Środki OFE po śmierci

Śmierć posiadacza rachunku OFE

Do Rzecznika Finansowego trafiają zapytania dotyczące sposobu podziału środków zgromadzonych w OFE w przypadku śmierci posiadacza rachunku. Na przykład kwestii, jakie osoby są uprawnione do tych środków i w jakich częściach czy procedury wypłaty.

Te kwestie reguluje ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Przewiduje wypłatę środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego w związku z jego śmiercią w dwóch częściach. Pierwszą jest część należna małżonkowi zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, drugą zaś jest część należna osobie wskazanej (uposażonej) przez zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku braku osób wskazanych, spadkobiercom zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego.

[red. Podział środków: 2 części - I część dla małżonka, II część dla osoby wskazanej wcześniej przez członka OFE. W przypadku braku tych osób - środki należą się spadkobiercom.]

I część dla małżonka

Zgodnie z postanowieniem art. 131 ustawy, otwarty fundusz emerytalny dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu, w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej. Jeżeli więc małżonkowie pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej, a zatem nie miało miejsca żadne umowne ograniczenie wspólności, na rachunek małżonka, prowadzony w otwartym funduszu emerytalnym, zostanie przelana połowa środków zgromadzonych w trakcie małżeńskiej wspólność majątkowej. Jeżeli małżonek nie ma rachunku w otwartym funduszu emerytalnym i nie założy go samodzielnie, fundusz w którym gromadzone były środki, zobowiązany jest taki rachunek założyć (art. 131 ust. 3 w zw. z art. 128). Podstawą do wypłaty będą więc stosunki majątkowe potwierdzone odpowiednimi dokumentami, którymi mogą być akt małżeństwa wraz z oświadczeniem, iż nie doszło do zniesienia wspólności majątkowej lub, jeżeli do zniesienia wspólności doszło, umowa o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej.

Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!

Jakie dokumenty złożyć i kiedy wypłata?

Wypłata dokonywana jest na podstawie wniosku, do którego dołączono odpis aktu zgonu, odpisu aktu małżeństwa oraz pisemne oświadczenie stwierdzające, czy do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunkach majątkowych między małżonkami (art. 131 ust. 2 ustawy). Wypłata dokonywana jest w terminach wskazanych dla wypłat transferowych, a zatem w miesiącach lutym, maju, sierpniu lub listopadzie, jednak nie wcześniej niż w terminie jednego miesiąca od przedstawienia dokumentów potwierdzających uprawnienie do wypłaty.

II część dla osoby lub osób uposażonych

Środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego, które nie zostaną wypłacone małżonkowi ubezpieczonego, przekazywane są, zgodnie z postanowieniem art. 132 ustawy, osobom uposażonym przez zmarłego, a w przypadku ich braku wchodzą w skład spadku. Należy przypomnieć, iż przystępując do otwartego funduszu emerytalnego, członek funduszu może wskazać osoby upoważnione do otrzymania pozostałej części zgromadzonych środków. 

Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej. Jeżeli osobą uprawnioną jest małżonek zmarłego członka funduszu, wówczas wypłata może być przekazana, jeśli takie będzie jego żądanie, na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym.

W myśl art. 132 ust. 4a ustawy, powyższe uprawnienia odnoszą się także do spadkobierców, którzy zobowiązani są jednocześnie do przedłożenia prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku. Od kwoty wypłacanej w trybie art. 132 ustawy, odprowadzany jest 19 procentowy podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 30a ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Nie jest przeszkodą w uzyskaniu powyższych środków fakt niezawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym, ponieważ środki te mogą zostać przekazane na wskazany przez uprawnionego numer rachunku bankowego.

Spadkobiercy nabędą prawo do wypłaty jedynie wówczas, gdy nie wskazano osoby uprawnionej lub osoba uprawniona zmarła przed członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Wypłata na rachunek małżonka w OFE

Wypłata na rzecz małżonka w związku z istniejącą wspólnością majątkową, dokonywana będzie w formie wypłaty transferowej na rachunek żyjącego małżonka w otwartym funduszu emerytalnym. Jeśli takiego rachunku małżonek nie posiada, otwarty fundusz emerytalny, którego członkiem był zmarły małżonek, taki rachunek utworzy i dokona na niego wypłaty transferowej. Utworzenie rachunku w otwartym funduszu emerytalnym przez małżonka zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego w celu przekazania na ten rachunek środków zgodnie z dyspozycją art. 131 ust. 1 ustawy, nie powoduje konieczności odprowadzania dalszych składek emerytalnych. Zgodnie bowiem z art. 129a ust. 3 ustawy, ubezpieczonym, którzy mimo uprawnienia nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a którzy uzyskali członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym na podstawie art. 128, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie odprowadza na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym części składki emerytalnej.

Co istotne, istnieje możliwość wypłaty w formie gotówkowej środków przekazanych na rachunek w otwartym funduszu emerytalnym, który został założony tylko i wyłącznie w celu dokonania podziału środków zgromadzonych na rachunku zmarłego. Możliwość wypłaty tak uzyskanych środków powstanie więc w razie jednego z trzech poniższych przypadków.

• Po pierwsze - w razie złożenia wniosku wraz z decyzją przyznającą emeryturę, zaopatrzenie emerytalne, emeryturę dla rolników lub uposażenie w stanie spoczynku.
• Po drugie - w razie nienabycia prawa do emerytury, o ile ukończyły 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
• Po trzecie - w razie złożenia wniosku przez osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli zgromadzone na ich rachunku środki w kwocie ustalonej w dniu złożenia wniosku nie są wyższe od kwoty stanowiącej 150 % przeciętnego wynagrodzenia

Wypłata na rzecz uprawnionych lub spadkobierców

Otwarty fundusz dokonuje wypłaty środków należnych osobie wskazanej przez zmarłego w terminie 3 miesięcy, nie wcześniej jednak niż w terminie 1 miesiąca, od dnia przedstawienia funduszowi urzędowego dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej, z tym że wypłata środków przypadających małżonkowi zmarłego może być przekazana na jego żądanie na rachunek w otwartym funduszu. Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż 2 lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej.

Powyższe zasady odnoszą się także do spadkobierców, którzy dodatkowo obowiązani są przedłożyć funduszowi prawomocne stwierdzenie nabycia spadku.

Subkonto ZUS - wypłata

Po realizacji wypłaty przez otwarty fundusz emerytalny, fundusz ten jest obowiązany zawiadomić Zakład Ubezpieczeń Społecznych o osobach, na rzecz których nastąpił podział środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego.

Środki przypadające małżonkowi zmarłego ubezpieczonego zostaną przekazane na jego subkonto. Jeżeli małżonek subkonta nie posiada, Zakład Ubezpieczeń Społecznych takie subkonto dla niego założy. Natomiast na rzecz osoby, której Zakład Ubezpieczeń Społecznych założył subkonto, jest dokonywana jednorazowa wypłata składek zewidencjonowanych na subkoncie, w przypadku gdy otwarty fundusz emerytalny dokonał tej osobie jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na podstawie art. 129a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Otwarty fundusz emerytalny jest obowiązany zawiadomić Zakład o dokonaniu jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, w terminie 14 dni od dnia jej dokonania. Zakład dokonuje jednorazowej wypłaty składek zewidencjonowanych na subkoncie w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia.

Uprawnieni lub spadkobiercy otrzymają natomiast wypłatę w formie gotówkowej

W przypadku zmarłych posiadających subkonto, którzy jednak nie byli członkami otwartego funduszu emerytalnego, podziału dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, stosując odpowiednio przepisy ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. W takim wypadku wniosek o wypłatę należy złożyć bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Warto pamiętać, że podziałowi podlegają także środki zewidencjonowane na subkoncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Co istotne, w takim wypadku podziału dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie informacji przekazanej przez otwarty fundusz emerytalny.

Masz pytania lub wątpliwości dotyczące Twoich pieniędzy zgromadzonych W OFE? Eksperci Rzecznika Finansowego są to Twojej dyspozycji. Odpowiedzą na wszystkie pytania wysłane na adres porady@rf.gov.pl. Udzielają też porad telefonicznych pod numerem 508 810 370, w godzinach od 12.00 do 16.00 od poniedziałku do piątku.