REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Surogatki, ratunek dla bezdzietnych czy handel nienarodzonymi dziećmi?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Katarzyna Goździkowska
Matką jest kobieta, która dziecko urodziła.
Matką jest kobieta, która dziecko urodziła.

REKLAMA

REKLAMA

Wymarzone dziecko. Wyczekiwane przez wiele lat – przedtem - kilkukrotne nieudane próby zapłodnienia in vitro, lata leczenia niepłodności, ból i rozczarowanie. No i brak pewności, że dziecko z adopcji zaspokoi rodzicielskie tęsknoty. Wiele par obawia się, że nie pokochają dziecka, z którym nie łączą ich więzy krwi. Zrozpaczeni rodzice wykorzystują desperację kobiet, które w zamian za odpowiednią kwotę urodzą upragnione dziecko. Ich rola – donosić ciążę, a później oddać maleństwo.

Co na to prawo?

Nie ma żadnego przepisu, który zakazywałby czerpania zysków z „wynajmowania brzucha”. W powszechnym mniemaniu, to co nie jest zakazane jest legalne. Dlatego agencje pośrednictwa takiego „wynajmu” rosną jak grzyby po deszczu. Motywacje tzw. matek zastępczych są jasne. Faktycznie pomagają jednak bezdzietnym parom. Nieco trudniej kwestionować motywacje rodziców, ale już ciężko usprawiedliwić chęć zbicia fortuny na cudzych nieszczęściach.

REKLAMA

Matka zastępcza a matka genetyczna

Od niedawna prawo wypowiada się na temat kwestii macierzyństwa. W świetle prawa matką jest kobieta, która dziecko urodziła.

Tymczasem w przypadku matki zastępczej między nią a dzieckiem nie ma żadnej więzi genetycznej. Jest jednak inna więź, budowana przez 9 miesięcy. Wizyty u lekarza, podczas których matka ogląda rozwijające się maleństwo, bijące serce na ekranie monitora usg, pierwsze wyczuwalne ruchy dziecka, a na koniec wydanie dziecka na świat.

Kto więc ma naturalne prawo do dziecka? 

REKLAMA

Etycy odpowiadają – nawet prawo natury nie rozstrzyga tego problemu, bo po pierwsze nie przewiduje, że taki problem mógłby w ogóle zaistnieć. Prosty wniosek – człowiek nie może tak głęboko ingerować w przyrodzone prawidła od wieków regulujących prawo narodzin?

Z drugiej strony, medycyna dzięki nieustannej ingerencji w prawa natury leczy bezpłodność i wydłuża życie. Spór o "surogatki" to przerzucanie się argumentami – nadrzędna wartość życia kontra godność matki i dziecka, prawa natury a postęp medyczny, „kupczenie” życiem a wydawanie na świat życia, które bez matki "zastępczej' by się nie rozpoczęło. 

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Umowa o dziecko

Cały proceder nie jest skomplikowany. Rodzice zobowiązują się do przyjęcia i wychowania dziecka, finansowego wsparcia matki i odpowiedniego wynagrodzenia za usługę „prenatalnej opieki”.

Na podstawie takiej umowy matka zastępcza oddaje dziecko.

Wydawałoby się, że ze względu na brak wyraźnych zakazów i zasadę swobody umów, w umowie można regulować wszystko – choćby zobowiązać kobietę do urodzenia i oddania dziecka. Tymczasem, matka zastępcza pozostanie w świetle prawa matką i ta kwestia nie może być dowolnie regulowana przez nikogo. 

Co stanie się, gdy kobieta po tych 9 miesiącach poczuje więź z maleństwem, więź której nie chce zrywać z powodu podpisu złożonego bezmyślnie pod kilkoma paragrafami?

Prawo nie zmusi jej do spełnienia umowy -  każda umowa tej treści pozostawiona do oceny sądu będzie unieważniona jako niezgodna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 kodeksu cywilnego).

Zobacz również: Prawne aspekty przysposobienia

Oddać dziecko i co dalej?

Taka umowa, nawet jeśli matka ją wypełni nie wystarcza – nie można kupić dziecka.

W świetle prawa rodzicem jest bowiem ten, kto jest wpisany do aktu urodzenia dziecka – akt taki sporządza się natomiast w USC na podstawie zgłoszenia narodzin. Kobiety rodzące w szpitalach nie zgłaszają narodzin same, robi to za nie lekarz.

Inaczej jest w przypadku porodów domowych, szczególnie gdy nie asystuje przy nich lekarz. Takie może zgłosić sama kobieta albo domniemany ojciec. Dlatego matki zastępcze często rodzą w domach, w trudniejszych warunkach, bez niezbędnej opieki, przy asyście niewykwalifikowanych akuszerów. Chyba że zatrudnią agencję pośrednictwa, która zatroszczy się o wszystko, albo ktoś życzliwy podsunie znajomą położną.

Dziecko zabierają wtedy przyszli rodzice i sami zgłaszają je w urzędzie jako własne. 

 Matka zastępcza może zaprzeczyć macierzyństwo matki "genetycznej"

Pochopna decyzja? Matka może ją przemyśleć. Gdy chce odzyskać dziecko, prawo jej to ułatwi.

REKLAMA

Od czerwca może żądać zaprzeczenia macierzyństwa kobiety wpisanej do aktu urodzenia dziecka. W tym celu nie musi przedstawiać, tak jak mężczyzna w przypadku ustalenia ojcostwa, porównawczych badań genetycznych, wystarczy wykazać, ze to ona wydała dziecko na świat. 

Ciąganie matki zastępczej po sądach za niewywiązanie się z umowy nie pomoże, może sprowokować tylko odpowiedzialność karną. Pytanie, czy ze względu na brak innego adekwatnego paragrafu, sąd nie zakwalifikuje tego czynu pod art. 253 p.1 lub p.2 kodeksu karnego, przewidującego karę za handel dziećmi

Adopcja dziecka

Prawo przewiduje inne formy nabywania władzy rodzicielskiej. Matka może wyrazić zgodę na adopcję po sześciu tygodniach od narodzin dziecka. Wtedy nie ujawnia się jej w akcie urodzenia i znika z życia maleństwa. Rodzice przysposobią dziecko – pytanie czyje?

Nie jest to bowiem klasyczne przysposobienie, w którym rodzic/e, którzy nie chcą dziecka oddają je parze, która tego pragnie.

W Polsce zjawisko „wynajmowania brzucha” zdaje się nie interesować ustawodawcy, który liczy, że są to problemy, które albo się nie ujawnią albo chyba same rozwiążą. Tymczasem strefa handlu płodami rozwija się pod obojętnym okiem ustawodawcy, trudno nawet nazwać ją szarą strefą – ot, nikt jej przecież nie zdelegalizował.

Pozostaje czekać na akt prawny, który w końcu albo ureguluje sytuację matek zastępczych i spragnionych potomstwa rodziców, albo zakaże takich „transakcji wymiennych”.

Legalizować czy delegalizować?

Rzadko która sprawa wywołuje tyle kontrowersji – niby mamy na kim się wzorować, ale trudno rozstrzygnąć, który wzór wybrać. A te są skrajne – nie tylko kraje takie jak Rosja i Ukraina, ale także zachodnioeuropejskie państwa - Wielka Brytania, Finlandia, Belgia i Grecja zalegalizowały ciążę zastępczą, w USA taka procedura jest również zgodna z prawem.

 W tym samym czasie, kraj, bądź co bądź z tego samego kręgu kulturowego, Francja poprzez ustawę bioetyczną wyraźnie zakazuje takich praktyk.

W która stronę pójdzie polski ustawodawca? Trwają prace powołanej przez premiera Komisji ds. bioetyki. Wobec kontrowersji jakie wywołuje samo zapłodnienie pozaustrojowe w ciele matki genetycznej, jednoznacznie negatywne stanowisko wobec matek zastępczych wydaje się przesądzone.

Waga argumentów rzucanych przez kontrujące się strony wyrównuje szale sporu. W żonglerce jedynymi słusznymi racjami nie uczestniczą tylko ci, których problem dotyczy. Zainteresowani wolą zwrócić się do dyskretnego medium, gdzie mogą pozostać anonimowi – Internetu, tam biznes „wynajmu brzucha” rozwija się coraz prężniej.

Zobacz również: Adopcja dziecka - vademecum

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wysokość alimentów w 2025 r. według nowej tablicy alimentacyjnej [Przykład]

Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało nową tablicę alimentacyjną. Co istotne, nie ma ona charakteru wiążącego. Jak podkreśla resort, tabele będą narzędziem pomocowym dla sędziów i uczestników postępowania.

Polacy chcą szybko na emeryturę, ale nie chcą przestać żyć aktywnie. Tylko nieliczni pracują po 60-tce

Choć prawo pozwala łączyć emeryturę z pracą, robi to zaledwie 11,6 proc. Polaków w wieku 50–74 lat. Ponad połowa osób zbliżających się do wieku emerytalnego nie wyobraża sobie dalszej aktywności zawodowej. Eksperci ostrzegają: bez zachęt do pracy po 60. roku życia system emerytalny może się nie utrzymać.

Nowe prawo planistyczne 2026: Co oznacza dla właścicieli gruntów rolnych? Ekspert wyjaśnia

Najistotniejszą zmianą wydaje się fakt, iż „dla właścicieli gruntów rolnych tych najlepszych klas bonitacyjnych, położonych poza granicami miast zasadniczo do czasu uchwalenia planu ogólnego nie będzie możliwe uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, a więc i faktyczne odrolnienie nieruchomości.” – mówi Barbara Pancer w wywiadzie z ekspertem INFOR, [Radca prawny, local partner w warszawskiej praktyce nieruchomości kancelarii Greenberg Traurig].

Rekonstrukcja rządu stała się faktem. Premier Donald Tusk ogłosił: mniej ministrów, więcej odpowiedzialności, nowa jakość zarządzania państwem

Rekonstrukcja rządu: „Porządek, bezpieczeństwo i przyszłość” – to trzy filary, które mają kierować nowym gabinetem Donalda Tuska. Premier ogłosił zmniejszenie liczby ministrów konstytucyjnych z 26 do 21, utworzenie nowych superministerstw, powołanie kontrolingu pracy ministrów i całkowicie nowe podejście do energetyki, finansów i relacji międzynarodowych.

REKLAMA

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje - dlaczego? Chodzi o osiemnaste urodziny i rentę rodzinną. Mówi się, że 18-stka to symboliczny próg dorosłości, czas nowych praw, ale też i obowiązków. Chociaż dla większości młodych ludzi to radosny moment, to istnieje jednak grupa, dla której ten dzień, zamiast otwierać nowe możliwości, przynosi pewne bolesne finansowe rozczarowanie. Chodzi o rentę rodzinną, która dla niektórych nie jest już tak wysoka, jak przed ukończeniem 18. roku życia.

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności, chociaż sektor sztucznej inteligencji woła o nowych specjalistów, ale kobiet wciąż jest w nim jak na lekarstwo. Choć to one częściej niż mężczyźni kończą studia wyższe, rzadziej wybierają karierę w branży technologicznej. Jaki będzie miało to wpływ na sytuację kobiet na rynku pracy?

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac. Jak to możliwe? A no tak, że dzieci często dorabiają w wakacje a ich zarobki mają wpływ na sytuację finansową rodziców i przekroczenie pewnych progów podatkowych, które wpływają na utratę różnych ulg.

Rekonstrukcja rządu. 23 lipca 2025 r. premier przedstawi nową Radę Ministrów

Premier ogłosi skład nowej Rady Ministrów w środę o godz. 10:00. Zgodnie z deklaracjami rządu celem rekonstrukcji ma być efektywniejsza i skuteczniejsza praca Rady Ministrów.

REKLAMA

Hołownia chce badać posłów alkomatem. Projekt ustawy po incydentach w Sejmie

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia przygotował projekt ustawy, który umożliwi marszałkowi zlecenie badania alkomatem posła podejrzewanego o nietrzeźwość w czasie obrad. "Kończymy tolerowanie pijanych posłów" – zapowiedział. Projekt ma być odpowiedzią na incydenty, do których dochodziło już kilkukrotnie.

Jak wspierać naukę i zaangażowanie pracowników?

Dla 70 proc. pracowników z pokolenia Z cotygodniowe zdobywanie nowych umiejętności jest jednym z podstawowych oczekiwań wobec pracodawcy. Młode pokolenie coraz częściej poszukuje w pracy sensu, wyzwań i realnych możliwości rozwoju. Dlatego firmy oferują coraz więcej różnorodnych inicjatyw wspierających naukę i zaangażowanie.

REKLAMA