Przedwstępna umowa o pracę

Umowa o pracę podlega jest regulowana przepisami prawa pracy, czyli przepisami kodeksu pracy, innych ustaw oraz aktów wykonawczych określających prawa i obowiązki pracowników i pracodawców. 

Zgodnie z art. 300 kodeksu pracy w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. 

Odwołanie do przepisów Kodeksu cywilnego daje możliwość potencjalnemu pracownikowi i potencjalnemu pracodawcy zawarcia przedwstępnej umowy o pracę, uregulowanej w art. 389 kodeksu cywilnego.

Umowa przedwstępna, to umowa w której strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości konkretnej umowy o pracę.

Zawarcie tego typu umowy jest uzasadnione w sytuacjach gdy:

• do zawarcia umowy o pracę nie może dojść od razu, bo pracownik pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą;
• występują przeszkody natury prawnej, np. cudzoziemiec ubiega się o uzyskanie zezwolenia na zatrudnienie;
• pracodawca chce pozyskać konkretnego pracownika, np. doświadczonego mechanika samochodowego.

Zobacz: Jak można przekształcić umowę o pracę?

Umowa przedwstępna dla swojej ważności nie wymaga zachowania żadnej formy szczególnej. Istotnym jednak jest aby została zawarta na piśmie, ponieważ łatwiej będzie w przyszłości udowodnić jej treść. 

W przypadku, gdy jedna ze stron uchyla się od zawarcia ustalonej umowy przyrzeczonej powoduje to określone konsekwencje prawne. Skutki niewykonanie umowy przyrzeczonej dzielą się na dwie grupy:

1. skutki słabsze – możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu nie zawarcia umowy przyrzeczonej.

Jeśli którakolwiek ze stron uchyla się od zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę, to druga strona może żądać naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej.

Z roszczeniem o zapłatę odszkodowania może wystąpić zarówno pracownik jak i pracodawca. Wysokość odszkodowania jest uzależniona od okoliczności konkretnego przypadku, ale z reguły nie przekracza trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę na stanowisku objętym przedwstępną umową o pracę.

2. skutki silniejsze – możliwość przymusowego dochodzenia zawarcia umowy przyrzeczonej na drodze sądowej.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Jeżeli umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej (w szczególności wymaganiom co do formy tej umowy, a formą przewidzianą dla umowy o pracę jest forma pisemna), wówczas pracownik może domagać się zawarcia umowy przyrzeczonej nawet wbrew woli pracodawcy.

W takiej sytuacji pracownik ma możliwość wyboru roszczenia, może więc:

• żądać odszkodowania,
• dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.

W przypadku uwzględnienia żądania zawarcia umowy przyrzeczonej wyrok sądu zastępuje oświadczenie woli pracodawcy, który uchylał się od wykonania umowy przedwstępne.

Zobacz: Pomoc prawna

Mateusz Kowalski zawarł przedwstępną umowę o pracę ze spółką X. W umowie uzgodniono wszystkie istotne elementy przyszłej umowy o pracę oraz termin jej zawarcia. W oparciu o te ustalenia Mateusz Kowalski wypowiedział dotychczasową umowę o pracę. Po upływie okresu wypowiedzenia, w ustalonym w umowie przedwstępnej terminie zgłosił się do pracy w spółce X. Pracodawca jednak odmówił zatrudnienia na uzgodnionych warunkach motywując, iż w ostatnim czasie zmianie uległa sytuacja spółki i nie jest już zainteresowany zatrudnieniem nowego pracownika. Mateusz Kowalski może wystąpić do sądu z żądaniem bądź zawarcia przyrzeczonej umowy, bądź odszkodowania.

Jeśli pracownik uchyla się od zawarcia umowy przyrzeczonej, pracodawca może żądać tylko i wyłącznie odszkodowania, nie przysługuje mu natomiast roszczenie o zawarcie umowy o pracę, ponieważ nie można wyrokiem sądowym zmusić pracownika do zawarcia umowy o pracę.

Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawnia się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli w wyniku wniesienia powództwa sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne. 

Zobacz serwis: Umowa o pracę

Anna Jędrzejczak www.kancelaria-radcy.com