Dziecko lepiej chronione w procesie sądowym

19 lutego 2015 roku w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej odbyły się pierwsze czytania dwóch senackich projektów aktów normatywnych, ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Zarówno jeden jak i drugi projekt zakładają lepszą ochronę praw dziecka w procesie.

Pierwszy z procedowanych projektów ustaw doprecyzowuje i uzupełnia obecny stan prawny, w którym brak jest uregulowania praw, obowiązków, ale i przesłanek, które musi spełnić osoba, aby mogła być ustanowiona kuratorem dla małoletniego w postępowaniu sądowym. Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka, profesjonalizacja reprezentanta małoletniego jest niezbędna w relacjach dziecka z dorosłymi, kiedy jedno z rodziców jest sprawcą przestępstwa, np. w sprawach o molestowanie, kwestiach spadkowych, czy też kiedy rodzice nie dają rękojmi właściwego zarządzania majątkiem swojego dziecka.

O zmiany dotyczące kuratorów Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak zabiegał w wystąpieniach do Ministra Sprawiedliwości już od 2011 r. Wskazywał wtedy, że udział kuratora, którym będzie adwokat lub radca prawny, zwiększy skuteczność dochodzenia interesów dziecka w postępowaniu, w którym żaden z rodziców lub opiekunów nie może właściwie go reprezentować.

Zobacz serwis: Dziecko i prawo

Z analizy spraw wpływających do Rzecznika Praw Dziecka wynika, że do reprezentowania interesów dziecka często wyznaczane są osoby przypadkowe, nieposiadające odpowiedniego merytorycznego przygotowania.

- Chodzi o to – wyjaśnia Marek Michalak – by kuratorem był profesjonalista, który zna procedury sądowe i może zareagować, gdy trzeba składać wnioski, zażalenia, apelacje. Powinna to być też osoba, która pilnuje terminów, wie, gdzie można szukać innych dróg pomocy, np. zwrócić się do RPD.

Drugi z rozpatrywanych przez Sejm projektów został przygotowany z inicjatywy Rzecznika Praw Dziecka. Opracowała go powołana przy Rzeczniku Praw Dziecka Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego. Proponowana nowelizacja zmierza do wyeliminowania automatyzmu orzekania ograniczenia przez sąd władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców
w sytuacji konfliktu, gdy matka z ojcem nie mogą dojść do porozumienia w zakresie sprawowania opieki nad dzieckiem. Po zmianach sąd nadal będzie mógł ograniczyć władzę rodzicielską, ale tylko jeśli dobro dziecka będzie za tym przemawiać.

Z perspektywy Rzecznika Praw Dziecka i jego działań na rzecz ochrony praw dziecka szczególnie istotne w tym projekcie jest wprowadzenie po raz pierwszy do polskiego prawodawstwa pojęcia "prawa dziecka do obojga rodziców". Projekt nakazuje sądom i rodzicom nie tylko zauważenie prawa dziecka do wychowania przez oboje rodziców, ale również traktowanie tego prawa jako wytycznej przy określaniu sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem.

Zobacz: Reprezentacja dziecka przed sądem w sprawach karnych i administracyjnych