Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ubezpieczenia społeczne - podstawowe informacje

Robert Pakla
doktorant Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, ekspert ds. Regulacji Nadzorczych i ALM w Alior Bank SA.
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia
Ubezpieczenia społeczne./ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Tematyka zabezpieczenia społecznego jest dość zawiła i nieprzystępna dla przeciętnego obywatela. Wynika to zarówno ze specyfiki prawa zabezpieczenia społecznego, ugruntowanego w licznych ustawach (prawo zabezpieczenia społecznego nie jest w Polsce skodyfikowane), jak również z powodu częstych jego nowelizacji.

Zabezpieczenie obywateli na wypadek określonych zdarzeń losowych pozbawiających ich środków do życia jest jednak konieczne, co potwierdza Konstytucja Rzeczpospolitej w art. 67 ust.1 stanowiąc, że:

REKLAMA

"Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego…’’.

Dzięki takim zabiegom każdy członek społeczeństwa może korzystać z ochrony prawnej w sytuacjach zmniejszenia lub utraty zarobków czy to czasowej czy to stałej, z powodu niezdolności do pracy.

Możemy wyróżnić 3 formy realizowania idei zabezpieczenia społecznego:

REKLAMA

1. Metoda ubezpieczeniowa - obejmująca ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe. Realizuje się przez tworzenie określonych grup narażonych na podobne zdarzenia losowe powodujące utratę zdolności do pracy. Jest pokrywana głównie z przymusowych składek osób ubezpieczonych, a odmowa wypłaty świadczenia powoduje powstanie roszczenia osoby ubezpieczonej. Powstaje w momencie spełnienia warunków wymienionych w ustawie nie zależenie od stanu majątkowego ubezpieczonego.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2. Zaopatrzenie społeczne - obejmuje na ogół całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, udzielając rent i emerytur osobom spełniającym warunki, jednak środki na zaopatrzenie pochodzą z budżetu państwa. Po spełnieniu warunków przysługuje roszczenie o spełnienie świadczenia.

3. Metoda opiekuńcza - obejmuje całą ludność, bez względu na aktywność zawodową, często wysokość świadczenia lub jego przyznanie uzależnione jest od nie przekroczenia dochodów, świadczenia pochodzą ze środków publicznych, świadczeń tych z reguły nie można dochodzić i mają charakter uznaniowy, jednak istnieją wyjątki.

W niniejszym artykule skupię się wyłącznie na podstawowych informacjach dotyczących  przedmiotu ochrony ubezpieczeniowej, obowiązku ubezpieczenia społecznego warunków jego nabycia oraz dochodzenia świadczenia ubezpieczeniowego przed sądem.

Zobacz również: Czym są ubezpieczenia społeczne?

Przedmiot ochrony ubezpieczeniowej

Jak wynika z przepisów ustaw szczególnych, a nawet samej Konstytucji Rzeczpospolitej, chroniony w ramach zabezpieczenia społecznego jest nie tyle majątek obywatela, co jego zdolność do pracy.

Praca służy zdobywaniu środków do życia, stąd szczególna troska państwa o zapewnienie obywatelom warunków bytowych, gdy oni sami nie mogą świadczyć pracy, lub częściowo tracą zdolność do jej świadczenia w wyniku zdarzeń losowych. Problem w rozumieniu losowości zdarzenia jest przedmiotem badań i analizy prawników od dawna. Biotyczność zdarzenia losowego po raz pierwszy użył W. Warkałło w odniesieniu do choroby, kalectwa i przedwczesnej śmierci . Obecnie należy rozumieć biotyczność zdarzenia losowego jako okoliczność biologiczną, która zaistniała w życiu człowieka, właściwą jego losowi, przy czym należy pamiętać, że katalog zdarzeń biotycznych jest zamknięty.1

Polecamy serwis: Praca

Kiedy jasne jest już dla nas pojęcie zdarzenia losowego, należy zastanowić się czym jest zdarzenie ubezpieczeniowe. Zdarzeniem ubezpieczeniowym jest takie zdarzenie losowe, które wywołuje skutek ubezpieczeniowy przez zapewnienie ochrony po zaistnieniu zdarzenia losowego. Zatem zdarzenie ubezpieczeniowe nie chroni przed samym zdarzeniem losowym, ale jego skutkiem.

Przykład:

Choroba może spowodować powstanie obowiązku świadczenia ubezpieczeniowego ze strony organu państwowego, gdy ubezpieczony utracił trwale zdolność do świadczenia pracy.  Świadczenie to może objawiać się w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy. Jednak gdyby choroba nie spowodowała trwałej niezdolności do pracy, a jedynie czasowo, wówczas należne by było świadczenie w postaci zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Mogłoby być też tak, że choroba nie wpłynąłby na zdolność świadczenia pracy.

Skutki tego samego zdarzenia losowego mogą być zatem różne na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

Przyczyny zdarzenia losowego wywołującego niezdolność do świadczenia pracy możemy podzielić na :

REKLAMA

• Zewnętrzne
a) Okoliczności ze sfery spraw prywatnych
b) Okoliczności ze sfery spraw publicznych, tj. wykonywania czynności związanych z pracą, odbywania drogi do pracy i z pracy, wykonywania funkcji publicznych, funkcji ławnika, ratowanie życia ludzkiego

• Wewnętrzne
Jedynie okoliczności wewnętrzne i okoliczności ze sfery praw publicznych mogą rodzić kwalifikację prawną w postaci zdarzeń z tzw. Ogólnego stanu zdrowia, wypadku przy pracy i choroby zawodowej, wypadku  w drodze do pracy lub z pracy i wypadku w szczególnych okolicznościach. Kwalifikacje prawną trzeba tu zatem rozumieć jako związek między uszkodzeniem organizmu a okolicznościami wykonywania pracy.

Takie rozróżnienie jest konieczne ze względu na identyczność skutków okoliczności ze spraw prywatnych w sferze publicznej z okolicznościami związanymi z wewnętrznymi przyczynami zdarzenia losowego.

Należy w ramach tego rozdziału poruszyć zagadnienie choroby zawodowej. Pojęcie to odnosi się do choroby, kalectwa lub śmierci, której zewnętrzną przyczyną był rodzaj lub charakter wykonywanej pracy.

Polecamy serwis: Emerytury

W.Warkałło, Prawo i ryzyko, Warszawa 1949 r., s.33.

I.Jędrasik-Janokowska, Pojęcie i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego, Warszawa 2012, str. 90.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Ułatwienia w zasiedzeniu i nabyciu nieruchomości rolnej od 5 października 2023 r. Nie tylko rolnik będzie mógł zasiedzieć grunt rolny

    Już nie tylko rolnicy indywidualni będą mogli zasiedzieć grunt rolny. Znikną też pewne ograniczenia w nabywaniu nieruchomości, w których użytki rolne mają powierzchnię mniejszą, niż 0,3 ha – to niektóre z istotnych zmian w obrocie ziemią rolną, które wejdą w życie 5 października 2023 r.

    Wybory 2023. Dni wolne od pracy i diety dla członków komisji wyborczych i mężów zaufania. Konieczne pisemne uprzedzenie pracodawcy

    Za pracę w komisjach wyborczych ich członkom należą się dni wolne a także diety. Sprawdźmy ile dni wolnych przysługuje i jakie kwoty diet obowiązują w wyborach w 2023 roku. Czy mają do nich również prawo mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni?

    Agitacja wyborcza

    Agitację wyborczą mogą prowadzić komitety wyborcze i wyborcy. Nie zawsze jest ona jednak dozwolona. Jak przepisy regulują prowadzenie agitacji wyborczej? 

    Sondaż wyborczy po Marszu Miliona Serc. PiS traci szanse na rządzenie! Tylko 5 ugrupowań w Sejmie

    Najnowszy sondaż wyborczy został przeprowadzony przez United Surveys dla RMF FM i "DGP"  2 października - a więc już po Marszu Miliona Serc. Wynika z niego, że Koalicja Obywatelska, Trzecia Droga i Lewica mogą zbudować w nowym Sejmie koalicję, która będzie dysponowała 243 głosami. Sondaż ten pokazuje, że nawet ewentualna koalicja z Konfederacją nie da PiS większości, czyli minimum 231 z 460 mandatów.

    REKLAMA

    Cisza wyborcza

    Cisza wyborcza jest pojęciem, które wzbudza wiele wątpliwości. Warto jednak wiedzieć jak została uregulowana w przepisach i kiedy obowiązuje.

    M. Kamiński: w Dubaju zatrzymano poszukiwanego Sebastiana M. [Film z miejsca wypadku]

    Kamiński: w ZEA zatrzymano poszukiwanego Sebastiana M. (krótka)

    Wybory 2023. Kto i jak może wnieść protest wyborczy?

    Sąd Najwyższy wydał komunikat w sprawie protestów wyborczych. ​Oto najważniejsze informacje odnośnie do zasad i trybu wnoszenia protestów wyborczych w wyborach do Sejmu i Senatu zarządzonych na dzień 15 października 2023 r.

    Wypadek na A1. Obrońca S. Majtczaka złożył wniosek o list żelazny

    Wypadek na A1. Mecenas Bartosz Tiutiunik, adwokat Sebastiana Majtczaka podejrzanego o spowodowanie wypadku na autostradzie, w którym zginęła 3-osobowa rodzina złożył wniosek o list żelazny dla swojego klienta. "Mojemu klientowi nie dano szansy na zajęcie stanowiska procesowego" - powiedział.

    REKLAMA

    Zwolnienie z podatku emerytur do 5 tys. zł brutto - obietnica wyborcza

    Po wygranych wyborach wprowadzimy zwolnienie od podatku dla wszystkich emerytów, którzy dostają emerytury do 5 tys. zł brutto, wszyscy inni zapłacą mniejszy podatek - zapowiedziała w opublikowanym w środę spocie wyborczym Koalicji Obywatelskiej wiceprzewodnicząca PO Małgorzata Kidawa-Błońska.

    Intercyza. 42 proc. młodych małżonków decyduje się na rozdzielność majątkową

    Na rozdzielność majątkową decyduje się 42 proc. małżonków pomiędzy 18. a 29. rokiem życia – wynika z raportu „Związek a finanse”. Natomiast wśród seniorów powyżej 60. roku rozdzielność dóbr nabytych w trakcie trwania związku ma 4–5 proc. respondentów.

    REKLAMA