REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nie każde negatywne rozporządzenie mieniem jest oszustwem

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Łukasz Chmielniak
Specjalista prawa karnego gospodarczego, autor bloga Białe kołnierzyki
Chmielniak Adwokaci – prawo karne dla biznesu
Chmielniak Adwokaci to renomowana kancelaria prawna z siedzibą w Katowicach, działającą w całej Polsce
Sprawca przestępstwa oszustwa działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wtedy, gdy działa w kierunku polepszenia swojej sytuacji majątkowej, w każdy możliwy sposób./Fot. Shutterstock
Sprawca przestępstwa oszustwa działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wtedy, gdy działa w kierunku polepszenia swojej sytuacji majątkowej, w każdy możliwy sposób./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Przestępstwo oszustwa jest ciągle jednym z najczęściej popełnianych przestępstw w obrocie gospodarczym. Nie każde jednak niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania będzie mogło być zakwalifikowane jako oszustwo w świetle prawa karnego.

Zgodnie z treścią art. 286 § 1 k.k., w którym przestępstwo oszustwa zostało usankcjonowane, odpowiedzialności karnej podlega ten, kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania.

REKLAMA

Jednymi z podstawowych pojęć, które w kontekście znamion przestępstwa oszustwa należy poddać wykładni są „korzyść majątkowa” oraz „niekorzystne rozporządzenie mieniem”. Należyte rozumienie powyższych terminów ma bowiem zasadnicze znaczenie praktyczne.

Polecamy: Kodeks kierowcy - zmiany 2019

REKLAMA

Takiej wykładni dokonał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 maja 2019 r. sygn. II KK 265/18.We wspomnianym orzeczeniu czytamy: „Pojęcie „korzyści majątkowej”, będącej celem działania sprawcy, jest rozumiane szeroko. Chodzi o aktualne i przyszłe przysporzenia mienia, ogólniej – polepszenie sytuacji majątkowej. Sprawca nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia, czyli do uzyskania niegodziwej korzyści majątkowej. Jako stronie umowy może mu towarzyszyć nawet wola wywiązania się z niej w przyszłości. […] Rzecz jednak w tym, że w chwili zawierania umowy wywiązanie się z jej warunków przez sprawcę było nierealne z powodu jego sytuacji majątkowej, i gdyby druga strona […] znała tę sytuację, umowy by nie zawarła i nie rozporządziła mieniem. […] Rozporządzenie mieniem okazało się niekorzystne, ponieważ sprawca nie mógł dotrzymać żadnych terminów umowy (choćby z opóźnieniem ją wykonał).”

Omawiając zacytowany powyżej fragment uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego należy po pierwsze zwrócić uwagę na bardzo szerokie rozumienie pojęcia korzyści majątkowej, jako celu działania sprawcy oszustwa. Zdaniem Sądu działanie w celu uzyskania korzyści majątkowej to działanie w kierunku polepszenia sytuacji majątkowej sprawcy, niekoniecznie zaś działanie w celu przywłaszczenia mienia, czy uzyskania niegodziwej korzyści majątkowej. Dokonując takiej wykładni Sąd Najwyższy podzielił wcześniej prezentowane w orzecznictwie stanowiska w tym zakresie. Przywołać można w tym miejscu chociażby postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2007 r. sygn. I KZP 13/07, w którym ów Sąd, wskazał, że pojęcie korzyści majątkowej równoznaczne jest z współczesnym i przyszłym przysporzeniem mienia, ogólnym polepszeniem sytuacji majątkowej, każdym przysporzeniem majątku albo uniknięciem w nim strat. Sąd Najwyższy podkreślił również, że korzyść majątkowa, winna być pojmowana szerzej niż przywłaszczenie, czy też zagarnięcie mienia. Podniósł także, że sprawca przestępstwa oszustwa nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia, może nawet zakładać jego zwrot pokrzywdzonemu, zamierzając jednak osiągnąć korzyść majątkową wynikającą z rozporządzenia mieniem, która przejawia się w każdej postaci innej niż jego przywłaszczenie. Analogiczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 stycznia 2019 r. o sygnaturze IV KK 465/17, w którym czytamy „Dla realizacji […] znamienia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, sprawca wcale nie musi dążyć do przywłaszczenia mienia stanowiącego przedmiot oszukańczych zabiegów. Może on nawet zakładać zwrot mienia pokrzywdzonemu, zamierzając jednak osiągnąć korzyść majątkową płynącą z rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego, przejawiającą się w jakiejkolwiek postaci. Ustawowe znamię, stanowiące skutek przestępstwa oszustwa, wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca, […] doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej. […] Nie znajduje także uzasadnienia w konstrukcji przestępstwa oszustwa wymóg, aby sprawca już w momencie zawierania umowy miał mieć zamiar nie wywiązania się z niej.”

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Reasumując, sprawca przestępstwa oszustwa działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wtedy, gdy działa w kierunku polepszenia swojej sytuacji majątkowej, w każdy możliwy sposób. Nie chodzi więc na przykład tylko o niespełnienie zobowiązania, ale również o wydłużenie terminów płatności, umorzenie odsetek, czy o zmniejszenie szans na uzyskanie zaspokojenia przez pokrzywdzonego, chociażby poprzez spowodowanie wykreślenia zastawu rejestrowego z rejestru zastawów ustanowionego tytułem zabezpieczenia zobowiązania sprawcy.

REKLAMA

Kolejnym pojęciem istotnym z perspektywy znamion przestępstwa oszustwa jest niekorzystne rozporządzenie mieniem. Rozporządzenie takie stanowi skutek działania sprawcy przestępstwa oszustwa i jest jednocześnie warunkiem jego popełnienia. Również i to pojęcie winno być rozumiane szeroko. Niekorzystne rozporządzenie mieniem będzie więc stanowiło de facto każdą czynność o charakterze dyspozycji majątkowej, która skutkuje pogorszeniem sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, w tym również zmniejszeniem szans na zaspokojenie roszczeń w przyszłości. W ten sposób wypowiadał się Sąd Najwyższy chociażby w wyroku z dnia 9 mają 2018 r. sygn. V KK 421/17. Zatem przez niekorzystne rozporządzenie mieniem rozumieć należy wszelkie możliwe działania, które powodować będą w majątku pokrzywdzonego jakiekolwiek, nawet najmniejsze, lecz jednocześnie niekorzystne zmiany. Z praktycznego punktu widzenia ważne jest zastrzeżenie, że niekorzystne rozporządzenie mieniem nie może być utożsamiane ze szkodą w majątku pokrzywdzonego. Do niekorzystnego rozporządzenia mieniem dochodzi bowiem także wtedy, gdy taka szkoda nie powstanie. Niekorzystne rozporządzenie mieniem jest możliwe również w przypadku, gdy świadczenie wzajemne zostało przez sprawcę spełnione w całości, a także gdy pokrzywdzony przestępstwem uzyskał świadczenie ekwiwalentne, jeżeli jednak jest to świadczenie inne niż oczekiwane (Wyrok Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 2018 r. sygn. III KK 380/17). W konsekwencji powyższych rozważań warto podnieść, że „Dla przestępstwa oszustwa nie ma potrzeby wykazywania, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru zapłacić za uzyskane świadczenie. Wystarczające jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2015 r. o sygn. III KK 148/15).

Podsumowując, wypada zaznaczyć, że zarówno pojęcie korzyści majątkowej, jak również pojęcie niekorzystnego rozporządzenia mieniem muszą być interpretowane w możliwie najszerszy sposób. Nawet jednak mając na uwadze powyższe przestrzec należy przed pochopnym kwalifikowaniem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań cywilnoprawnych, jako czynów zabronionych opisanych w art. 286 § 1 k.k. Nie każde bowiem naruszenie obowiązków cywilnoprawnych będzie automatycznie oszustwem. Jak wynika z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2018 r. sygn. II KK 448/17 „[…] pamiętać należy, że nie każdemu niewywiązaniu się z umowy cywilnoprawnej można przypisać znamiona przestępstwa oszustwa. Prawo karne nie ma służyć równoległej do cywilnej egzekucji świadczeń pieniężnych w obrocie gospodarczym. Przestępstwo oszustwa […] jest przestępstwem umyślnym […]. Przypisanie przestępstwa z art. 286 § 1 KK wiąże się z wykazaniem, że sprawca obejmował swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim kierunkowym wprowadzenie w błąd innej osoby oraz to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Musi to zostać udowodnione ponad wszelką wątpliwość.”

Polecamy serwis: Przestępstwa

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca czasową kontrolę na granicach z Niemcami i Litwą

W dniu 1 lipca 2025 r. Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie od 7 lipca czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów.

Od 1 lipca 2025 r. wnioski o 3 ważne świadczenia. Kto może je otrzymać?

Startuje nabór wniosków o świadczenie Dobry start. 300 zł na szkolną wyprawkę ZUS wypłaci bez względu na dochód. Rodzice mniej zamożni od 1 lipca 2025 r. mogą również ubiegać się o zasiłki rodzinne i dodatki na nowy okres zasiłkowy. Ważną formą wsparcia wielu dzieci jest fundusz alimentacyjny.

Likwidacja USAID to śmierć 14 mln ludzi do 2030 r.

Likwidacja amerykańskiej agencji pomocy międzynarodowej USAID może doprowadzić do śmierci 14 milionów osób do 2030 roku – wynika z analiz opublikowanych w brytyjskim czasopiśmie medycznym „Lancet”. Naukowcy szacują, że aż jedną trzecią ofiar będą stanowić dzieci poniżej piątego roku życia.

Kiedy wybrać konto oszczędnościowe, a kiedy lokatę? Praktyczne porady

Oszczędzanie to nie tylko kwestia systematyczności, ale także wyboru odpowiednich narzędzi finansowych. Konto oszczędnościowe i lokata to dwa rozwiązania, które pomagają gromadzić i pomnażać środki, ale ich działanie i cel mogą się istotnie różnić. Jeśli zastanawiasz się, które z nich będzie dla Ciebie lepsze, poświęć chwilę na zrozumienie mechanizmów ich funkcjonowania.

REKLAMA

Komu ZUS nie przyzna renty wdowiej. Najczęstsze przyczyny decyzji odmownych

ZUS i inne organy emeryalno-rentowe rozpoczęły już wypłaty renty wdowiej. Organy te wysyłają też do seniorów decyzje w sprawie przyznania lub odmowy renty wdowiej. W jakich przypadkach wdowa lub wdowiec na pewno nie dostanie nowego świadczenia? ZUS wymienił najczęstsze przyczyny decyzji odmownych.

Min. Pełczyńska-Nałęcz: to przekręt! deweloperzy sprzedają "pseudometry" - tj. powierzchnię pod ścianami działowymi. Jak być powinno wyjaśnia PKN

W dniu 30 czerwca 2025 r. minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz napisała na platformie X: "Od prawie 30 lat deweloperzy sprzedają Polakom za ciężkie pieniądze pseudometry, czyli metry pod ścianami działowymi. A kolejne rządy pozostają zaskakująco bezsilnej w tej kwestii. Ofiarą tych nieuczciwych praktyk padło nawet setki tysięcy konsumentów, którzy stracili w sumie miliardy zł na rzeczy deweloperów." Z tego powodu napisała pismo do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z prośbą o podjęcie działań. Zasady uwzględniania ścian działowych przy obliczaniu powierzchni użytkowej budynku, w świetle normy PN-ISO 9836 wyjaśnił Andrzej Pogorzelski, Przewodniczący Komitetu Technicznego 232 ds. Zasad Sporządzania Dokumentacji Projektowej w Budownictwie w Polskim Komitecie Normalizacyjnym.

Od 1 lipca 2025 r. zmiany w czasie pracy dla dużej grupy zawodowej, bo wdrożono dyrektywę

Już od 1 lipca 2025 r. dla bardzo dużej grupy zawodowej w Polsce wejdą w życie istotne zmiany w zakresie ewidencji czasu wolnego, ewidencji czasu pracy, służby w nocy i zasad rozliczania i odbierania dni wolnych. Wszystko za sprawą tzw. równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Dopiero teraz dostosowano ustawę i rozporządzenie do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającą dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz. Urz. UE L 188 z 12.07.2019, str. 79).

Posiedzenie Sądu Najwyższego ws. ważności wyborów Prezydenta RP. [na żywo] Orzeczenie SN nie wcześniej niż o 18:30

We wtorek, 1 lipca 2025 r. Sąd Najwyższy podejmie uchwałę w przedmiocie stwierdzenia ważności wyborów Prezydenta RP przeprowadzonych w dniach 18 maja 2025 r. oraz 1 czerwca 2025 r. Transmisja na żywo.

REKLAMA

Za pobyt krewnych w DPS zapłaci ten, kto dostał nieruchomość w zamian za opiekę

Tylko osoby pełnoletnie powinny być zobowiązane do ponoszenia opłat za pobyt bliskich w domach pomocy społecznej – zapowiedziała wiceministra rodziny Katarzyna Nowakowska. To odpowiedź na apel Rzeczniczki Praw Dziecka, która alarmowała, że dziś ciężar finansowy może spaść również na małoletnich.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w 2025 roku. Ile wynosi, kto może uzyskać i jakich formalności trzeba dopełnić. 3 konieczne warunki

Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni, którzy urodzili się po 1948 roku, nie muszą czekać do 60. roku życia w przypadku kobiet ani do 65. roku życia w przypadku mężczyzn, aby otrzymać świadczenie z ZUS-u. Jeśli mają odpowiedni wiek, staż pracy i rozwiązali stosunek pracy, mogą na przykład skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

REKLAMA