
doktor nauk prawnych, adwokat
Kara umowna może zostać ustanowiona w różnej wysokości, jednakże górna granica kary umownej winna być w umowie jasno określona./Fot. Shutterstock
Kara umowna może zostać ustanowiona w różnej wysokości, jednakże górna granica kary umownej winna być w umowie jasno określona./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Nawet w przypadku zastrzeżenia wysokiej kary umownej, sąd może zmniejszyć jej wysokość. Nazywa się to miarkowaniem kary umownej. Sąd miarkuje karę umowną, jeśli okaże się, że jest ona rażąco wygórowana, ma niewielki związek z faktyczną realizacją zlecenia, wierzyciel nie poniósł szkody.

Zastrzeżenie kary umownej

Zastrzeżenie kary umownej co do zasady ma mobilizować drugą stronę umowy, aby wywiązała się ze swoich zobowiązań. Zastrzeżenie kary umownej może dotyczyć jedynie obowiązku niepieniężnego, np. terminowego pomalowania ściany czy uszycia sukienki. Częstym błędem jest formułowanie kary umownej w miejsce odsetek w przypadku braku realizacji zobowiązania pieniężnego.

REKLAMA

Polecamy: Twój urlop. To Ci się należy! - Kolekcja Poznaj swoje prawa!

Kara umowna może zostać ustanowiona w różnej wysokości, jednakże górna granica kary umownej winna być w umowie jasno określona. W przeciwnym razie w przypadku sporu zapis dotyczący kary umownej może zostać uznany za nieważny.

Miarkowanie kary umownej przez sąd

Nawet w przypadku zastrzeżenia wysokiej kary umownej, sąd może zmniejszyć jej wysokość. Nazywa się to miarkowaniem kary umownej. Sąd miarkuje karę umowną, jeśli okaże się, że jest ona rażąco wygórowana, ma niewielki związek z faktyczną realizacją zlecenia, wierzyciel nie poniósł szkody.

REKLAMA

W rozumieniu Sądu Najwyższego miarkowanie kary umownej jest przejawem prawa sądu do ingerencji w stosunki umowne równorzędnych podmiotów, a katalog kryteriów pozwalających na zmniejszenie kary umownej jest otwarty. Oceniając wysokość kary umownej w związku z podniesieniem zarzutu jej miarkowania, z uwagi na jej rażące wygórowanie, należy brać pod uwagę szereg kryteriów, w tym istnienie szkody oraz jej rozmiar. Względy aksjologiczne przemawiają bowiem za tym, że zastrzeżenie kary nie powinno prowadzić do nieuzasadnionego wzbogacenia wierzyciela. Szkoda spowodowana niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania determinuje interes wierzyciela chroniony przez zapłatę kary umownej, a przewidziane w art. 484 § 2 KC miarkowanie kary umownej ma przeciwdziałać dysproporcjom między wysokością zastrzeżonej kary umownej a godnym ochrony interesem wierzyciela (IV CSK 621/17 - postanowienie SN - Izba Cywilna z dnia 29-05-2018).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zdaniem sądu fakt poniesienia szkody nie jest oczywiście warunkiem naliczenia kary umownej, jednakże niewielka wysokość poniesionego uszczerbku lub jego brak, może mieć w okolicznościach konkretnej sprawy wpływ na stopień miarkowania kary. Podkreślenia wymaga, że miarkowanie kary umownej należy do sfery uznania sędziowskiego (I ACa 608/17 - wyrok SA Kraków z dnia 03-11-2017).

Żądanie zmniejszenia kary umownej

Sąd nie miarkuje kary z urzędu, dlatego pozwany dłużnik musi w tej materii złożyć odpowiedni wniosek. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w licznych orzeczeniach, np. wyrok SA w Szczecinie z dnia 5.12.2017 r., sygn. akt I ACa 590/17, w którym sąd wskazał, że przewidziane w art. 484 § 2 Kodeksu cywilnego uprawnienie dłużnika do żądania zmniejszenia kary umownej jest materialnoprawnym środkiem jego obrony przed żądaniem wierzyciela zapłaty tej kary. Skorzystanie z tego środka obrony zależy od woli dłużnika. Jeżeli dłużnik chce z uprawnienia tego skorzystać musi złożyć w tym przedmiocie określone oświadczenie woli, które, zgodnie z art. 60 Kodeksu cywilnego, może być wyrażone przez każde zachowanie, byleby ujawniło jego wolę w dostatecznie zrozumiały dla wierzyciela sposób. Jeżeli dojdzie do procesu sądowego, w którym wierzyciel żąda zasądzenia kary umownej, żądanie dłużnika miarkowania tej kary musi przybrać odpowiednią formę procesową - zarzutu procesowego miarkowania kary umownej. Skoro bowiem miarkowanie kary umownej jest dopuszczalne tylko na żądanie dłużnika, sąd nie może w tym zakresie działać z urzędu.

Skutek miarkowania

Obniżenie kary umownej ma także wpływ na wartość odsetek za niezapłaconą karę. Pogląd w tej materii przedstawił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 maja 2019 r., sygn. akt V CSK 541/18, w którym wskazał, że przyjęte jest, że następujące na podstawie sędziowskiego uznania miarkowanie kary wywołuje skutek ex tunc, a zatem reguluje wysokość kary umownej od chwili jej wymagalności. Z powyższym wiąże się uznanie, że oświadczenie o potrąceniu prowadzi do umorzenia wzajemnych wierzytelności w określonej części, a zatem wierzycielowi należą się odsetki za cały okres opóźnienia od pozostałej po potrąceniu kwoty.

Ostrożnie z wysoką karą

REKLAMA

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że wartość kary umownej należy określać z ostrożnością i rozwagą. Wprowadzenie zbyt wygórowanych stawek dla kary umownej może spowodować skutek odwrotny w postaci oddalenia powództwa lub miarkowania kary poniżej oczekiwań wierzyciela. Generalnie kara winna zastępować odszkodowanie za niezrealizowanie zobowiązania, jednakże można zastrzec, że jeśli należność z tytułu kary nie pokryje szkody, to wierzyciel będzie uprawniony do dochodzenia odszkodowania. Zatem wierzyciel ma możliwość dochodzenia roszczeń poza karą, o ile takowe zastrzeże w umowie.

Kara nie działa automatycznie. Roszczenie o karę umowną należy wygrać w sądzie, mówiąc kolokwialnie, a następnie wyegzekwować. W przypadku ubogiego dłużnika wierzyciel nic nie wskóra, jeśli zastrzeże bardzo wysoką karę, ponieważ na etapie egzekucji okaże się, że nie ma majątku na pokrycie.

Dlatego trzeba rozsądnie kontraktować i przewidywać ewentualne szkody z uwzględnieniem wartości kontraktu, ewentualnych szkód w razie jego niewykonania, możliwości płatniczych dłużnika, a także czasu postępowań sądowych i egzekucyjnych.

Polecamy serwis: Umowy

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe uprawnienia PIP i wyższe kary dla firm od 2026 r. Czy dojdzie do masowej zamiany śmieciówek w umowy o pracę? Szef PIP: uszczęśliwianie etatami na siłę się nie sprawdza

Nie będziemy masowo zmieniać umów cywilnoprawnych na etaty, a jedynie działać w przypadkach niebudzących wątpliwości – powiedział PAP szef Państwowej Inspekcji Pracy, główny inspektor pracy Marcin Stanecki. Zaznaczył, że w planowanych zmianach nie chodzi o „uszczęśliwianie etatami na siłę”, tylko o reagowanie na skargi.

Do odbiorców gazu masowo trafiają listy. Chodzi o pieniądze. Kwoty zaczynają się od 1 tysiąca, a dochodzą do kilkunastu tysięcy

Choć większość z nas od miesięcy żyje tematem cen energii, to dla wielu osób równie istotne są ceny gazu. A te właśnie się zmieniły. Różnica obejmie rocznie kwoty od tysiąca, nawet do kilkunastu tysięcy.

Renta wdowia 2025. ZUS wypłaca świadczenia w zbiegu [Ważne terminy]

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca już wdowie renty. Jak informuje ZUS, dzięki rencie wdowiej świadczeniobiorcy zyskają średnio 359,82 zł. Dlaczego ważne jest szybkie złożenie wniosku?

Milion wniosków o rentę wdowią. ZUS: tym osobom świadczenia nie przyznamy

REKLAMA

Dodatek pielęgnacyjny przed ukończeniem 75 lat. Ważny warunek i przykład z sądu

Po ukończeniu 75 lat Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyzna emerytowi dodatek z urzędu. Inaczej jest jednak w przypadku młodszych osób, które muszą spełnić dodatkowe warunki.

W lipcu 2025 roku już 900 plus na dentystę. Dla każdego, kto opłaca składkę zdrowotną. Ale czy wiesz, jak skorzystać?

Na początku 2025 roku pisaliśmy o tym, że każdy, kto opłaca składkę zdrowotną, może liczyć na 600 plus na dentystę. Co się w tym zakresie zmieniło? Głównie kwoty. Inflacja hamuje, ceny rosną, a pacjenci mają już 900 plus na dentystę.

Od 1 lipca 2025 r. dla osób z niepełnosprawnościami i seniorów łatwiej o sanatorium. Rozporządzenie w mocy [NOWY WNIOSEK]

Zmieniły się zasady wystawiania skierowania na leczenie uzdrowiskowe / rehabilitację uzdrowiskową - jest nowy wzór wniosku. Według nowych zasad i przepisów rozporządzenia, które już obowiązują, także lista lekarzy, którzy mogą kierować na leczenie jest rozbudowana. Oznacza to tyle, że osoby z niepełnosprawnościami i seniorzy, którzy leczą się u lekarzy z zakresu tych specjalności będą mieli uproszczone możliwości dostania się na leczenie uzdrowiskowe. Co jeszcze się zmienia i skąd wynikają te zmiany?

Mieszkanie Plus dla 9,9 mln seniorów - nowy rządowy program bez kryterium dochodowego oraz bez zmian w prawie dziedziczenia. Jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać lokal mieszkalny?

Rząd przygotowuje nowe rozwiązanie mieszkaniowe dla 9,9 mln seniorów – tzw. najem senioralny. Dzięki niemu starsze osoby, nawet te posiadają już własne mieszkanie, będą mogły zamieszkać w lokalu gminnym dostosowanym do ich potrzeb - bez żadnych barier oraz bez konieczności spełniania kryterium dochodowego. Celem projektu jest zapewnienie seniorom większej niezależności i poprawa warunków życia bez konieczności przeprowadzki do domu opieki.

REKLAMA

Ponad 500 zł dodatkowo za staż, co miesiąc. Jest ustawa, wypłaty w III kwartale 2025 r. [dla kogo, przez ile?]

Od 1 czerwca 2025 r. zaczęła obowiązywać ustawa z 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U. 2025 poz. 620). Regulacja wprowadza szereg uprawnień dla pracowników, osób bezrobotnych, pracodawców, urzędów pracy oraz osób z niepełnosprawnościami. Nowa ustawa daje możliwość otrzymania ponad 500 zł za staż. Poniżej szczegóły, bo trzeba wiedzieć, że regulacja nie jest skierowana dla tak wielu, jakby się mogło wydawać i na tak długo, jakby chciano.

Obowiązkowe windy w każdym budynku mieszkalnym, który ma co najmniej dwie kondygnacje. To tylko jedna ze zmian, która nas czeka

Ministerstwo Rozwoju i Technologii opublikowało projekt zmian w przepisach technicznych dotyczących budynków. Chodzi o to, by były one lepiej dopasowane do dzisiejszych potrzeb – zarówno jeśli chodzi o bezpieczeństwo, efektywność energetyczną, jak i dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. Trwają konsultacje publiczne, a dokument jest już dostępny na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

REKLAMA