Czy konieczna jest obecność stron na ogłoszeniu wyroku?

Wskazany przepis art. 419 Kodeksu postępowania karnego w odczuciu społecznym budzi sporo kontrowersji, przede wszystkim w zakresie braku obowiązku stawiennictwa oskarżonego. Wskazuje się, iż może to deprecjonować rangę wyroku, który w stosunku do niego wydaje sąd. Podnosi się również, że telewizyjnie przekazywany obraz pustych sal w momencie ogłoszenia wyroku źle wpływa na wizerunek instytucji sądu.

Niezależnie od oceny treści wskazanego przepisu pod opisanym kątem, należy z punktu widzenia prawnego wskazać, iż treść przepisu art. 419 Kodeksu postępowania karnego jest uwarunkowana regułą ustanowioną w art. 411 § 2 Kodeksu, która stanowi, iż przekroczenie terminu na ogłoszenie wyroku powoduje konieczność prowadzenia całego postępowania od początku.

Uzupełniająco wskazać należy, iż zasadniczo wyrok jest ogłaszany bezpośrednio po zamknięciu przewodu sądowego i naradzie sędziowskiej, a w sprawach zawiłych może nastąpić odroczenie jego ogłoszenia na czas do 7 dni.

Zobacz serwis: Oskarżony przed sądem

Zasadniczo strony powinny być powiadomione o terminie ogłoszenie wyroku, jeżeli jest ku temu wyznaczony oddzielny termin (zgodnie z art. 411§ 3 KPK). Wymaga podkreślenia, iż nawet w przypadku gdyby dana strona nie została w ogóle zawiadomiona przez sąd o terminie ogłoszenia wyroku, wówczas następują normalne procesowe skutki ogłoszenia wyroku (w tym zaczyna biec termin do wniesienia wniosku o uzasadnienie wyroku) z tym, że stronie tej przysługuje wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia wniosku o uzasadnienie wyroku, bowiem upływ tego terminu nastąpił z przyczyn od nich niezależnych.

Sytuacja nieobecności strony z powodu braku wiedzy o terminie rozprawy końcowej nie nastąpi z uwagi na to, iż w razie nieobecności strony dalsze procedowanie sądu nie będzie możliwe (za wyjątkiem wyroku zaocznego, ale ten jest z mocy prawa doręczany stronie). Możliwa jest natomiast sytuacja, w której po rozprawie i naradzie sędziowskiej dana strona nie stawi się na ogłoszeniu wyroku.

Należy wskazać, iż obecność obrońcy lub pełnomocnika na czynności sądowego ogłoszenia wyroku jest „wystarczająca” i to na nich wówczas spoczywa obowiązek powiadomienia swojego mandanta o treści wyroku sądowego, jak i wystąpienia z wnioskiem o uzasadnienie wyroku.

W przypadku, gdy oskarżony jest nieobecny na rozprawie z powodu przebywania w więzieniu lub areszcie (a ma on obrońcę) to obowiązkiem obrońcy jest poinformowanie go o treści wyroku i podjęcie stosownych prawnych działań.

W przypadku, gdy stroną nieobecną jest oskarżony nieposiadający obrońcy, wówczas sąd ma obowiązek doręczenia wyroku oskarżonemu wraz z stosownym pouczeniem prawnym co do sposobu ewentualnego odwołania oraz uzyskania uzasadnienia wyroku,

Na marginesie powyższych wywodów należy podkreślić, iż w chwili obecnej do sejmu został złożony projekt nowelizacji procedury karnej, w którym jednym z postulatów jest ustanowienie reguły obowiązkowej obecności stron podczas ogłoszenia wyroku. 

Zobacz serwis: Postępowanie karne