REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenia społeczne - podstawowe informacje

Robert Pakla
doktorant Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, ekspert ds. Regulacji Nadzorczych i ALM w Alior Bank SA.
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Tematyka zabezpieczenia społecznego jest dość zawiła i nieprzystępna dla przeciętnego obywatela. Wynika to zarówno ze specyfiki prawa zabezpieczenia społecznego, ugruntowanego w licznych ustawach (prawo zabezpieczenia społecznego nie jest w Polsce skodyfikowane), jak również z powodu częstych jego nowelizacji.

Zabezpieczenie obywateli na wypadek określonych zdarzeń losowych pozbawiających ich środków do życia jest jednak konieczne, co potwierdza Konstytucja Rzeczpospolitej w art. 67 ust.1 stanowiąc, że:

REKLAMA

"Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego…’’.

Dzięki takim zabiegom każdy członek społeczeństwa może korzystać z ochrony prawnej w sytuacjach zmniejszenia lub utraty zarobków czy to czasowej czy to stałej, z powodu niezdolności do pracy.

Możemy wyróżnić 3 formy realizowania idei zabezpieczenia społecznego:

REKLAMA

1. Metoda ubezpieczeniowa - obejmująca ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe. Realizuje się przez tworzenie określonych grup narażonych na podobne zdarzenia losowe powodujące utratę zdolności do pracy. Jest pokrywana głównie z przymusowych składek osób ubezpieczonych, a odmowa wypłaty świadczenia powoduje powstanie roszczenia osoby ubezpieczonej. Powstaje w momencie spełnienia warunków wymienionych w ustawie nie zależenie od stanu majątkowego ubezpieczonego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2. Zaopatrzenie społeczne - obejmuje na ogół całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, udzielając rent i emerytur osobom spełniającym warunki, jednak środki na zaopatrzenie pochodzą z budżetu państwa. Po spełnieniu warunków przysługuje roszczenie o spełnienie świadczenia.

3. Metoda opiekuńcza - obejmuje całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, często wysokość świadczenia lub jego przyznanie uzależnione jest od nie przekroczenia dochodów, świadczenia pochodzą ze środków publicznych, świadczeń tych z reguły nie można dochodzić i mają charakter uznaniowy, jednak istnieją wyjątki.

W niniejszym artykule skupię się wyłącznie na podstawowych informacjach dotyczących  przedmiotu ochrony ubezpieczeniowej, obowiązku ubezpieczenia społecznego warunków jego nabycia oraz dochodzenia świadczenia ubezpieczeniowego przed sądem.

Zobacz również: Czym są ubezpieczenia społeczne?

Przedmiot ochrony ubezpieczeniowej

Jak wynika z przepisów ustaw szczególnych, a nawet samej Konstytucji Rzeczpospolitej, chroniony w ramach zabezpieczenia społecznego jest nie tyle majątek obywatela, co jego zdolność do pracy.

Praca służy zdobywaniu środków do życia, stąd szczególna troska państwa o zapewnienie obywatelom warunków bytowych, gdy oni sami nie mogą świadczyć pracy, lub częściowo tracą zdolność do jej świadczenia w wyniku zdarzeń losowych. Problem w rozumieniu losowości zdarzenia jest przedmiotem badań i analizy prawników od dawna. Biotyczność zdarzenia losowego po raz pierwszy użył W. Warkałło w odniesieniu do choroby, kalectwa i przedwczesnej śmierci . Obecnie należy rozumieć biotyczność zdarzenia losowego jako okoliczność biologiczną, która zaistniała w życiu człowieka, właściwą jego losowi, przy czym należy pamiętać, że katalog zdarzeń biotycznych jest zamknięty.1

Polecamy serwis: Praca

Kiedy jasne jest już dla nas pojęcie zdarzenia losowego, należy zastanowić się czym jest zdarzenie ubezpieczeniowe. Zdarzeniem ubezpieczeniowym jest takie zdarzenie losowe, które wywołuje skutek ubezpieczeniowy przez zapewnienie ochrony po zaistnieniu zdarzenia losowego. Zatem zdarzenie ubezpieczeniowe nie chroni przed samym zdarzeniem losowym, ale jego skutkiem.

Przykład:

Choroba może spowodować powstanie obowiązku świadczenia ubezpieczeniowego ze strony organu państwowego, gdy ubezpieczony utracił trwale zdolność do świadczenia pracy.  Świadczenie to może objawiać się w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednak gdyby choroba nie spowodowała trwałej niezdolności do pracy, a jedynie czasowo, wówczas należne by było świadczenie w postaci zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Mogłoby być też tak, że choroba nie wpłynąłby na zdolność świadczenia pracy.

Skutki tego samego zdarzenia losowego mogą być zatem różne na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

Przyczyny zdarzenia losowego wywołującego niezdolność do świadczenia pracy możemy podzielić na :

REKLAMA

• Zewnętrzne
a) Okoliczności ze sfery spraw prywatnych
b) Okoliczności ze sfery spraw publicznych, tj. wykonywania czynności związanych z pracą, odbywania drogi do pracy i z pracy, wykonywania funkcji publicznych, funkcji ławnika, ratowanie życia ludzkiego

• Wewnętrzne
Jedynie okoliczności wewnętrzne i okoliczności ze sfery praw publicznych mogą rodzić kwalifikację prawną w postaci zdarzeń z tzw. Ogólnego stanu zdrowia, wypadku przy pracy i choroby zawodowej, wypadku  w drodze do pracy lub z pracy i wypadku w szczególnych okolicznościach. Kwalifikacje prawną trzeba tu zatem rozumieć jako związek między uszkodzeniem organizmu a okolicznościami wykonywania pracy.

Takie rozróżnienie jest konieczne ze względu na identyczność skutków okoliczności ze spraw prywatnych w sferze publicznej z okolicznościami związanymi z wewnętrznymi przyczynami zdarzenia losowego.

Należy w ramach tego rozdziału poruszyć zagadnienie choroby zawodowej. Pojęcie to odnosi się do choroby, kalectwa lub śmierci, której zewnętrzną przyczyną był rodzaj lub charakter wykonywanej pracy.

Polecamy serwis: Emerytury

W.Warkałło, Prawo i ryzyko, Warszawa 1949 r., s.33.

I.Jędrasik-Janokowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2012, str. 90.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe standardy ochrony małoletnich. Jak stosować ustawę Kamilka w zgodzie ze standardami ochrony danych?

Jak stosować ustawę Kamilka w zgodzie ze standardami ochrony danych? Podpowiada prezes UODO.  

Myśliwi z kolejnymi przywilejami. Trudno to zrozumieć. Jako jedyni dostaną prawo do nieodpłatnych badań lekarskich i darmowego ubezpieczenia

Myśliwi z kolejnymi przywilejami. Trudno to zrozumieć. Jako jedyni dostaną prawo do nieodpłatnych badań lekarskich i darmowego ubezpieczenia. Co z pozostałymi podmiotami z katalogu podmiotów ochrony ludności?

12 darmowych świadczeń z NFZ [katalog darmowych świadczeń stomatologicznych]

Co na NFZ u dentysty 2024? Jak skorzystać z dentysty na NFZ? Czy dentysta ma obowiązek przyjąć z bólem zęba? Za jakie usługi stomatologiczne płaci NFZ? Czy potrzebne jest skierowanie do dentysty? Nie wiele osób wie, ale np. w ramach NFZ, za darmo można usunąć raz w roku kamień nazębny. 

ZUS: Świadczenie interwencyjne. [Wnioski] można składać od 5 października

ZUS: Świadczenie interwencyjne. [Wnioski] można składać od 5 października. Świadczenie interwencyjne jest wsparciem finansowym dla przedsiębiorców poszkodowanych w wyniku powodzi. Komu będzie przysługiwało? Gdzie i jaki wniosek należy złożyć?

REKLAMA

Alkohol ma być w opakowaniu, które nie wprowadza w błąd. Do 200 ml tylko w butelkach lub puszkach [projekt]

Ministerstwo rolnictwa zaproponowało, aby alkohol w opakowaniach do 200 ml był tylko w butelkach albo puszkach. Chodzi o to, aby opakowania nie wprowadzały w błąd. Alkohol powinien odróżniać się od innych środków spożywczych, tak aby nie doszło do pomyłki. 

Pracowniczka hotelu weszła do pokoju nowożeńców i ukradła pieniądze z kopert

Pracowniczka hotelu przywłaszczyła pieniądze nowożeńców. Jedna z pracownic hotelu w Krakowie ukradła część pieniędzy z kopert, które nowożeńcy dostali od gości weselnych. 

Niższe zarobki na zleceniach są już pewne, ale nie od 2025 roku. Czy śmieciówki przestaną się opłacać? Od kiedy? Sprawdź, jak zmieniają się przepisy

Niższe zarobki na zleceniach są już pewne, ale wszystko wskazuje, że nie nastąpi to od 2025 roku. Czy śmieciówki przestaną się opłacać? To zawsze jest uzależnione od tego, jakie priorytety mają strony umowy. Sprawdź, jak zmienią się przepisy.

Świadczenie wspierające od 713 zł. Dla kogo, kiedy wniosek?

Świadczenie wspierające od 713 zł. Dla kogo, kiedy wniosek? Kto może ubiegać się o świadczenie wspierające? Gdzie i jak można uzyskać decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia? Czy zmieni się w 2025 roku?

REKLAMA

Opłata mocowa od stycznia 2025 r. Kto od 1 stycznia 2025 r. zapłaci wyższe rachunki za prąd?

Opłata mocowa od stycznia 2025 r. Kto od 1 stycznia 2025 r. zapłaci wyższe rachunki za prąd? Czym jest opłata mocowa? Prezes Urzędu Regulacji Energetyki opublikował stawkę opłaty mocowej na 2025 r. Jakie to będą stawki?

NBP zgromadził 420 ton złota. Polska ma więcej złota niż Wielka Brytania

Narodowy Bank Polski zgromadził 420 ton złota w swoich rezerwach. Prezes NBP Adam Glapiński poinformował, że celem banku centralnego jest osiągnięcie ilości złota równej 20 proc. polskich rezerw walutowych.

REKLAMA