Trzynastka 2024 a zwolnienie z powodu siły wyższej. Sprawdź, czy wpływa na jej wysokość.

• Jak ustala się wysokość trzynastki?
• Zwolnienie z powodu siły wyższej – co to jest?

Jak ustala się wysokość trzynastki?

Początek roku kalendarzowego to czas, w którym pracownicy jednostek sfery budżetowej oczekują wypłaty dodatkowego wynagrodzenia rocznego, czyli tzw. trzynastki. Zasady ustalania jego wysokości zostały określone w przepisach ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej. Z uwagi na to że wysokość ta jest uzależniona od wysokości wynagrodzenia, które pracownicy otrzymywali w trakcie roku kalendarzowego, trzeba ustalić je indywidualnie dla każdego z nich. To zaś sprawia, że rodzą się wątpliwości związane z tym, jak indywidualna sytuacja każdego z pracowników związana np. z chorobą, czy korzystaniem z uprawnień rodzicielskich, przełoży się na wysokość trzynastki. Wątpliwości mogą być szczególnie duże, gdy chodzi o nowe regulacje prawne, które w 2023 r. były stosowane po raz pierwszy. Tak właśnie jest ze zwolnieniem od pracy z powodu działania siły wyższej.
Wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając:

1. wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także
2. wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz
3. wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy

Aby obliczyć prawidłowo wysokość trzynastki należy więc prześledzić zasady wynikające z rozporządzenia urlopowego, które wpływa na to, jak zostanie ustalona jej podstawa. Tymczasem, zgodnie z jego postanowieniami,  przy obliczaniu podlegają wyłączeniu:

1. jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
2. wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez pracownika przestoju,
3. nagrody jubileuszowe,
4. wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 
5. ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,
6. dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
7. wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
8. kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
9. nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
10. odprawy emerytalne lub rentowe albo inne odprawy pieniężne,
11. wynagrodzenia i odszkodowania przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy

Zwolnienie z powodu siły wyższej – co to jest?

Prawo do zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej pracownicy mają od 26 kwietnia 2023 r. (art. 148¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy). Każdemu z nich przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Czas zwolnienia od pracy z tego tytułu jest więc czasem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę wyłączenia z podstawy trzynastki wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, nie należy uwzględniać go w tej podstawie.


Podstawa prawna

• ustawa z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 169 ze zm.)
• art. 148¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. poz. 14)