Zmiana oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Według art. 1019 Kodeksu cywilnego, możliwe jest uchylenie się od skutków prawnych złożonego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub niedochowania terminu do złożenia takiego oświadczenia.

Takie rozwiązanie możliwe jest jedynie w przypadku, gdy oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożone zostało pod wpływem błędu lub groźby lub z takich powodów nie zostało złożone w wymaganym terminie.

Jak stanowi art. 1015 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku  powinno być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Wyjątkiem są małoletnie dzieci, inne osoby nie mające pełnej zdolności do czynności prawnych oraz osoby prawne, które wskutek niezłożenia w wymaganym terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Zobacz również: Jak można przyjąć spadek?

Błąd i groźba

Błąd powinien być istotny, to znaczy uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści.

Z jakimi błędami możemy mieć do czynienia w sprawie spadkowej? Mogą one dotyczyć m. in. osoby spadkodawcy lub przedmiotu wchodzącego w skład spadku. Należy jednak pamiętać, iż nie uchylimy się od skutków przyjęcia zadłużonego spadku, jeżeli wcześniej nie dołożyliśmy starań, aby zasięgnąć informacji o jego stanie.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy, „nie jest błędem istotnym - w rozumieniu art. 1019 § 2 k.c. w związku z art. 84 § 1 i 2 k.c. - nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku z przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustalaniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego.” (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., V CSK 337/09).

Aby możliwe było uchylenie się od skutków oświadczenia złożonego pod wpływem groźny, powinna być ona bezprawna, a z okoliczności winno wynikać, iż spadkobierca mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Pani Joanna została przez swojego przyrodniego brata zmuszona do odrzucenia spadku. Przed sprawą o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu brat zagroził, iż jeśli spadku nie odrzuci jej lub jej dziecku stanie się wielka krzywda. Brat Pani Joanny słynie ze swojej przestępczej przeszłości. Pani Joanna chce teraz uchylić się od skutków tego oświadczenia. Sąd będzie badał, czy zarówno subiektywnie, jak i obiektywnie Pani Joanna mogła obawiać się groźby.