REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

RPO: Zadośćuczynienie za krzywdę przy naruszeniu dóbr osobistych - nie dla osoby prawnej

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Czy osoba prawna może domagać się od osoby, która naruszyła jej dobra osobiste, zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Czy osoba prawna może domagać się od osoby, która naruszyła jej dobra osobiste, zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę? Rozstrzygnięcia tego zagadnienia dokona Sąd Najwyższy. Swoje stanowisko w tej sprawie przedstawił Rzecznik Praw Obywatelskich.

Naruszenie dóbr osobistych osoby prawnej. Co z zadośćuczynieniem za doznaną krzywdę?

O wykluczenie przez Sąd Najwyższy możliwości zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę poniesioną przez osoby prawne w związku z bezprawnym naruszeniem ich dóbr osobistych wnosi Rzecznik Praw Obywatelskich

REKLAMA

RPO zgłosił udział w postępowaniu przed SN (sygn. akt III CZP 22/23) ws. zagadnienia prawnego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku I Wydział Cywilny: „Czy osoba prawna może domagać się od osoby, która naruszyła jej dobra osobiste, zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 43 k.c.?”.

Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich

Rzecznik przedstawił stanowisko: „Osoba prawna nie może domagać się od osoby, która naruszyła jej dobra osobiste, zapłaty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 43 k.c.”.

"W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się" - głosi art. 448 k.c.

Rozbieżne linie orzecznicze

W swym pytaniu SA przedstawił dwa rozbieżne kierunki wykładni sądów:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kierunek orzeczniczy dopuszczający stosowanie art. 448 k.c. w sprawach o zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz osób prawnych, których dobra osobiste zostały bezprawnie naruszone.

Drugi nurt orzeczniczy, do którego przychyla się Sąd Apelacyjny w Gdańsku, odrzuca możliwość zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz osób prawnych.

RPO: Osoba prawna nie może doznawać cierpienia

Rzecznik  zgadza się ze stanowiskiem SA. Wnosi o wydanie uchwały, w której SN jednoznacznie wykluczy możliwość zasądzenia zadośćuczynienia za krzywdę poniesioną przez osoby prawne w związku z bezprawnym naruszeniem jej dóbr osobistych.

REKLAMA

Nie jest kwestionowane przez żaden sąd, że osoba prawna jako fikcyjny twór prawa nie może - tak jak osoba fizyczna - przeżywać i doznawać cierpienia, smutku czy bólu. Na przestrzeni lat w różny sposób próbowano tłumaczyć, czym jest osoba prawna.

Właściwe i niekwestionowane przez sądy i autorów jest stanowisko o niemożliwości odczuwania przez „figury prawne” uczuć w postaci smutku, przygnębienia, czy radości. Słuszne jest także stanowisko sądu pytającego, że konstrukcja ta nie może być mylona z jej „substratem osobowym”, takim jak akcjonariusze, udziałowcy, czy nawet osoby wchodzące w skład piastuna organu.

Zgodnie z art. 448 k.c. zadośćuczynienie przysługuje za doznaną krzywdę. Brak tego elementu oznacza brak podstaw do zadośćuczynienia. Twierdzeniem mającym przemawiać za słusznością przyznania go osobie prawnej jest to, że krzywda to nie jedynie ból i cierpienie. Co jednak innego kryje się pod tym pojęciem, tego sądy nie wskazują. Negowanie cierpienia i bólu w ich ocenie wystarczy, by uzasadnić podstawę zadośćuczynienia. Okazuje się zatem, że nie trzeba odnieść krzywdy, ale wystąpienie jakiegoś niezidentyfikowanego bliżej uszczerbku uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia. 

REKLAMA

Według literatury szlachetne jest dążenie do tego, by przyznawać zadośćuczynienie każdemu, czyje dobra osobiste zostaną bezprawnie naruszone. Prawo wymaga jednak podstawy prawnej,  którą w tym przypadku jest art. 448 k.c., a ten wymaga zaś dowiedzenia krzywdy. 

Autorzy wskazują także, że skoro osoby prawne posiadają dobra osobiste, to „(…) ich interesy niemajątkowe, polegające w szczególności na dobrej sławie, powinny być w równej mierze chronione, co interesy osób fizycznych. Ponadto zadośćuczynienie pieniężne może podobnie jak  u osób fizycznych lub w wyższej jeszcze mierze dopomóc w naprawieniu uszczerbku niemajątkowego”.

Obok tych stwierdzeń pojawiają się także te, które odrzucają możliwość zasądzenia zadośćuczynienia. Negatywne doznania podlegające kompensacji pieniężnej stosownie do art. 448 k.c. nie mogą bowiem stać się udziałem osób prawnych, lecz jedynie ich członków – osób fizycznych. Twierdzi się mianowicie, że „Negatywne doznania podlegające kompensacji pieniężnej stosownie do art. 448 k.c. nie mogą bowiem stać się udziałem osób prawnych, lecz jedynie ich członków – osób fizycznych. Odnotować jednak też należy dalej idące stanowiska, w ogóle kwestionujące możliwość przyznania osobom prawnych „dóbr osobistych” mających właśnie charakter personalny.

Według RPO nie ma możliwości odniesienia tej instytucji, bezpośrednio związanej z istotą ludzką, do tworu organizacyjnoprawnego, jakim jest osoba prawna. Dostrzegają to wszystkie orzekające sądy, ale nie wskazując, na czym ma polegać ów ból, czy cierpienie osoby prawnej, przenoszą swoje argumenty na obszar funkcji, jaką zadośćuczynienie ma spełniać. Szeroko zatem opisują funkcję represyjną, kompensacyjną, prewencyjno-wychowawczą itd., gubiąc po drodze istotę problemu, tzn. uznając, że należy przyznać zadośćuczynienie, ale nie wskazując naprawienie jakiej krzywdy wyrządzonej osobie prawnym ma ono wynagrodzić. Myli się tu pojęcie krzywdy ze spadkiem znaczenia wartości osoby prawnej, a zatem jej szkody majątkowej.

Błędne jest również twierdzenie, że skoro doszło do naruszenia dobra osobistego osoby prawnej, to trzeba chronić jej interesy niemajątkowe przez przyznanie zadośćuczynienia. Wskazuje to na nieporozumienie w zakresie utożsamiania interesów majątkowych z dobrami osobistymi stanowiącymi niemajątkowe wartości powiązane z podmiotem, któremu przysługują i które go definiują. 

Jeżeli wskutek naruszenia dobrego imienia osoby prawnej ponosi ona uszczerbek z tego tytułu, traci klientów, jej wartość spadła, itd., to jest to szkoda majątkowa, a nie krzywda. Szkoda, która ma przecież postać zarówno strat, jak i zysków, których nie udało się osiągnąć. Pojęć tych nie da się utożsamić.

Innym argumentem jest tzw. argument z odesłania. Skoro art. 43 k.c. zawiera przysłówek „odpowiednio”, to zdaniem sądów przepisy chroniące dobra osobiste osób fizycznych należy zastosować analogicznie do osób prawnych.  W teorii prawa odpowiednie stosowanie oznacza możliwość stosowania jakichś przepisów prawa bez żadnych zmian albo zastosowanie zmodyfikowane bądź też sytuację, gdy ze względu na ich bezprzedmiotowość bądź całkowitą sprzeczność w stosunku do odsyłających unormowań, przepisy odsyłające w  ogóle  nie mogą być stosowane.

Skoro osoba prawna jest tworem organizacyjnoprawnym niezdolnym by doznawać ból, cierpienie, czyli by doznać krzywdy, nie można zastosować przepisu stanowiącego podstawę prawną zadośćuczynienia za krzywdę osób fizycznych. Ta forma rekompensaty po prostu tu nie pasuje. 

Nie oznacza to, że osoby prawne są pozbawione ochrony. By ją uzyskać, muszą jednak wykazać i wycenić, jak bardzo bezprawne naruszenie ich dóbr osobistych uderzyło w wartość firmy, jak wielu klientów straciły, jakich zysków nie osiągnęły. To jednak nie jest krzywda, jakiej doznają osoby fizyczne.

 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Rzecznik Praw Obywatelskich

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Milion szans na życie dzięki dawcom krwi. Polska świętuje Światowy Dzień Krwiodawcy

Ponad 651 tysięcy honorowych dawców, 1,5 miliona donacji krwi i 1,6 miliona przetoczeń – to bilans, którym Polska może się pochwalić z okazji Światowego Dnia Krwiodawcy. Ministerstwo Zdrowia opublikowało dane i podziękowało wszystkim, którzy bezinteresownie oddają krew, ratując ludzkie życie.

Przeliczanie emerytur porażką ZUS w sądach? Podwyżka o 768 zł. Wyrównanie 29 606,12 zł. {wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.}

W artykule prezentujemy jedno z pierwszych prawomocnych orzeczeń sądów powszechnych po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20. Dotyczą ponownego przeliczenie emerytur obniżonych niezgodnie z Konstytucją po Emerytka wygrała zarówno podwyższenie emerytury jak i wyrównanie za trzy lata wstecz. Wyrównanie wynosi 29.606,12 zł. Niestety nie rekompensuje to szkody z tytułu zaniżenia emerytury, gdyż ta wynosi za okres od przyznania zaniżonej emerytury w 2017 r. do czerwca 2025 r. – 53.313,56 zł.

Najnowszy sondaż partyjny: Wyrównany wyścig KO i PiS, Konfederacja trzecią siłą

Gdyby wybory parlamentarne odbyły się w najbliższą niedzielę, na Koalicję Obywatelską oraz Prawo i Sprawiedliwość zagłosowałoby po 28,8 proc. wyborców – wynika z sondażu przeprowadzonego przez pracownię Opinia24. To pokazuje, że rywalizacja między tymi ugrupowaniami nadal pozostaje niezwykle zacięta.

Pełnopłatny urlop na opiekę nad chorym psem – to się naprawdę dzieje [przełomowy wyrok sądu]

W aktualnie obowiązujących przepisach kodeksu pracy nie zostało przewidziane zwolnienie od pracy czy urlop, celem sprawowania opieki nad chorym pupilem, nawet jeżeli – ze względu na jego stan zdrowia – wymagałby on całodobowej obecności opiekuna. Okazuje się jednak, że w pewnych okolicznościach – jeżeli właściciel psa, celem sprawowania nad nim opieki, skorzystał z urlopu bezpłatnego – możliwe jest odzyskanie przez niego równowartości 100 proc. utraconego przez niego, z powyższego powodu, wynagrodzenia. Orzekł o tym Sąd Rejonowy w Płońsku.

REKLAMA

Rząd potwierdza: Opiekun osoby niepełnosprawnej bez odsetek od świadczenia pielęgnacyjnego. Zwrot. Świadczenie wspierające [stopień znaczny]

Panie redaktorze! Dlaczego nikt nie pisze i o tym się nie mówi o odsetkach, które trzeba było zapłacić za te miesiące które pobierało się świadczenie pielęgnacyjne i które trzeba było zwrócić do MOPS.

ZUS: Zbędne drugie przeliczenie emerytury. Dlatego tylko raz stosuje się tabele średniego średniego dalszego trwania życia
Zasiłek pielęgnacyjny z MOPS, dodatek z ZUS i termin na wniosek [Wyrok NSA]

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż 3-miesięczny termin na złożenie wniosku o zasiłek pielęgnacyjny nie ulega zawieszeniu na czas przysługiwania osobie niepełnosprawnej innego, konkurencyjnego świadczenia. W tym przypadku chodziło o dodatek pielęgnacyjny.

500 plus dla małżeństw z 50-letnim stażem? Nowe świadczenie jest już coraz bliżej!

Czy pary z 50-letnim stażem małżeńskim otrzymają jednorazowe wsparcie finansowe od państwa? Trwają intensywne prace nad petycją dotyczącą tzw. „500 plus dla małżeństw” – nowego świadczenia, które miałoby docenić trwałość długoletnich związków. Sejmowa Komisja Petycji analizuje projekt ustawy przewidujący wypłaty od 5000 do nawet 8000 zł w zależności od liczby wspólnie przeżytych lat.

REKLAMA

Sąd nakazał przeliczenia emerytury. ZUS to zrobił, ale odliczył wcześniej pobrane emerytury

Infor.pl udostępnia czytelnikom miejsce na naszym portalu. Dziś list czytelnika, który od dekady toczy (z niezadawalającym efektem) boje o ponowne przeliczenie swojej emerytury. Ponowne przeliczanie emerytur stało się medialnym tematem po słynnych wyroku TK z 4 czerwca 20224 r. (słynnym bo daje podwyżki emerytury i wyrównania nawet do 64 000 zł dla około 200 000 osobom, ale nie można z tego skorzystać bez pojedynku z ZUS w sądzie bo wyrok nie jest opublikowany w Dzienniku Ustaw). Nasz czytelni walczy o przeliczenie emerytury dużo wcześniej niż pojawił się ten wyrok. Oto jego historia.

O ile wzrośnie świadczenie pielęgnacyjne w 2026 roku?

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami czekają na ostateczną decyzję rządu w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia. To właśnie od wzrostu minimalnej płacy zależy kwota świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 roku.

REKLAMA