SN: Matka podeptała miłość ojca do córki. Czy zapłaci 5000 zł zadośćuczynienia? Złe matki zaczną się bać odszkodowań dla ojców?

Sąd Najwyższy może tak zinterpretować przepisy kodeksu rodzinnego i kodeksu cywilnego, że miłość ojca do dziecka zyska ochronę prawną (i symetrycznie przy naruszenia prawa przez ojca wobec matki). Miłość ta zostanie uznana za dobro osobiste i objęta ochroną tak jak zdrowie, godność, dobre imię. To oznacza możliwość zasądzenia ZADOŚĆUCZYNIENIA od np. matki dla ojca. W sprawie opisanej na końcu artykułu zadośćuczynienie za odcięcie ojca od kontaktów z dzieckiem wyniosło aż 11 000 zł. Ale zostało zmniejszone przez sąd II instancji za bierność ojca w walce o kontakty z dzieckiem.

Jak sprawa trafiła na listę uchwał składu 7 sędziów SN

15 czerwca 2024 r. sędziowie nie czuli się kompetentni do samodzielnego rozstrzygnięcia sporu między ojcem a matką z uwagi m.in. na sprzeczne orzeczenia w sprawie takich sporów - sądy raz orzekały, że miłość do dziecka jest dobrem chronionym a innym razem, że nie. I zwrócili się do poszerzonego składu SN (siedmiu sędziów) o wydanie uchwały rozstrzygającej problem.

Sędziowie wskazali na trzy możliwe warianty kwalifikacji czynu matki wobec ojca, któremu kobieta odcięła kontakt z dzieckiem:

Wariant 1) Kontakt ojca z dzieckiem nie jest chroniony przez prawo - nie można zasądzić od matki zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. za uniemożliwianie lub utrudnianie kontaktów.

Wariant 2) Przepisy o kontaktach z dzieckiem wyłączają jedynie roszczenia przeciwko osobie sprawującej faktyczną pieczę nad dzieckiem wkraczające wprost w sferę kontaktów z dzieckiem (tj. o umożliwienie kontaktów), a pozostałe roszczenia z art. 24 § 1 i 2 oraz 448 k.c. powstają niezależnie od przepisów K.r.o.;

Wariant 3) Jest możliwe zasądzenie zadośćuczynienia dla ojca od naruszającej normy społeczne matki.

Poniżej pełne uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego w pliku PDF do ściągnięcia

Poniżej opis sporu między matką a ojcem pozbawionym kontaktu ze swoim dzieckiem

Uchwała 7 sędziów SN - Matka zapłaci ojcu 5000 zł za odcięcie kontaktu z ich córką? 

Sąd cywilny (opis rozstrzygnięć "przed Sądem Najwyższym"):

1) zakazał pozwanej matce małoletniej podejmowania działań uniemożliwiających powodowemu ojcowi małoletniej utrzymywanie kontaktów z córką co najmniej w wymiarze i formie określonych ugodą z 17 września 2015 r. zawartą przed sądem opiekuńczym;

2) zakazał matce dziecka rozgłaszania nieprawdziwych informacji o ojcu dziecka, w szczególności nazywania go „ćpunem”, „narkomanem”, „pedofilem” i „zboczeńcem”, oraz nakazał pozwanej przeproszenie powoda listem poleconym za te naruszenia jego czci;

3) zasądził od matki dziecka na rzecz ojca dziecka 11 000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie prawa powoda do życia rodzinnego oraz jego czci;

4) zakazał matce dziecka podejmowania działań uniemożliwiających powodowej małoletniej siostrze przyrodniej dziecka (reprezentowanej przez swoją matkę, partnerkę powodowego ojca) utrzymywanie kontaktów z siostrą.

Sąd drugiej instancji wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił apelację pozwanej matki dziecka w zakresie powyższych rozstrzygnięć z wyjątkiem zadośćuczynienia, które zmniejszył do kwoty 5000 zł.

Sąd Apelacyjny uznał, że więź ojca z córką „w wyniku długiego okresu przerwy w kontaktach, zainicjowanej i przeprowadzonej przez pozwaną, uległa rozwiązaniu i obecnie sądowe orzeczenia zmierzają dopiero do jej stopniowej restytucji”. 

Sąd ten zmniejszył zadośćuczynienie zasądzone przez Sąd Okręgowy ze względu bierność ojca w egzekwowaniu, w trybie art. 59815 i nast. k.p.c., ustalonych ugodą lub orzeczeniem sądu kontaktów z dzieckiem