Przedawnienie w prawie karnym
Po jakim czasie przedawniają się przestępstwa?
Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:
- 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
- 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
- 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat;
- 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata;
- 5 – gdy chodzi o pozostałe występki.
Jeżeli w tak określonym okresie wszczęto postępowanie w sprawie przestępstwa, karalność tego przestępstwa ustaje z upływem 10 lat od zakończenia tego okresu. W przypadku innych przestępstw niż wymienione powyżej wszczęcie postępowania powoduje przedłużenie okresu przedawnienia o 5 lat.
Zbrodnia to czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą (25 lat pozbawienia wolności albo dożywotnie pozbawienie wolności). Występek to czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Przy odróżnianiu zbrodni od występków bierze się pod uwagę dolną granicę zagrożenia karą pozbawienia wolności.
Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia przestępstwa. Z oskarżenia prywatnego ścigane są: naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, zniesławienie, znieważenie, naruszenie nietykalności cielesnej.
Po jakim czasie przedawniają się przestępstwa na szkodę małoletniego?
W przypadku popełnionych na szkodę małoletniego:
- występków przeciwko życiu i zdrowiu zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności,
- przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego
– przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez małoletniego 30. lat. Małoletni to osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie zawarła małżeństwa (w wyniku jednego z tych zdarzeń uzyskuje się pełnoletniość).
Po jakim czasie przedawnia się wykonanie kary?
Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:
- 30 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą (25 lat pozbawienia wolności albo dożywotnie pozbawienie wolności);
- 15 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat;
- 10 – w razie skazania na inną karę.
Jakie przestępstwa nie ulegają przedawnieniu?
Przedawnienie karalności oraz przedawnienie wykonania kary nie dotyczy:
- zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych,
- umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 z późn. zm.)