Kiedy funkcjonariusz odpowiada za przekroczenie uprawnień?

Zgodnie z treścią artykułu 231 Kodeksu Karnego funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jest to tzw. przestępstwo urzędnicze.

Z przekroczeniem uprawnień mamy do czynienia wówczas, gdy sprawca podejmuje czynności nieleżące w granicach jego kompetencji. Chodzi tu o przekroczenie zakresu czynności służbowych, do których wykonania sprawca jest uprawniony.

Niedopełnienie obowiązków polega na zaniechaniu ich wykonania albo na nienależytym, niedbałym ich wykonaniu. Może ono polegać także na podjęciu przez funkcjonariusza publicznego działania w przypadku, gdy obowiązek na nim spoczywający polegał na powstrzymaniu się od pewnych działań.

Zadaj pytanie na Forum naszego serwisu

W świetle przepisów Kodeksu Karnego funkcjonariuszem publicznym jest:
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
2. poseł, senator, radny,
3. poseł do Parlamentu Europejskiego,
4. sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca, osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy,
5. osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych,
6. osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe,
7. osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej,
8. funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej,
9. osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Zobacz również: Środki przymusu bezpośredniego stosowane przez Policję

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 9 czerwca 2010 r. orzekł, że przestępstwo nadużycia władzy przez funkcjonariusza publicznego jest zgodny z Konstytucją. Sprawa dotyczyła urzędnika, który za przekroczenie swoich uprawnień został skazany przez sąd na karę grzywny oraz zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych w administracji rządowej przez rok.

Zdaniem skarżącego przepis dotyczący przestępstwa urzędniczego jest niezgodny z Konstytucją. Uzasadniał, że uniemożliwia on funkcjonariuszowi zapoznanie się z jego uprawnieniami i obowiązkami, które pozwolą na uniknięcie odpowiedzialności karnej.

Trybunał wyjaśnił, że fakt iż część znamion przestępstwa z art. 231 k.k. nie jest określona w akcie prawnym o randze ustawy, ale w innych przepisach wskazujących obowiązki funkcjonariuszy, nie przesądza o niezgodności przepisu z Konstytucją.

Zobacz również serwis: Prawo karne