Rynek telekomunikacyjny

Czy nadal istnieje monopol

Rynek telekomunikacyjny w Polsce od wielu lat jest zdominowany przez jedną firmę – Telekomunikację Polską S.A. W latach 90-tych Telekomunikacja Polska była państwowym monopolistą na rynku. W 2000 roku przeprowadzono prywatyzację firmy. Niestety, kierując się chęcią zwiększenia wartości branży w chwili prywatyzacji zagwarantowano utrzymanie monopolu TP SA na rynku telekomunikacyjnym (na połączenia międzynarodowe do 1 stycznia 2003 roku, na połączenia międzystrefowe do 1 stycznia 2002 roku).

W efekcie monopol państwowy zmienił się w monopol korporacyjny. Dopiero w 2005 roku, głównie dzięki aktywności krajowego urzędu regulacyjnego (Urząd Komunikacji Elektronicznej), rozpoczął się prawdziwy proces liberalizacji rynku. Działalność uruchamiali nowi operatorzy, ceny usług stopniowo spadały, jednak udziały rynkowe Telekomunikacji Polskiej, zatrudniającej ponad 27 000 osób utrzymują się na wysokim poziomie.

Na polskim rynku można zaobserwować tendencję charakterystyczną dla innych rynków europejskich tj. malejące znaczenie telefonii stacjonarnej na rzecz usług telefonii komórkowej i usług internetowych (zobacz również www.konsument-telekomunikacja.wieszjak.pl). Spadają przychody z telefonii stacjonarnej, rosną natomiast przychody operatorów komórkowych i dostawców Internetu. W Polsce proces wypierania telefonii stacjonarnej przez nowe technologie telekomunikacyjne zachodzi jednak wolniej, niż w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Telefonia stacjonarna

Popularność telefonii stacjonarnej w Polsce od kilku lat maleje, co spowodowane jest gwałtownym rozwojem telefonii komórkowej oraz rynku internetowego. Przez długi okres Telekomunikacja Polska była jedynym operatorem na rynku połączeń lokalnych – największym i najważniejszym rynku telefonii stacjonarnej. W listopadzie 2004 roku Przez Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (URTiP) wydał decyzję umożliwiającą szwedzkiej spółce Tele2 oferowanie połączeń lokalnych. Wprowadzony mechanizm był następujący: Tele2 wykorzystując odpłatnie istniejącą infrastrukturę sieciową należącą do TP SA mogła oferować konsumentom niższe opłaty za połączenia telefoniczne. Konsumenci chcący korzystać z usług nowego operatora pozostawali abonentami TP SA, w efekcie płacili miesięczny abonament Telekomunikacji Polskiej a rachunek za wykonane rozmowy wystawiał Tele2. W pewnych regionach kraju usługi Tele2 były świadczone na zasadzie preselekcji tzn. stałego przekserowania rozmów do Tele2 na centrali TP SA. Konsumenci w tych rejonach mogli korzystać z usług Tele2 poprzedzając numer lokalny trzycyfrowym numerem danej strefy. Konsumenci w pozostałych rejonach, w których nie obowiązywała preselekcja musieli wpisywać na klawiaturze telefonu dodatkowy numer tzw. prefiks.

W chwili obecnej z tego typu rozwiązań korzystają również inni operatorzy telekomunikacyjni, np. Netia. Między operatorami rozpoczęła się ostra walka o klienta, jej konsekwencją jest spadek cen połączeń, jednakże wiele praktyk stosowanych przez firmy ma niekorzystny wpływ na pozycję konsumentów.

W lipcu 2006 roku Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej wydał pierwszą decyzję ustalającą warunki świadczenia usługi tzw. hurtowego dostępu do sieci telekomunikacyjnej Telekomunikacji Polskiej (z ang. WLR – Wholesale Line Rental). Rozwiązanie to polega na umożliwieniu konsumentom opłacania zarówno abonamentu, jak i rachunków za rozmowy telefoniczne alternatywnym operatorom. Pierwsza decyzja Prezesa UKE dotyczyła wyłącznie umowy między TP SA a Tele2, w 2007 roku wydano kolejne decyzje obejmujące innych operatorów.

Telefonia komórkowa

Rynek telefonii komórkowej rozwija się w Polsce bardzo dynamicznie, wskaźnik penetracji rynku rozumiany jako liczba aktywnych kart SIM na 100 mieszkańców wzrósł z 25,9 w 2001 roku do 96,3 w 2006 roku. Rynek jest podzielony między trzech operatorów o zbliżonych udziałach rynkowych: Polską Telefonię Cyfrową (operatora sieci Era), PTK Centertel (operatora sieci Orange) oraz Polkomtel (operatora sieci Plus). Wszyscy trzej operatorzy świadczą zarówno usługi oparte na abonamencie (tzw. post-paid) jak i na zasadach przedpłaty (pre-paid).

Wykres 1. Udziały w rynku telefonii komórkowej w Polsce w 2006 roku (pod względem liczby użytkowników).

Źródło: Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego za rok 2006, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Warszawa, 2007

W 2006 roku do trzech sieciowych operatorów komórkowych dołączył operator wirtualny emFinance (sieć mBank mobile).16 Operatorzy wirtualni (z ang. Mobile Virtual Network Operator – MVNO) nie posiadają własnej infrastruktury sieciowej i korzystają z infrastruktury operatorów sieciowych. Na początku 2007 roku działalność rozpoczął czwarty operator sieciowy P4 (sieć Play) oraz kolejni operatorzy wirtualni (Avon, WPmobi).

Wraz ze wzrostem konkurencji w ostatnich latach nastąpił znaczący spadek cen połączeń komórkowych. Wydaje się, że w najbliższej przyszłości operatorzy będą konkurować głownie asortymentem usług, a nowi operatorzy wirtualni skoncentrują się na niszowych segmentach rynku.

Dostęp do Internetu

Rynek usług dostępu do sieci Internet w Polsce w ostatnich latach rozwija się bardzo dynamicznie. Można zaobserwować wyraźny spadek cen szerokopasmowego dostępu do Internetu przy jednoczesnym wzroście przepustowości (szybkości transferu danych). W efekcie Internet szerokopasmowy staje się coraz popularniejszy, maleje natomiast liczba osób korzystających z dostępu typu dial-up).

Wykres 2. Liczba łączy szerokopasmowych w Polsce (w mln).

Źródło: Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego za rok 2006, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Warszawa, 2007