Przestępstwo powierzania pracy w handlu wbrew zakazowi

Podstawa prawna i komentarz

Niniejsza problematyka została uregulowana w art. 218a Kodeksu karnego (dalej: k.k.). Przestępstwo polega na złośliwym lub uporczywym, wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta, powierzaniu wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego. Nadto złośliwość i uporczywość dotyczy sytuacji, gdy wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem po godzinie 14⁰⁰ w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy, powierza się wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu. Sprawca przestępstwa podlega karze grzywny albo karze ograniczenia wolności. Warto również zwrócić uwagę, iż przepis ustawy karnej jest powieleniem art. 10 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (dalej: UOgrHand), z tą różnicą, że ustawa karna nie reguluje wprost wymiaru kary grzywny w niniejszym przestępstwie. Z kolei w art. 10 UOgrHand ustawodawca przewidział karę grzywny w wysokości od 1000 do 100 000 złotych.

Polecamy: Nowa matryca stawek VAT

Przedmiotem ochrony jest niewątpliwie prawo do wypoczynku, przy czym należy zwrócić uwagę, że niniejsze przestępstwo odnosi się głównie do UOgrHand. Z drugiej strony należy mieć na uwadze, iż prawo do wypoczynku gwarantuje również Konstytucja RP jak również Kodeks pracy. Celem doprecyzowania, należy zwrócić uwagę na podstawowe pojęcia użyte w przepisie karnym a mianowicie "handel" oraz "wykonywanie czynności związanych z handlem". W związku z powyższym należy odwołać się do UOrgHand, w której znajdują się definicje i z której wynika, iż jako handel należy rozumieć proces sprzedaży polegający na wymianie towaru lub wyrobu na środki pieniężne (art. 3 pkt 2 UOrgHand), zaś jako wykonywanie czynności związanych z handlem należy przez to rozumieć wykonywanie w placówce handlowej czynności bezpośrednio związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego, a także wykonywanie w takiej placówce przez pracownika lub zatrudnionego czynności związanych z magazynowaniem towarów lub ich inwentaryzacją (art. 3 pkt 3 UOrgHand). Z kolei placówką handlową, zgodnie z art. 3 pkt 1 UOrgHand jest obiekt, w którym jest prowadzony handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem, w szczególności: sklep, stoisko, stragan, hurtownia, skład węgla, skład materiałów budowlanych, dom towarowy, dom wysyłkowy, biuro zbytu - jeżeli w takiej placówce praca jest wykonywana przez pracowników lub zatrudnionych. Dodatkowo zakazane jest nieodpłatne powierzanie wykonywania pracy (art. 4 UOrgHand).

W analizowanym przestępstwie następuje powierzenie pracy pracownikowi lub zatrudnionemu. Obie definicje znajdują się w art. 3 UOgrHand i zgodnie z nimi jako pracownika należy rozumieć osobę zatrudnioną w placówce handlowej, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (art. 3 pkt 4), z kolei jako zatrudnionego należy rozumieć osobę fizyczną, wykonującą w placówce handlowej pracę na podstawie umów prawa cywilnego, a także osobę skierowaną do wykonywania w placówce handlowej pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego, zgodnie z przepisami o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (art. 3 pkt 5). Wynika z tego, że przepisy chronią osoby wykonujące pracę zarobkową niezależnie od rodzaju zawartej przez nie umowy.

Omawiane przestępstwo jest przestępstwem umyślnym i może być popełnione w formie działania przez powierzenie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonania pracy wbrew zakazowi. Sprawcą przestępstwa jest przedsiębiorca wykonujący zarobkową działalność handlową w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców (art. 1 ust. 2 UOrgHandl) czyli jest to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą a także wspólnik spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 1 i 2 Prawa przedsiębiorców).

Kolejnym elementem, który należy omówić jest pojęcie "złośliwości" lub "uporczywości". Celem wykładni niniejszych pojęć w odniesieniu do przestępstw przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, w tym przestępstwa powierzania pracy w handlu wbrew zakazowi, należy przytoczyć wyrok SN o sygn. WA 18/16 z dnia 17 stycznia 2017 roku, zgodnie z którym "znamię uporczywości zakłada dwa elementy: złą wolę sprawcy i długotrwałość jego zachowania. Owa uporczywość uzewnętrznia się natrętnymi, sekwencyjnymi czy powtarzalnymi zachowaniami (analogicznie jak w wypadku przestępstwa określonego w art. 209 k.k. tj. niealimentacja). Natomiast złośliwość objawia się w niemożliwej racjonalnie do umotywowania woli zaszkodzenia pracownikowi, perfidnym zachowaniu, dokuczeniu mu, poniżeniu, wyrządzeniu krzywdy".

Polecamy serwis: Prawo karne