Tematy - Kodeks postępowania karnego, Prawo karne

Pozbawienie wolności, umieszczenie kogoś w więzieniu jest naturalną karą za popełnienie ciężkiego przestępstwa. Realizuje ono wiele funkcji, między innymi daje poczucie sprawiedliwości. Jest to jednak czynione po przeprowadzeniu stosownego postępowania oraz skazaniu. Tymczasem funkcjonuje też środek zapobiegawczy, który może odizolować od świata oskarżonego, podejrzanego, czyli osobę, co do której dopiero toczy się postępowanie karne i nie wiadomo jeszcze czy zasługuje ona na jakąkolwiek karę.

Rząd zrobił nie małą niespodziankę. Można spodziewać się nowych projektów takich aktów prawnych jak: kodeks karny, kodeks cywilny i kodeks rodzinny. Co więcej powołał też Komisję Kodyfikacyjną Ustroju Sądownictwa i Prokuratury - czy będą nowe ustawy o SN czy KRS - wydaje się, że tak. Rok 2024 i 2025 to będzie czas wzmożonych prac nad tymi kluczowymi obszarami prawa w Polsce. Zmiany są potrzebne.

Osoba, która dopuściła się naruszenia prawa w niektórych przypadkach nie poniesie za to odpowiedzialności. Taka sytuacja może wystąpić na przykład w przypadku choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych.

Kodeks postępowania karnego wyróżnia dwie formy, w oparciu o które sędzia orzekający w sprawie podlega wyłączeniu – z mocy prawa (iudex inhabilis) lub na wniosek (iudex suspectus).

Posługując się terminologią prawniczą pojęcie podejrzanego i oskarżonego w procesie karnym ma kompletnie inne znaczenie. Jakie?

W polskim systemie prawnym termin "obawa matactwa" odnosi się do sytuacji, w której istnieje uzasadnione podejrzenie, że dana osoba lub podmiot może podjąć działania mające na celu utrudnienie lub uniemożliwienie prowadzenia postępowania sądowego lub administracyjnego. Jest to pojęcie szeroko stosowane w różnych dziedzinach prawa, od procedur karnych po sprawy cywilne i administracyjne.

Od 1 października 2023 r. zaczynają obowiązywać duże zmiany w kodeksie karnym. Nowe przepisy zaostrzają sankcje dla sprawców najcięższych przestępstw, wprowadzają elastyczny wymiar kar oraz zapewniają Polakom bezpieczeństwo.

W zależności od powagi zarzutów i stopnia zaawansowania sprawy kontakt z niemieckim wymiarem sprawiedliwości następuje poprzez:
1) przesłanie formularza z pytaniami przez policję,
2) przesłanie nam nakazu karnego (Strafbefehl) / aktu oskarżenia,
3) wezwanie na przesłuchanie bądź zatrzymanie przez policję.

W jaki sposób różni się kwalifikacja prawna tych czynów i dlaczego sądy przyjmują w takiej sytuacji często odpowiedzialność karną sprawców z łagodniejszego przepisu?

Gwarancje procesowe dla podejrzanych lub oskarżonych poniżej 18. roku życia – jak teraz będą nazywani nieletni – to cel nowelizacji przepisów karnych, jaką Sejm przyjął 9 marca. Umożliwia ona udział w rozprawie dot. osoby poniżej 18 roku życia jego rodziców lub asystenta rodziny. Zaostrza także kary za produkcję pornografii dziecięcej i inne przestępstwa związane z pedofilią.

Gwarancje procesowe przysługujące podejrzanym lub oskarżonym poniżej 18. roku życia mają być dostosowane do dyrektyw unijnych. Sejmowa komisja sprawiedliwości przyjęła rządowy projekt. Do projektu wprowadzono poprawki synchronizujące jego treść z niedawnymi zmianami w Kodeksie postępowania karnego.

Senat przyjął nowelę Kodeksu postępowania cywilnego dostosowującą do prawa unijnego przepisy o jurysdykcji ws. małżeńskich, odpowiedzialności rodzicielskiej oraz uprowadzeniach dzieci za granicę. Przesunięto też termin wejścia w życie reformy prawa karnego.

Przedawnienie – ustanie karalności przestępstwa wskutek upływu określonego okresu od jego popełnienia (przedawnienie karalności) lub ustanie możliwości wykonania kary wskutek upływu określonego okresu od uprawomocnienia się wyroku skazującego (przedawnienie wykonania kary).

Senacki projekt zakłada wprowadzenie przepisów, na podstawie których zatrzymani, którzy nie mają adwokata lub radcy prawnego ustanowionego z wyboru, będą mogli żądać wyznaczenia im do kontaktu oraz przeprowadzenia czynności procesowych z ich udziałem adwokata lub radcę prawnego z urzędu.

Celem wymuszenia prawidłowego stosowania tzw. ustawy o sygnalistach twórca projektu zdecydował się na wprowadzenie przepisów karnych. Jakich?

W zakończonych w 2021 r. prawomocnym wyrokiem sprawach o przestępstwa fakturowe nikt nie został uniewinniony. 45 osób zostało skazanych, 66 poddało się dobrowolnie karze, a tylko wobec dziewięciu sąd warunkowo umorzył postępowanie.

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich znaczna część przepisów reformujących prawo karne budzi poważne zastrzeżenia.

Senacki projekt nowelizacji Kodeksu postępowania karnego dopuszcza w szczególnym przypadku wydłużenie terminu do wniesienia apelacji.

Federacja Przedsiębiorców Polskich wskazuje, że Konstytucja Biznesu nie chroni przedsiębiorców zgodnie z jej zapisami o domniemaniu uczciwości przedsiębiorcy oraz rozstrzyganiu wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy. Niestety, urzędnicy w obawie przed odpowiedzialnością wynikającą z art. 231 Kodeksu karnego nie stosują korzystnych dla przedsiębiorców rozwiązań i niemal każda sporna sprawa trafia do sądu. Utrudnia to działalność gospodarczą i zwiększa niepewność prawną dla firm. Rozwiązaniem jest wprowadzenie zapisów Konstytucji Biznes do Kodeksu karnego i zwolnienie urzędników z odpowiedzialności, jeśli stosują te konkretne przepisy Konstytucji Biznesu.

Co robić kiedy osoba zobowiązania do opłacania alimentów na Ciebie lub na Twoje dziecko uchyla się od tego obowiązku? Kiedy nie płaci? Kiedy mówi, że nie chce i nie będzie płacić? Gdy masz trudności z pokrywaniem podstawowych wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. O tym, jak się zachować, jak postępować skutecznie oraz pozostawać w zgodzie z prawem, przeczytasz w tym artykule.

Spółka na Malcie a kłopoty Dody. Dziennikarze śledczy pracujący przy Panama Papers przez wiele lat musieli ślęczeć nad tonami dokumentów, żeby znaleźć choćby nitkę, która miała poprowadzić ich do celu, czyli ujawnieniu afer polityków czy celebrytów. W przypadku Dody polska prokuratura musiała tylko wejść do internetu. Później śledczy mieli już prostą drogę do postawienia artystce i jej byłemu mężowi zarzutów ukrywania majątku przed inwestorami i niespłacenia należności związanych z powstaniem filmu „Dziewczyny z Dubaju”.

Zmiany w odpowiedzialności karnej dyrektorów jednostek zajmujących się małoletnimi już niedługo.

Zasada niezmienności składu orzekającego sprawia, że zmiana sędziego oznacza przymus prowadzenia procesu od początku – co nikomu nie służy. Jest jednak szansa na poprawę sytuacji.

Czynny żal to instytucja prawa karnego, która pozwala na uniknięcie odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego. Należy jednak pamiętać, że czynny żal to narzędzie wprowadzone przez ustawodawcę na ścisłe określonych zasadach i tylko spełnienie odpowiednich warunków umożliwia prawidłowe skorzystanie z tego rozwiązania.

Liczba osób tymczasowo aresztowanych rośnie z każdym rokiem. Tymczasowe aresztowanie jest najbardziej restrykcyjnym, izolacyjnym środkiem zapobiegawczym.

Użytkownicy przestrzeni wirtualnej często czują się w niej bardzo swobodnie. Internet – przynajmniej pozornie – zapewnia anonimowość, w związku z czym wiele osób pozwala sobie w sieci na więcej, niż w rzeczywistym świecie. Powszechnym zjawiskiem jest umieszczanie w sieci treści o charakterze zniesławiającym czy znieważającym inne osoby – na przykład obraźliwych czy mijających się z prawdą komentarzy. Takie zachowanie określa się często mianem hejtu. Niektórzy użytkownicy internetu mają poczucie, że mogą dopuszczać się takich działań bezkarnie. Czy jednak rzeczywiście? Co może zrobić osoba, która padła ofiarą znieważenia lub zniesławienia w internecie?

Kodeks karny zawiera kilka podstawowych zasad, które pomagają w prawidłowym stosowaniu przepisów. Wśród zasad prawa karnego jest m.in. zasada terytorialna. Na czym polega i jakie ma znaczenie?

Eksperyment, w tym eksperyment medyczny stanowi jeden z kodeksowych kontratypów, czyli okoliczności wyłączających bezprawność czynu. Na czym polega niniejszy kontratyp i o czym należy pamiętać?

Oskarżanie innych osób ma różne podłoże, na szczęście większość z nich jest oparta na prawdziwych faktach. Niestety zdarzają się fałszywe oskarżenia, które mogą być nacechowane chęcią odegrania się na innej osobie. Co wówczas grozi sprawcy takiego oskarżenia?

W polskim prawie karnym jest wyróżnionych kilka kontratypów czyli okoliczności, które wyłączają bezprawność czynu. Część z nich jest nazwana, zaś część jest wypracowana przez doktrynę. Jednym z wypracowanych jest m.in. kontratyp ryzyka sportowego. Na czym polega niniejszy kontratyp?

Niezgłoszenie danych do ubezpieczenia społecznego jest jednym z przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. Kto może być sprawcą przestępstwa i co za nie grozi?

Obrona konieczna jest jednym z kontratypów, czyli jedną z kodeksowych możliwości wyłączających bezprawność czynu. Kiedy zatem mamy do czynienia z obroną konieczną, a kiedy z przekroczeniem granic obrony koniecznej?

Instytucja warunkowego umorzenia postępowania jest swoistym testem dla sprawcy, który popełnił przestępstwo, jednak jego osobiste okoliczności pozwalają na zwolnienie od kary. Kto może liczyć na warunkowe umorzenie postępowania, jakie obowiązki ma sprawca w okresie próby i kiedy podejmuje się warunkowo umorzone postępowanie?

Zabezpieczenie majątkowe jest środkiem przymusu, którego celem jest zabezpieczenie wykonania przyszłego wyroku skazującego w zakresie grożących podejrzanemu (oskarżonemu) dolegliwości o charakterze majątkowym. W założeniu ma ono zapobiegać ukryciu lub wyzbyciu się przez podejrzanego (oskarżonego) jego majątku i tym samym uchronić przed utrudnieniem lub udaremnieniem możliwości wykonania wyroku w zakresie grzywien, środków kompensacyjnych i innych świadczeń.

Łacińskie określenie "in dubio pro reo" jest często używane w mediach i stanowi część szerszej zasady określanej domniemaniem niewinności. Jaki jest zatem zakres zasady in dubio pro reo?

Dozór policyjny jest pewnego rodzaju nadzorem nad podejrzanym lub oskarżonym stosowanym na wolności. W konkretnych przypadkach stanowi alternatywę dla tymczasowego aresztu. Kiedy zatem stosowany jest dozór policyjny, na czym polega i jakie obowiązki ma oskarżony?

Prekluzja dowodowa jest jedną z najważniejszych zmian wprowadzonych przez nowelizację Kodeksu postępowania karnego. Nowe przepisy weszły w życie 5 października 2019 r. Czy skutkiem tych zmian może być odejście od zasady prawdy materialnej?

Na temat przestępstwa nieudzielenia pomocy krąży wiele mitów, które są popularne zwłaszcza na forach internetowych. Ich pochodzenie jest różne, część wynika z niezrozumienia przepisu karnego, a część z opowieści osób trzecich, które często nie znając stanu faktycznego, dorzucają kilka słów od siebie. Jak zatem należy rozumieć przestępstwo nieudzielenia pomocy, kogo dotyczy i co za nie grozi?

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie 5 października 2019 r., utrudnia wniesienie prywatnego aktu oskarżenia. RPO prosi Senat o inicjatywę zmiany prawa.

Dane zgromadzone w Karnym Rejestrze Karnym mają istotne znaczenie dla osób, których dotyczą jak również dla organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. W związku z faktem, iż dane te decydują o losie innych, ważne jest aby były aktualne i prawidłowe. Jakie dane gromadzi się w Rejestrze Karnym, jak są usuwane i jak sprawdzić czy figurujemy w Rejestrze Karnym?

Ciągłe wyzwiska, bicie, pozbawianie środków niezbędnych do codziennego funkcjonowania, wyrzucanie osobistych rzeczy czy niesprawiedliwe ocenianie - to tylko niektóre z metod znęcania się nad inną osobą. Co grozi za znęcanie się i kto może być ofiarą niniejszego przestępstwa?

Aukcje internetowe, zaciąganie kredytów lub pożyczek czy udział w przetargach to jedne z najpopularniejszych metod oszustw. Niestety sprawcy są coraz bardziej pomysłowi i wymyślają coraz sprytniejsze metody. Czym jest oszustwo, co za nie grozi i kto może być potencjalnym pokrzywdzonym?

Policjanci zatrzymali 32-letniego mężczyznę, który bez odpowiedniej zgody, z wykrywaczem metalu w ręku, poszukiwał skarbów na jednym z pól w Raciborzu. Poszukiwanie zabytków bez zezwolenia jest od blisko dwóch lat przestępstwem zagrożonym karą więzienia – przypomina policja.

Od listopada 2019 r. mają obowiązywać nowe przepisy dotyczące kontroli ruchu drogowego. Projektowane zmiany przyznają więcej uprawnień policjantom oraz kierowcom.

Często zdarza się, iż strona składa pismo procesowe ostatniego dnia określonego terminu. Co jeśli termin ten upływa w sobotę? Czy Kodeks postępowania karnego reguluje tę kwestię tak samo jak w przypadku niedziel i świąt?

Nowelizacja procedury karnej zbliża się wielkimi krokami. Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw została podpisana przez Prezydenta RP w dniu 14 sierpnia 2019 r. Dnia 4 września 2019 r. ogłoszono ją z kolei w Dzienniku Ustaw. Większość przepisów wchodzi w życie po 30 dniach, wobec czego już w początkach października sądy karne będą procedować na nowych zasadach. Jedną z istotniejszych zmian, które budzić mogą wątpliwości z punktu widzenia prawa oskarżonego do obrony, jest możliwość prowadzania postępowania dowodowego pod usprawiedliwioną nieobecność oskarżonego, a niekiedy także jego obrońcy. Podstawowym celem jest tu rzecz jasna przyśpieszenie postępowania.

W polskim porządku prawnym przestępstwa są ścigane z urzędu, na wniosek pokrzywdzonego lub z oskarżenia prywatnego. Często zdarza się, że sprawcy unikają odpowiedzialności karnej z uwagi na brak wiedzy pokrzywdzonych odnośnie swoich praw. W związku z powyższym pojawia się pytanie, jakie przestępstwa wymagają złożenia wniosku przez pokrzywdzonego.

Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego ma na celu przyspieszenie procesu. Jakie zmiany znajdziemy w uchwalonej przez Sejm ustawie?

Celem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw uchwalonej przez Sejm w dniu 19 lipca 2019 r. jest przyśpieszenie procesu karnego. Na co od dłuższego czasu eksperci zwracali uwagę, w tym przypadku zasada szybkości postępowania przeważa niestety nad prawem oskarżonego do obrony. Mankamentów jest dużo, w miejscu tym chciałabym się odnieść do jednego – prekluzji dowodowej. Niezależnie od tego, czy ustawa ta stanie się prawem obowiązującym, pełnomocnicy procesowi – zwłaszcza zaś obrońcy, muszą być gotowi na zmiany.

Zatrzymany, który następnie zostaje zwolniony bez zarzutu, nie ma dostępu do akt sprawy. Konsekwencją tego jest brak możliwości zażalenia na zatrzymanie. Zdaniem RPO dokumenty uzasadniające zatrzymanie powinny być jawne.

Kodeks postępowania karnego, Prawo karne

Tymczasowe aresztowanie. Czy na pewno tymczasowe?

Prawo cywilne, karne i rodzinne - będą nowe kodeksy!

Niepoczytalność a ubezwłasnowolnienie

Wyłączenie sędziego w procesie karnym. Kiedy ma miejsce i jak złożyć stosowny wniosek?

Podejrzany i oskarżony w procesie karnym. Poznaj prawa i obowiązki

Obawa matactwa - co to znaczy?

Kradzież od 800 zł będzie przestępstwem. Duże zmiany w kodeksie karnym od 1 października 2023 r. Wyższe kary i nowe typy przestępstw

Sprawa karna w Niemczech. Co trzeba wiedzieć? Jak się zachować?

Zabójstwo a pobicie ze skutkiem śmiertelnym

Gwarancje procesowe dla nieletnich i ostrzejsze kary za przestępstwa związane z pedofilią

Gwarancje dla nieletnich przestępców mają być zgodne z unijnymi dyrektywami

Przesunięty termin wejścia w życie reformy prawa karnego?

Przedawnienie w prawie karnym

Przesłuchanie zatrzymanego - senacki projekt nowelizacji KPK

Ochrona sygnalistów - przepisy karne

Przestępstwa fakturowe. Działania KAS. Jakie wyroki orzekają sądy?

Reforma prawa karnego - zastrzeżenia RPO

Senacki projekt nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

Konstytucja Biznesu nie chroni wystarczająco przedsiębiorców - pomóc mogą dodatkowe zapisy w Kodeksie karnym

Niealimentacja, czyli uchylanie się od alimentów

Spółka na Malcie a kłopoty Dody. Prokuratorzy mieli łatwy dostęp do dowodów

Zmiany w odpowiedzialności karnej dyrektorów szkół, przedszkoli i żłobków

Zasada niezmienności składu orzekającego - zmiany w k.p.k.

Czynny żal w praktyce – warunki, termin, wzór

Liczba osób tymczasowo aresztowanych rośnie

Odpowiedzialność karna za zniesławienie i znieważenie w internecie

Pojęcie zasady terytorialnej w Kodeksie karnym

Kontratyp eksperymentu medycznego w Kodeksie karnym

Co grozi na fałszywe oskarżenie w Kodeksie karnym?

Kontratyp ryzyka sportowego

Niezgłoszenie danych do ubezpieczenia społecznego jako przestępstwo

Obrona konieczna w rozumieniu Kodeksu karnego

Warunkowe umorzenie postępowania - podstawowe informacje

Zabezpieczenie majątkowe w postępowaniu karnym

Zasada in dubio pro reo w procesie karnym

Dozór policyjny - na czym polega i kiedy jest stosowany?

Prekluzja dowodowa w sprawach karnych - możliwe skutki nowelizacji KPK

Nieudzielenie pomocy w rozumieniu Kodeksu karnego

RPO: Pokrzywdzonemu trudniej wnieść do sądu prywatny akt oskarżenia

Jakie dane są gromadzone w Krajowym Rejestrze Karnym i jak się je usuwa?

Na czym polega i co grozi za znęcanie się?

Oszustwo jako przestępstwo

Więzienie za poszukiwanie skarbów (zabytków) bez zezwolenia

Kontrola ruchu drogowego od listopada 2019 r.

KPK: termin upływający w sobotę, niedzielę i święto

Postępowanie dowodowe pod nieobecność oskarżonego

Jakie przestępstwa są ścigane na wniosek pokrzywdzonego według Kodeksu karnego?

Przyspieszenie postępowania karnego - projektowane zmiany

Prekluzja dowodowa w procesie karnym – jak z tym walczyć?

Zatrzymany zwolniony bez zarzutu a dostęp do akt sprawy - RPO