Kto nie może pracować w porze nocnej? [Pora nocna]

REKLAMA
REKLAMA
Praca w porze nocnej wiąże się ze szczególnymi ograniczeniami i zakazami wynikającymi z Kodeksu pracy oraz innych przepisów. Poniżej znajdziesz kto podlega zakazom, jakie są wyjątki i gdzie szukać podstawy prawnej.
- Co to jest „pora nocna”?
- Kto ma całkowity zakaz pracy w porze nocnej?
- Kto może odmówić pracy w porze nocnej (ochrona z możliwością sprzeciwu)?
- Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności - zasady i wyjątki
- Inne kategorie i uwagi praktyczne
- Kiedy pracodawca może wprowadzić pracę nocną - obowiązki i formalności
- Sankcje / konsekwencje naruszeń
- Najważniejsze akty prawne i źródła (wybór)
Co to jest „pora nocna”?
„Pora nocna” to 8-godzinny przedział mieszczący się między godz. 21:00 a 07:00; pracodawca ma możliwość wskazania konkretnego 8-godzinnego okresu w tym przedziale, który obowiązuje w danym zakładzie pracy. Pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej (lub co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną), jest uznawany za pracującego w nocy.
REKLAMA
Kto ma całkowity zakaz pracy w porze nocnej?
1. Młodociani
Młodociany (osoba w wieku od 15 do 18 lat zatrudniona w ramach pracy młodocianych) nie może być zatrudniana w porze nocnej - jest to zakaz bezwzględny. Pora nocna dla młodocianego zwykle przypada między godz. 22:00 a 06:00 (a w pewnych przypadkach, zależnych od wieku i sytuacji szkolnej, między 20:00 a 06:00).
2. Pracownice w ciąży
Pracownice w ciąży nie mogą być zatrudniane w porze nocnej ani w godzinach nadliczbowych - przepisy chronią zdrowie matki i dziecka; to zakaz bezwzględny (brak zgody pracownicy nie powoduje jego zniesienia).
Kto może odmówić pracy w porze nocnej (ochrona z możliwością sprzeciwu)?
1. Rodzice/opiekunowie dziecka do ukończenia 8. roku życia
Pracownik wychowujący lub opiekujący się dzieckiem do ukończenia 8. roku życia może nie wyrazić zgody na zatrudnianie go w porze nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz na delegowanie poza stałe miejsce pracy - bez jego zgody pracodawca nie może tego narzucić. (Uwaga: limit wieku był wcześniej niższy — obecnie ochrona dotyczy dziecka do ukończenia 8. roku życia).
2. Pracownicy korzystający z określonych uprawnień rodzicielskich
Osoby korzystające np. z części urlopu macierzyńskiego, elastycznej organizacji pracy w związku z opieką nad dzieckiem - również mają szczególne ograniczenia w zatrudnianiu w porze nocnej zgodnie z obowiązującymi regulacjami (szczegóły zależą od przesłanek i wniosków pracownika).
Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności - zasady i wyjątki
Zasadniczo przepisy dotyczące rehabilitacji i ochrony osób niepełnosprawnych ograniczają możliwość zatrudniania ich w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych (szczególne normy czasu pracy np. 7 godzin dziennie dla osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności). Wyjątkiem może być sytuacja, gdy lekarz medycyny pracy po badaniu profilaktycznym wyrazi zgodę na wykonywanie przez tę osobę pracy w porze nocnej lub w godzinach nadliczbowych - wtedy możliwe jest zatrudnienie, ale zawsze trzeba uwzględnić indywidualne ograniczenia wynikające z orzeczenia.
Inne kategorie i uwagi praktyczne
Pracownicy będący na zwolnieniu chorobowym / niezdolni do pracy
Przepisy BHP i medyczne ograniczenia (oraz pracownicze uprawnienia) zwykle przeciwdziałają przywracaniu do pracy w porze nocnej, jeśli stan zdrowia tego zabrania - decyzja powinna opierać się na orzeczeniu lekarza pracy i ocenie ryzyka.
Karmiące matki
Choć karmiąca matka nie jest automatycznie wyłączona z pracy nocnej, w praktyce pracodawca powinien uwzględnić potrzeby karmienia (przerwy na karmienie) i bezpieczeństwo pracy. W przypadku konfliktu z przepisami zdrowotnymi lub opinią lekarza — rozwiązania indywidualne. (Warto dodać konkretny zapis i link do zasad dotyczących przerw dla karmiących przy edycji serwisu).
Kiedy pracodawca może wprowadzić pracę nocną - obowiązki i formalności
- Pracodawca w regulaminie pracy lub układzie zbiorowym / umowie powinien jasno określić, które godziny objęte są u niego porą nocną (wybór 8 godzin z przedziału 21:00–07:00).
- Przy zatrudnieniu pracownika, który potencjalnie wykonuje pracę w porze nocnej, pracodawca ma obowiązek przeprowadzić odpowiednie badania (np. badania wstępne/okresowe u lekarza medycyny pracy), ocenić ryzyka i stosować przepisy BHP.
Sankcje / konsekwencje naruszeń
Łamanie zakazów (np. zatrudnianie młodocianych w porze nocnej, zatrudnianie pracownicy w ciąży w nocy) może skutkować odpowiedzialnością pracodawcy - od kar administracyjnych po roszczenia pracownicze (np. prawo do przywrócenia do pracy, odszkodowanie). W praktyce Inspekcja Pracy i organy kontrolne egzekwują przestrzeganie reguł.
Najważniejsze akty prawne i źródła (wybór)
- Kodeks pracy - m.in. art. 151⁷ (definicja pory nocnej i status „pracującego w nocy”), art. 178 (ograniczenia dla rodziców/opiekunów), art. 203 (młodociani).
- Informacje praktyczne i wyjaśnienia w wykładniach i poradnikach (Ministerstwo / poradniki pracodawcy). Gov.pl+1
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
REKLAMA


