Egzekucja przeciwko jednemu z małżonków z rachunku wspólnego - czy jest możliwa?

Dług współmałżonka a wspólny rachunek

Czy możliwa jest egzekucja komornicza prowadzona wyłącznie przeciwko jednemu z małżonków posiadających wspólny rachunek bankowy? Oczywiście, że tak. Przepisy prawa, a dokładnie art. 8912 § 1 kodeksu postępowania cywilnego pozwala komornikowi prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego prowadzonego wspólnie dla małżonków, nawet w przypadku gdy tytuł wykonawczy (najczęściej prawomocny wyrok sądu opatrzony klauzulą wykonalności) jest wystawiony wyłącznie przeciwko jednemu z nich.

Polecamy: Uprawnienia rodziców w pracy

Przede wszystkim wypada przypomnieć, iż zasadą (wyrażoną w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) jest, że egzekucja z majątku wspólnego małżonków może być prowadzona wyłącznie w przypadku, gdy małżonek zaciągnął zobowiązania za zgodą drugiego małżonka.

Jeżeli takiej zgody nie udzielono, to wierzyciel może żądać zaspokojenia:

• z majątku osobistego dłużnika;
• jego wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej;
• korzyści uzyskanych z przysługujących mu praw autorskich i praw własności przemysłowej;
• jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa (art. 41 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Intuicyjnie zatem mogłoby się wydawać, iż dopuszczalność zajęcia rachunku prowadzonego wspólnie dla małżonków pozostających we wspólności majątkowej winna być powiązana z uprzednim wyrażeniem zgody na zaciągnięcie zobowiązania, które jest dochodzone przez wierzyciela w toku egzekucji – jednak tak nie jest. Celem ułatwienia wierzycielowi dochodzenia zaspokojenia swojej wierzytelności, ustawodawca zdecydował o dopuszczalności zajęcia rachunku wspólnego małżonków i prowadzenia z niego egzekucji nawet w przypadku wystawienia tytułu wykonawczego przeciwko jednemu z nich. Co niezwykle istotne, dopuszczalność prowadzenia egzekucji i zajęcia rachunku nie oznacza zarazem możliwości prowadzenia przez organ egzekucyjny egzekucji ze środków pieniężnych wchodzących w skład majątku osobistego małżonka, który dłużnikiem nie jest. Egzekucja może być prowadzona wyłącznie ze środków wskazanych w treści wyżej wspomnianego art. 41 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Pierwsze kroki, jakie powinien podjąć małżonek, niebędący dłużnikiem

1. Niewątpliwie warto, aby już od chwili dowiedzenia się o dokonanym zajęciu rachunku wspólnego podjąć próby porozumienia się z komornikiem prowadzącym egzekucję jak i bankiem, celem wykazania wszelkimi możliwymi sposobami, które ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym nie powinny być objęte (stosownie do wyżej poczynionych uwag) prowadzoną egzekucją, tak aby uniknąć ich bezzasadnego przekazania w toku realizacji zajęcia na rachunek bankowy komornika.
2. Ponadto, warto z ostrożności podjąć starania celem rozwiązania umowy rachunku bankowego, co do jej wspólności, tak aby np. wynagrodzenie otrzymywane przez współmałżonka niebędącego dłużnikiem nie było przekazywane na rachunek wspólny zajęty przez komornika. Przy czym niewątpliwie niejednokrotnie, w zależności od okoliczności sprawy, w szczególności takich jak to, kto jest głównym użytkownikiem rachunku jak i w zależności od stosunków emocjonalnych jakie panują między małżonkami (które niejednokrotnie mogą znacznie utrudniać współdziałanie w przedmiocie rozwiązania umowy) może się to okazać zadanie o znacznym poziomie trudności.
3. Generalnie, im szybciej podejmie się powyższe działania, tym większa szansa, iż nie zajdzie konieczność korzystania ze środków ochrony prawnej przysługujących na drodze sądowej - niemniej nie w każdym przypadku będzie można zapewne liczyć na dostateczny poziom kooperacji ze strony banku jak i komornika.

Co dalej?

W praktyce, bankowi prowadzącemu rachunek wspólny dla małżonków, niejednokrotnie trudno będzie ustalić (a niekiedy wręcz będzie to niemożliwe), które kwoty zgromadzone na rachunku mogą podlegać egzekucji zgodnie z powyższymi uwagami, a tym samym, które winny być przekazywane na rachunek komornika zgodnie dokonanym zajęciem. Z reguły banki albo nie mają możliwości dokonania dokładnej weryfikacji w tym zakresie, albo niestety nie podejmują dostatecznych wysiłków ku temu.

Aby umożliwić obronę przed egzekucją małżonkowi niebędącemu dłużnikiem, art. 8912 § 2 KPC wprost stanowi podstawę prawną do wytoczenia przez współmałżonka powództwa o zwolnienie od egzekucji stosownej części zgromadzonych na rachunku bankowym kwot, jeżeli na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które:

• nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, albo
• też środki te nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę czy też z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również
• gdy nie stanowią one korzyści uzyskanych z przysługujących dłużnikowi praw autorskich i praw własności przemysłowej.

Dla porządku wypada wskazać, iż powództwo  to powinno zostać wniesione w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych. Ponadto wraz z powództwem warto złożyć wniosek o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania, poprzez zawieszenie toczącej się, w odniesieniu do rachunku bankowego, egzekucji. Nie sposób zarazem nie spostrzec, iż postępowanie dowodowe, mające na celu wykazanie które środki zgromadzone na rachunku nie powinny być przedmiotem zajęcia, z reguły może okazać się dosyć skomplikowane i czasochłonne.

Tym samym, jeżeli już dojdzie do zajęcia rachunku wspólnego prowadzonego dla nas wspólnie z naszym współmałżonkiem, podczas egzekucji prowadzonej przeciwko niemu, warto działać niezwłocznie i mieć świadomość, że najpewniej nie wszystkie środki na nim zgromadzone mogą być przedmiotem skutecznej egzekucji. Ponadto jeżeli nie uda się wyjaśnić sytuacji na etapie przedsądowym, to koniecznym może okazać się wniesienie powództwa o zwolnienie z egzekucji stosownej części środków znajdujących się na rachunku.

Polecamy serwis: Małżeństwo