Nieruchomość na cel publiczny a zasiedzenie służebności

Nieruchomość przeznaczona na cel publiczny - definicja

W art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami zdefiniowano jakie nieruchomości przeznaczane są na cele publiczne. Zgodnie z tym przepisem, celami publicznymi w rozumieniu ustawy są m. in.:

1) wydzielanie gruntów pod drogi publiczne, drogi rowerowe i drogi wodne, budowa, utrzymywanie oraz wykonywanie robót budowlanych tych dróg, obiektów i urządzeń transportu publicznego, a także łączności publicznej i sygnalizacji;

(…)

7) budowa i utrzymywanie obiektów oraz urządzeń niezbędnych na potrzeby obronności państwa i ochrony granicy państwowej, a także do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, w tym budowa i utrzymywanie aresztów śledczych, zakładów karnych oraz zakładów dla nieletnich.

Zasiedzenie służebności na gruncie należącym do zakładu karnego

W praktyce sądowej pojawił się problem, czy przeznaczenie gruntu na cel publiczny uniemożliwia nabycie w drodze zasiedzenia służebności przejazdu przez samoistnego posiadacza na części tego gruntu. Konkretnie chodziło o przejazd gruntem przekazanym na cel publiczny na potrzeby zakładu karnego. Wnioskodawca, który wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia służebności przejazdu twierdził, że stale korzystał z przejazdu, utwardzał go i utrzymywał w odpowiednim stanie technicznym. Sąd Rejonowy oddalił to żądanie wniosku, a sąd okręgowy oddalił apelację wnioskodawcy kwestionującą to rozstrzygnięcie sądu rejonowego. Z uzasadnienia orzeczenia sądu drugiej instancji wynika, że jego podstawą było stanowisko prawne, zgodnie z którym niedopuszczalne jest nabycie przez zasiedzenie służebności przejazdu na gruncie przeznaczonym na cel publiczny.

Postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie służebności

Na skutek skargi kasacyjnej od tego orzeczenia, Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 20 grudnia 2019 r., II CSK 510/18 uchylił je i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania, zajmując odmienne stanowisko prawne, wyrażone w następującej tezie”

Samo przeznaczenie nieruchomości na cel publiczny nie wyłącza jej z obrotu cywilnoprawnego i nie stanowi przeszkody do nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej obciążającej tę nieruchomość.

Zdaniem Sądu Najwyższego, brak jest podstaw prawnych do wyrażenia poglądu, jakoby samo przeznaczenie nieruchomości na cel publiczny w rozumieniu art. 6 u.g.n. wyłączało tę nieruchomość z obrotu cywilnoprawnego i stanowiło przeszkodę do nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej obciążającej tę nieruchomość. Sąd Najwyższy podkreślił, że pewność obrotu cywilnoprawnego wymaga uznania, iż jedyną drogą wyłączenia rzeczy z obrotu jest regulacja ustawowa wprost wyłączająca możliwość zasiedzenia określonej rzeczy lub ograniczająca krąg podmiotów, którym własność lub inne prawo rzeczowe może wobec określonej rzeczy przysługiwać. Jako zasadę przyjąć zatem należy, że rzeczy mogą stanowić przedmiot obrotu, a ewentualne ograniczenia w tej mierze muszą wynikać z woli ustawodawcy wyrażonej w przepisach ustawowych. Skoro zaś brak jest ustawowego wyłączenia możliwości nabycia przez zasiedzenie służebności przejazdu na gruncie oddanym na cel publiczny, należy przyjąć, że zasiedzenie takiej służebności jest dopuszczalne.

Michał Górski
Autor jest adwokatem współpracującym z Kancelarią Adwokacką Jana Górskiego, doktorem nauk prawnych, współautorem blogów: zasiedzenie nieruchomości oraz o odszkodowaniu od Skarbu Państwa

Polecamy serwis: Nieruchomości