Zgoda małżonka czasem niezbędna

Zgoda jako warunek skuteczności

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymaga zgody drugiego małżonka do podjęcia przez współmałżonka czynności prawnej prowadzącej do:

• zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego;.

• zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków

• zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest lokal lub budynek (np. zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu); 
• darowizny z majątku wspólnego z wyjątkiem darowizn drobnych zwyczajowo przyjętych.

Zgoda jest niezbędna do ważności takiej czynności prawnej.

Warto zauważyć, że nabycia przedsiębiorstwa i budynku można dokonać bez zgody małżonka gdy jest nieodpłatne.

Nabycie odpłatne jest czynnością zarządu majątkiem wspólnym tylko wtedy, gdy nastąpiło w zamian za fundusze wspólne. Uważa się, że odpłatne nabycie nieruchomości do majątku wspólnego ze środków z majątku osobistego nie wymaga zgody drugiego małżonka.

Małżonek nabywa nieruchomość, która ma służyć jako mieszkanie dla jego rodziny. Cenę nabycia opłaca z funduszy odziedziczonych po zmarłym rodzicu. W takim przypadku przyjmuje się, że nie zaciąga zobowiązania dotyczącego majątku wspólnego. Sprzedaż jest ważna i zgoda małżonka nie jest potrzebna. Małżonek odpowiada za zapłatę majątkiem osobistym.

Wyrażenie zgody może nastąpić zarówno przed jak i po dokonaniu takiej czynności. W razie zawarcia umowy, kontrahent może wyznaczyć małżonkowi termin do jej zawarcia. Nie jest to jednak jego obowiązek. Może on równie dobrze zażądać zajęcia stanowiska bezzwłocznie, bądź w razie stwierdzenia, że czynność nie została potwierdzona przez małżonka, może odstąpić od umowy bez wyznaczania terminów.

Brak takiej zgody, w tym bezskuteczny upływ terminu do jej wyrażenia skutkuje nieważnością czynności prawnej od samego początku. Przyjmuje się, że taka czynność w ogóle nie została dokonana.

Do kiedy można wyrazić zgodę

Do momentu wyrażenia zgody przyjmuje się, że czynność charakteryzuje bezskuteczność zawieszona. Zgodę można wyrazić nawet po ustaniu małżeństwa i wspólności majątkowej. Wszystko zależy od wierzyciela, który decyduje, kiedy wystąpić o takie potwierdzenie.

Gdy wierzyciel nie występuje o zgodę, małżonek kontrahent może przerwać ten stan niepewności, występując do sądu z wnioskiem o wyrażenie zgody przez sąd na dokonanie czynności. Sąd udzieli takiego zastępczego zezwolenia, gdy uzna, że wymaga tego dobro rodziny (też wtedy, gdy porozumienie z małżonkiem napotyka przeszkody trudne do przezwyciężenia).