Dodatek za pracę na terenie wiejskim: nie tylko dla nauczycieli? Pracownicy w palcówkach zdrowia, w sklepach, na poczcie, w policji, strażacy, rolnicy, wdowy, sołtysi, pracownicy samorządu - my też chcemy!

• Dodatek za pracę na terenie wiejskim: nie tylko dla nauczycieli? Pracownicy w palcówkach zdrowia, w sklepach, na poczcie, w policji, strażacy, rolnicy, wdowy, sołtysi, pracownicy samorządu - my też chcemy!
• Dodatek za pracę na terenie wiejskim: nie tylko dla nauczycieli? Pracownicy w palcówkach zdrowia, w sklepach, na poczcie, w policji, strażacy, rolnicy, wdowy, sołtysi, pracownicy samorządu - my też chcemy! Komu się należy dodatek wiejski?
• Dodatek wiejski jako obligatoryjne składniki wynagrodzenia za pracę nauczyciela
• Jak naliczany jest dodatek wiejski?
• Spory na tle dodatku wiejskiego
• Dodatek wiejski a strajk
• Dodatek za pracę na terenie wiejskim - to dodatek socjalny

Dodatek za pracę na terenie wiejskim: nie tylko dla nauczycieli? Pracownicy w palcówkach zdrowia, w sklepach, na poczcie, w policji, strażacy, rolnicy, wdowy, sołtysi, pracownicy samorządu - my też chcemy!

Pojawił się pomysł, aby na wzór dodatku wiejskiego dla nauczycieli wypłacać też dodatek wiejski dla innych grup zawodowych, ale pracujących również na wsi. O tej idei już pozytywnie wypowiadają się strażacy z Ochotniczych Straży Pożarnych na wsi, rolnicy, wdowy mieszkające na wsi - ale jeszcze pracujące, sołtysi, pracownicy samorządu w małych gminach jak i działacze Kół Gospodyń Wiejskich. Podkreślają, że ich zdaniem mieszkańcom wsi żyje się znacznie trudniej, a koszty życia wcale nie są mniejsze niż w dużych miastach w Polsce. Niewątpliwie dużym problemem jest bariera komunikacyjna i brak połączeń busów. Szczególnie teraz kiedy kończy się rok szkolny, będzie to jeszcze większe utrudnienie. Skoro nauczycielom należy się dodatek wiejski, to dlaczego nie rozszerzyć go na inne grupy zawodowe reprezentujące polską wieś?

Dodatek za pracę na terenie wiejskim: nie tylko dla nauczycieli? Pracownicy w palcówkach zdrowia, w sklepach, na poczcie, w policji, strażacy, rolnicy, wdowy, sołtysi, pracownicy samorządu - my też chcemy! Komu się należy dodatek wiejski?

Przepis art. 54 ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2025 r. poz. 620, dalej jako: KN) wskazuje: nauczycielowi posiadającemu kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, zatrudnionemu na terenie wsi lub w mieście liczącym do 5 000 mieszkańców, przysługuje odrębny dodatek do wynagrodzenia zasadniczego. Jest to właśnie tzw. dodatek wiejski.

Zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1443) przez wieś rozumiemy jednostkę osadniczą o zwartej lub rozproszonej zabudowie i istniejących funkcjach rolniczych lub związanych z nimi usługowych lub turystycznych nieposiadającą praw miejskich lub statusu miasta. Z kolei przez miasto jednostkę osadniczą o przewadze zwartej zabudowy i funkcjach nierolniczych posiadającą prawa miejskie bądź status miasta nadany w trybie określonym odrębnymi przepisami (art. 2 pkt 3 ww. ustawy).

Dodatek wiejski jest przyznawany nauczycielowi, który legitymuje się wyższym wykształceniem z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończenie zakładu kształcenia nauczycieli i podjęcie pracy na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje; przestrzeganie podstawowych zasad moralnych, spełnianie warunków zdrowotnych niezbędnych do wykonywania zawodu.

Dodatek wiejski jako obligatoryjne składniki wynagrodzenia za pracę nauczyciela

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek zamiejscowy w Lublinie z dnia 11 grudnia 2002 r., II SA/Lu 923/01 wskazuje, że dodatek wiejski jest obligatoryjnym składnikiem wynagrodzenia za pracę nauczyciela. Organ prowadzący szkołę nie może więc (w drodze regulaminu) uzależnić ich przyznania od posiadania odpowiednich środków pieniężnych.

Jak naliczany jest dodatek wiejski?

Dodatek wiejski naliczany jest w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego. Jeżeli więc nauczyciel zarabia brutto 6600 zł, dodatek wiejski przysługuje w wysokości 660 zł brutto. Co istotne, organ prowadzący szkołę może podwyższyć dodatek nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wiejskim, na którym występuje deficyt kadr. Często więc te dodatki są znacznie wyższe.

Mając na uwadze, że dodatek wiejski ale można też powiedzieć, że małomiasteczkowy (do 5 000 mieszkańców) uzależniony jest co do wysokości wyłącznie od wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela, zmiana wysokości płacy zasadniczej powoduje automatycznie zmianę wysokości tego dodatku z datą zmiany części zasadniczej. Podwyższenie wynagrodzeń dla nauczycieli następuje nie później niż w ciągu 3 miesięcy po ogłoszeniu ustawy budżetowej, z wyrównaniem od 1 stycznia danego roku. Tak więc nie należy zapominać, że podwyższenie wysokości dodatku „wiejskiego” następuje z tą samą datą.

Spory na tle dodatku wiejskiego

Na tle dodatku wiejskiego powstaje całkiem dużo sporów. Jednym z bardziej istotnych i aktualnych rozstrzygnięć w indywidualnej sprawie jest Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Pomorskiego z dnia 6 listopada 2024 r., PN-II.4131.91.2024.AK, z którego wynika, że: "(...) postanowienia rozdziału 6 Regulaminu dotyczące dodatku wiejskiego również nie znajdują oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Zgodnie z art. 30 ust. 6 pkt 3 Karty Nauczyciela, organ prowadzący szkołę określa wysokość i warunki wypłacania składników wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1 pkt 4, o ile nie zostały one określone w ustawie lub w odrębnych przepisach. W związku z powyższym należy stwierdzić, że dodatek wiejski (określony w art. 54 ust. 5 Karty Nauczyciela), nie stanowi składnika wynagrodzenia, ponieważ został wyraźnie wyłączony w art. 30 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela. Brak jest zatem podstaw do regulowania warunków jego wypłacania w ramach regulaminu wynagradzania nauczycieli. Jednocześnie należy również wskazać, iż zgodnie z art. 91d pkt 3 Karty Nauczyciela, w przypadku szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, zadania i kompetencje organu prowadzącego określone w art. 54 ust. 5 wykonuje odpowiednio: wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta, marszałek województwa. Zatem określenie przez Radę Gminy w § 7 Regulaminu warunków wypłacania dodatku wiejskiego wykracza poza delegację ustawową, co stanowi istotne naruszenie art. 30 ust. 6 pkt 3 Karty Nauczyciela w zw. z art. 7 Konstytucji RP.".

Dodatek wiejski a strajk

W zakresie dodatku wiejskiego, w wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu z dnia 29 marca 2023 r. IV Pa 43/22 czytamy: ten dodatek również nie jest w żaden sposób powiązany z faktycznym świadczeniem pracy, a jednocześnie został wyłączony z pojęcia wynagrodzenia nauczyciela, w związku z czym przyjmuje się, że za okres strajku nauczycielowi przysługuje. Nie do pogodzenia z zasadą racjonalności ustawodawcy jest więc uznanie, że ustawodawca, pomimo uregulowania przez niego dodatków, do których prawa pracownik w czasie strajku nie traci, miał zamiar także wyłączyć spod pojęcia wynagrodzenia nauczyciela dodatki ujęte w art. 30 ust. 1 k.n.

Dodatek za pracę na terenie wiejskim - to dodatek socjalny

Rozważając możliwość uregulowania dodatku wiejskiego, za pracę przedstawicieli różnych grup zawodowych (nie tylko nauczycieli) na terenach wiejskich należy mieć na uwadze, że w istocie dodatek wiejski jest dodatkiem socjalnym. A skoro tak, to możliwości uregulowania takiego dodatku np. w urzędach w małych miasteczkach czy na wsiach, w palcówkach zdrowia, na pocztach, w sklepach itd. jest całkiem spora.

"Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 KN dodatek wiejski nie wchodzi w skład wynagrodzenia nauczycieli, jest dodatkiem socjalnym. Należy pamiętać, że dodatki socjalne nie wchodzą do podstawy obliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.d.w.r. wynagrodzenie roczne ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli z 2001 r. nie przewiduje wliczania dodatków socjalnych do podstawy obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop nauczycieli, stąd też dodatki te nie są uwzględniane przy ustalaniu wysokości tzw. trzynastki.}" - tak podkreśla przedstawiciele doktryny w swoim komentarzu, Gawroński Krzysztof (red.), Olszewski Artur, Zajda Beata, Karta Nauczyciela. Komentarz, Opublikowano: WKP 2023.