Mediacja w sprawach ze stosunku pracy

Mediacja – podstawy prawne

Mediacja jest dobrowolną metodą polubownego rozwiązywania sporu pomiędzy stronami przy udziale bezstronnego i neutralnego mediatora. Pozwala stronom konfliktu na samodzielne znalezienie sposobu dojścia do porozumienia i w konsekwencji zawarcie ugody, spełniającej oczekiwania stron. Mediacja opiera się na zasadzie „win-win”, co oznacza że nie ma strony wygranej i przegranej, wygrywa każda strona mediacji.

Instytucja mediacji została wprowadzona do kodeksu postępowania cywilnego ustawą z dnia 28 lipca 2005 roku o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1438) i unormowana przede wszystkim w art. 183¹ – 183¹⁵ kpc. Regulacja ta została w sposób zasadniczy zmieniona na podstawie ustawy z dnia 10 września 2015 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (Dz. U. 2015, poz. 1595). Obowiązujące od dnia 1 stycznia 2016 roku znowelizowane przepisy kpc w zakresie mediacji nadały jej w polskim prawie cywilnym nowy wymiar.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Mediacja w sporach ze stosunku pracy

Przepisy kodeksu postępowania cywilnego stosuje się także do postępowania mediacyjnego w sporach indywidualnych z zakresu prawa pracy. Wniosek o przeprowadzenie mediacji może złożyć zarówno pracodawca, jak i pracownik. Mediację z zakresu prawa pracy można zastosować we wszystkich sprawach, w których prawo dopuszcza możliwość zawarcia ugody. Przedmiotem mediacji mogą więc być sprawy dot. m.in. warunków pracy i płacy, rozwiązywania umów o pracę, obowiązków i praw pracodawcy i pracownika, mobbingu czy też zakazu konkurencji. Do katalogu spraw, w których stosowanie mediacji jest wyłączone na podstawie art. 477¹² k.p.c. należą sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Mediacja może być prowadzona zarówno przed wniesieniem sprawy do sądu (mediacja pozasądowa), jak i po wszczęciu postępowania na podstawie postanowienia sądu o skierowaniu sprawy do mediacji. Zawsze jednak do prowadzenia mediacji wymagana jest zgoda stron. Każda ze stron sporu może złożyć wniosek o przeprowadzenie mediacji na każdym etapie postępowania sądowego. Warto pamiętać, że poufność mediacji gwarantuje jej stronom, że zarówno mediator, jak i inne osoby biorące udział w postępowaniu mediacyjnym zobowiązane są zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedziały się w związku z prowadzeniem mediacji.

Mediatora wybierają strony albo wyznacza sąd, w pierwszej kolejności biorąc pod uwagę mediatorów stałych. Mediator prowadzi mediację, wykorzystując różne metody zmierzające do polubownego rozwiązania sporu, w tym poprzez wspieranie stron w formułowaniu przez nie propozycji ugodowych, lub też na zgodny wniosek stron może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które jednak nie są dla stron wiążące.

Zobacz serwis: Pomoc prawna

Jak przebiega mediacja

Mediację najczęściej prowadzi się na posiedzeniach mediacyjnych, jeżeli jednak strony wyrażą na to zgodę, mediację można przeprowadzić bez wyznaczania posiedzenia mediacyjnego. Można ją także prowadzić za pośrednictwem poczty elektronicznej, telefonu czy też telekonferencji. Postępowanie mediacyjne, które jest prowadzone na podstawie postanowienia sądu powinno trwać do trzech miesięcy; na zgodny wniosek stron lub też z innych ważnych powodów termin ten może zostać przedłużony.

Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, który powinien zawierać takie informacje jak miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, oznaczenie stron mediacji i mediatora, a ponadto wynik mediacji. Protokół podpisuje mediator.

Zobacz serwis: Mediacja, arbitraż

W jaki sposób może zakończyć się mediacja?

Najbardziej pożądanym sposobem zakończenia mediacji jest oczywiście zawarcie przez strony ugody. W takim przypadku ugodę podpisaną przez strony zamieszcza się w protokole, bądź też załącza do niego. Warto pamiętać, że przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie. Po przeprowadzeniu postępowania, sąd może zatwierdzić ugodę zawartą przed mediatorem, bądź też może odmówić jej zatwierdzenia. Stanie się tak wtedy, gdy ugoda zawarta przed mediatorem jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego, bądź też zmierza do obejścia prawa, jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją poprzez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym wypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym.

Kiedy strony w toku mediacji zrezygnują z jej dalszego prowadzenia, mediator sporządza protokół, który składa w sądzie. Sprawa sądowa toczy się dalej, ale bardzo często zdarza się, że strony mają do siebie już inny, mniej emocjonalny stosunek. Przepracowanie konfliktu podczas mediacji i choćby częściowe wyjaśnienie trudnych kwestii spornych pozwala stronom na obniżenie poziomu negatywnych emocji i inne spojrzenie na przeciwnika w procesie. Ma to szczególne znaczenie dla pracownika, dla którego prowadzenie w sądzie sporu przeciwko pracodawcy wiąże się często z dyskomfortem psychicznym.

Zobacz serwis: Praca

Zalety mediacji

Mediacja ma wiele zalet, które zasługują na propagowanie i upowszechnianie. Przede wszystkim jest szybsza i tańsza. Ilość spraw, jakie trafiają do sądów pracy rośnie roku na rok, co znacznie przekłada się na wydłużenie okresu oczekiwania na wyznaczenie pierwszego terminu rozprawy. Statystyki są bezwzględne w tym zakresie szczególnie dla dużych miast. Dlatego też podjęcie mediacji jest szansą na skrócenie czasu oczekiwania na rozstrzygnięcie sporu, często stwarza wręcz możliwość zawarcia przez strony ugody jeszcze przed wyznaczonym pierwszym terminem rozprawy.

Mediacja pomiędzy pracownikiem a pracodawcą pozwala na utrzymanie dobrych relacji i dialogu pomiędzy stronami konfliktu. Pomimo istniejącego sporu strony często łączą stosunki zawodowe, a próba rozwiązania konfliktu w drodze mediacji często przyczynia się do zachowania korzystnego wizerunku każdej ze stron.

Trzeba podkreślić, że przystąpienie przez pracodawcę do mediacji w sporze z pracownikiem nie może być postrzegane jako swoistego rodzaju okazanie słabości, lecz jest dowodem na dojrzałość pracodawcy i dbałość o dobro pracownika.

Mediacja w sporach pracowniczych, choć dzisiaj z pewnością jeszcze niedoceniania ma ogromną przyszłość, a dużą rolę w jej upowszechnianiu mogą odegrać sami pracodawcy.

Zostań ekspertem portalu Infor.pl!