REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

RPO chce likwidacji ubezwłasnowolnienia

RPO chce likwidacji ubezwłasnowolnienia/fot. shutterstock
RPO chce likwidacji ubezwłasnowolnienia/fot. shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar ogłosił swoje poparcie dla inicjatywy zniesienia instytucji ubezwłasnowolnienia. Rzecznik uważa, że obecnie obowiązujące rozwiązania prawne powinny zostać zastąpione systemem wspieranego podejmowania decyzji. W Polsce ubezwłasnowolnionych jest ok. 90 tys. osób.

Instytucja ubezwłasnowolnienia powinna zostać zniesiona i zastąpiona systemem wspieranego podejmowania decyzji - powtarza po raz kolejny Rzecznik Praw Obywatelskich. Taka jest opinia RPO dla senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, która pracuje nad petycją by podjąć inicjatywę ustawodawczą w celu zniesienia ubezwłasnowolnienia. Rzecznik wskazuje, że byłoby to spełnieniem postulatów organizacji obywatelskich i zrealizowaniem przez Polskę zobowiązań Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.

REKLAMA

Celem petycji likwidacja ubezwłasnowolnienia

REKLAMA

Adam Bodnar przedstawił opinię w tej sprawie przewodniczącemu senackiej komisji Robertowi Mamątowowi. - Zasadniczy cel petycji, to jest likwidacja instytucji ubezwłasnowolnienia, jest celem zgodnym z postulatami Rzecznika Praw Obywatelskich oraz organizacji obywatelskich zajmujących się tą kwestią oraz służy realizacji przez Rzeczpospolitą Polską zobowiązań wynikających z Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami - napisał.

Stanowisko takie było prezentowane zarówno przez Adama Bodnara, jak i wcześniej przez jego poprzedników, w toku procedury legislacyjnej, mającej na celu zmianę Kodeksu cywilnego w zakresie zdolności do czynności prawnych, toczącej się w ramach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego przy Ministrze Sprawiedliwości. Niestety, jak wynika z ostatniej odpowiedzi Ministra Sprawiedliwości z 7 lutego 2018 r.: „Nie negując potrzeby podjęcia prac legislacyjnych w omawianym zakresie, uprzejmie informuję, że z uwagi na inne priorytetowe projekty i zadania realizowane w Ministerstwie Sprawiedliwości, prace takie nie są obecnie prowadzone”.

Sąd Najwyższy za zmianą systemu opieki nad osobami niepełnosprawnymi intelektualnie

W piśmie do senatora Mamątowa rzecznik przywołał stwierdzenie Sądu Najwyższego z uchwały z 21 grudnia 2017 r. (III CZP 66/17): „Za trafne należy uznać stanowisko, że w związku z zaniechaniem prac legislacyjnych nad eliminacją instytucji ubezwłasnowolnienia i zmianą modelu opieki nad osobami z niesprawnością intelektualną, ciężar adaptacji polskiego porządku prawnego do standardów konwencyjnych spoczął na sądach”.

Zobacz: Sprawy rodzinne

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Rzecznik podkreślił, że zastrzeżenie rządu do ratyfikowanej przez Polskę Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami - zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska interpretuje art. 12 konwencji w sposób zezwalający na stosowanie ubezwłasnowolnienia - pozostaje sprzeczne z celem i istotą Konwencji. Powołał się na opinię, że przyczyną nieporozumienia stało się robocze tłumaczenie Konwencji, w którym angielski zwrot legal capacity przetłumaczono jako "zdolność prawną". W rzeczywistości zamiarem autorów Konwencji było nie tyle przyznanie osobom z niepełnosprawnościami zdolności prawnej, co równej z innymi osobami zdolności do czynności prawnych. Świadczy o tym tekst Konwencji, sporządzony w języku angielskim, jak i akty prawa międzynarodowego poprzedzające jej uchwalenie, a także stanowisko Komitetu ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami oraz zastrzeżenia wniesione do art. 12 Konwencji przez inne państwa-strony.

RPO wskazał, że w sprawozdaniu z realizacji Konwencji z 2014 r. strona polska zapowiadała zmianę stosownych aktów prawnych, w tym zniesienie ubezwłasnowolnienia i wprowadzenie elastycznego, zindywidualizowanego systemu wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną w podejmowaniu decyzji. Projekty te, wskutek rozwiązania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, nie zostały wprowadzone w życie.

Ubezwłasnowolnienie jest często na całe życie

W Społecznym raporcie alternatywnym z realizacji Konwencji wskazano, iż regulacja ubezwłasnowolnienia w Polsce nie spełnia wymogów art. 12 Konwencji. Dana osoba traci bowiem zdolność do czynności prawnych lub jest ta zdolność dla niej ograniczona - ubezwłasnowolnienie jest stosowane często przez całe życie; nie jest poddawane okresowej kontroli przez niezawisły organ; nie uwzględnia jej potrzeb i interesów; skutkuje wykluczeniem społecznym i prawnym osób z niepełnosprawnościami - w szczególności z niepełnosprawnością intelektualną i psychiczną.

Tym samym ubezwłasnowolnienie - czy całkowite, czy częściowe - nie może być traktowane jako opisany w art. 12 ust. 4 Konwencji środek respektujący „prawa, wolę i preferencje osoby, wolny od konfliktu interesów i bezprawnych nacisków, proporcjonalny i dostosowany do sytuacji danej osoby, stosowany przez możliwie najkrótszy czas i podlegający regularnemu przeglądowi przez właściwe niezależne i bezstronne władze lub organ sądowy”. Dlatego jednym z postulatów Społecznego raportu była zmiana systemu ubezwłasnowolnienia na system wspieranego podejmowania decyzji.

Ponadto według rzecznika aktualne pozostają argumenty na rzecz likwidacji tej instytucji, podnoszone podczas I Kongresu Praw Obywatelskich z grudnia 2017 r. Jeden z paneli poświęcony był tej tematyce. Jak wskazał wówczas prof. Roman Wieruszewski, ubezwłasnowolnienie jest obecnie równoważne ze śmiercią cywilną.

Parlament powinien ,,ruszyć głową''

RPO napisał do przewodniczącego senackiej komisji, że nie podejmuje się określenia, jaką inną instytucją powinno być zastąpione ubezwłasnowolnienie - należy to do parlamentu i organów dysponujących inicjatywą ustawodawczą.

Wskazał, że przydatnym materiałem do rozważań  może być publikacja Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego z 2012 r. pt. „Jeśli nie ubezwłasnowolnienie, to co? Prawne formy wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną” oraz publikacja dr. Krzysztofa Kurowskiego pt. „Ubezwłasnowolnienie? Są alternatywy!”, opublikowana w piśmie „Psychiatra. Pismo dla praktyków”. Zdaniem  RPO warto także sięgnąć do dorobku Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego i projektu przez nią wypracowanego.

Na czym polega ubezwłasnowolnienie?

Ubezwłasnowolnienie polega na pozbawieniu albo ograniczeniu przez sąd zdolności do czynności prawnych danej osoby z uwagi na chorobę osoby lub psychiczne problemy. Istnieją dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia.  Ubezwłasnowolnienie całkowite oznacza zupełne pozbawienie danej osoby zdolności do czynności prawnych, czynności te podejmuje zamiast niej opiekun;  osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może samodzielnie dokonywać m.in. żadnych transakcji (zakupów, darowizn itp.), z wyjątkiem drobnych, bieżących sprawunków. Ubezwłasnowolnienie częściowe zasadniczo polega na tym, że dana osoba może osobiście podejmować czynności prawne - jednak zgodę na konkretną transakcję musi wyrazić jej kurator; osoba ubezwłasnowolniona częściowo może samodzielnie rozporządzać swoim zarobkiem oraz przedmiotami oddanymi do jej swobodnego użytku.

W 2017 r. RPO wystąpił do resortu sprawiedliwości w sprawie ograniczeń dostępu osób z niepełnosprawnościami do wymiaru sprawiedliwości. Powołał się na raport, którego głównym wnioskiem jest konieczność likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia i zastąpienie jej systemem wspieranego podejmowania decyzji. RPO podkreślał, że zmiany wymaga zwłaszcza przepis, który nie nakazuje sądowi wysłuchania osoby przed orzeczeniem jej ubezwłasnowolnienia. 

We wrześniu 2018 r. Komitet Praw Osób z Niepełnosprawnościami ONZ zbada sprawozdanie polskiego rządu z wdrożenia Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Adam Bodnar w informacji przesłanej Komitetowi wskazał m.in. na konieczność likwidacji instytucji ubezwłasnowolnienia, bowiem nie spełnia ona standardów Konwencji.

W Polsce ubezwłasnowolnionych jest ok. 90 tys. osób.

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

REKLAMA

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Zakaz handlu w niedziele. Nowelizacja ustawy w Dzienniku Ustaw

    Ustawa z dnia 29 listopada 2023 r. o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni została opublikowana w Dzienniku Ustaw. 

    Świadczenie wspierające: Kiedy osoba niepełnosprawna nie musi jechać do stolicy województwa na ocenę samodzielności? [ustalenie poziomu wsparcia]

    Co ma zrobić osoba niepełnosprawna, która spełnia warunki otrzymania świadczenia wspierającego od 1 stycznia 2024 r. (ma 87-100 punktów). Ale prawdopodobne 95 punktów wskazuje na prawdziwe kłopoty z dotarciem do wojewódzkiego zespołu orzekania ds niepełnosprawności (czyli wyjazd do stolicy województwa)?

    Nowelizacja ustawy dotyczącą handlu w niedziele podpisana

    Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy dot. handlu w niedziele - poinformowała PAP minister w KPRP Małgorzata Paprocka. Zgodnie z nowymi przepisami, jeśli Wigilia przypada na niedzielę, tego dnia będzie obowiązywał zakaz handlu; z kolei dwie poprzedzające ją niedziele będą niedzielami handlowymi. W tym roku niedziele handlowe przed świętami wypadają 10 i 17 grudnia.

    Książeczki mieszkaniowe PKO: prawie milion Polaków nie wie lub nie potrafi z nich skorzystać. Co zrobić?

    Liczba niespełna 200 tysięcy kredytów hipotecznych, które według nowych szacunków rządu zaciągną Polacy na swoje pierwsze mieszkanie wykorzystując Bezpieczny Kredyt 2% blednie przy blisko milionie książeczek mieszkaniowych PKO, z których Polacy wciąż nie zrobili użytku.

    REKLAMA

    Więcej ekspertów obsługujących infolinię Rzecznika Finansowego. Jakie porady można uzyskać?

    "Z dniem 1 grudnia 2023 r. Rzecznik Finansowy wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, zwiększył liczbę konsultantów udzielających telefonicznych porad prawnych dla klientów podmiotów rynku ubezpieczeniowo – emerytalnego" - czytamy w komunikacie rzecznika.

    Abonament RTV do likwidacji. "Budżet państwa powinien być podstawą finansowania mediów publicznych"

    czy abonament RTV powinien ulec likwidacji? "Abonament RTV jest nie do uratowania. Oczekiwania społeczne i praktyka ostatnich lat spowodowały, że ten abonament nie będzie czy nie powinien być podstawową formą finansowania mediów publicznych" - powiedział członek Rady Mediów Narodowych Robert Kwiatkowski.

    Wypadek na śliskim chodniku – czy należy się odszkodowanie?

    Wypadek na chodniku. Ostatnie zimy pokazały nam, że zwyczajne chodzenie po ulicy może być sportem ekstremalnym. Pojawiająca się znienacka gołoledź zamienia ulice, ścieżki, schody w lodowisko. Tzw. „szklanka”  jest szalenie niebezpieczna, na jezdniach zmniejsza przyczepność kół, a na chodnikach utrudnia pieszym przemieszczanie się. Wtedy o wypadek nietrudno. Gdy kończy się to na niegroźnym potłuczeniu, zazwyczaj nie robimy z tego wielkiej sprawy, bywa jednak, że następstwem upadku będzie złamanie czy inny poważny uszczerbek na zdrowiu. Kto wtedy za to odpowiada i czy należy nam się odszkodowanie?

    Dla kogo emerytury pomostowe? Co się zmienia od 2024 roku? Czym jest praca w trudnych warunkach? Jacy płatnicy składają ZUS ZSWA?

    Od 1 stycznia 2024 r. wejdą w życie przepisy, które zmienią ustawę o emeryturach pomostowych. Przyszli emeryci nie będą musieli udowodniać rozpoczęcia pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 31 grudnia 1998 r., a wykonywanie takiej pracy mogli (będą mogli) zacząć po 31 grudnia 2008 r. Dzięki temu prawo do emerytury pomostowej będą nabywały kolejne roczniki. Czym jest praca w trudnych warunkach? Jacy płatnicy składają ZUS ZSWA?

    REKLAMA

    Zima 2023/2024 się rozkręca. Nie chcesz być chory na święta, sprawdź jakie masz prawa. Pracodawca może zapłacić 30 000 zł kary

    Upalne lato i mroźna zima to okresy, w których pracodawców obciążają dodatkowe obowiązki. To oni muszą zadbać o utrzymanie w miejscu pracy temperatury optymalnej do rodzaju wykonywanej pracy.

    1500 zł grzywny za nieodśnieżony chodnik. Odszkodowanie 70 000 zł. Kto odśnieża? Jak często? [Zima 2023/2024 r.]

    Kara wynika z art. 117 Kodeksu wykroczeń. To jej maksymalny wymiar. W praktyce jest mniej. Ale jest jeszcze problem odszkodowania cywilnego za wypadek przechodnia. 

    REKLAMA