Nowy pomysł w prawie spadkowym – rejestr testamentów

Przepis dający możliwość Krajowej Radzie Notarialnej do utworzenia rejestru poświadczenia dziedziczenia wszedł w życie 2.10.2008 r. i od tego momentu formalnie rozpoczęto intensywne działania mające na celu stworzenie kompleksowego systemu pozwalającego na rejestrację aktów poświadczenia dziedziczenia. Jednak pracę nad nim rozpoczęto dużo wcześniej. Jego obsługi musieli nauczyć się rejenci prowadzący kancelarie notarialne. Co ważne, wprowadzona regulacja odciążyła wymiar sprawiedliwości gdyż wszystkie czynności można dokonać również w kancelarii notarialnej, co naturalnie nie oznacza, że droga sądowa została zamknięta. To duża swoboda dla obywateli, ponieważ w sytuacji gdy sprawa spadkowa jest bezsporna, a takich jest bardzo duża część, wówczas kancelarie notarialne zapewniają niemal ekspresowe tempo załatwiania tych spraw pod warunkiem stawiennictwa wszystkich spadkobierców w kancelarii.

Nie wszystkie testamenty mogą zostać poświadczone przez notariusza. Przepisy wyłączają testamenty szczególne, czyli ustny, wojskowy oraz sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym.

Association du Reseau Europeen des Registres Testamentaries (ARERT) powstało w 2005 r. z inicjatywy notariatów europejskich. Polska występuje w nim jako członek - obserwator. Główny cel to wspieranie działań, aby testamenty sporządzane za granicą były oznaczone w sposób, który gwarantuje ich odnalezienie, nawet jeśli zostały sporządzone za granicą. Takie rejestry działają już w 18 państwach Unii Europejskiej, z tego już 13 w formie elektronicznej, a do końca roku liczba ta ma być powiększona na skutek zinformatyzowania systemu funkcjonującego w Bułgarii.

W sytuacji, gdy Polska już od dawna jest członkiem Unii Europejskiej możliwości migracyjne naszych rodaków są ogromne. Należy pamiętać, że testament nieodnaleziony w praktyce jest testamentem nieistniejącym. Należy więc podjąć działania, aby takim sytuacjom zapobiec, tak by ostatnia wola testatora została wypełniona zgodnie z jego życzeniem. W Polsce niestety nadal nie ma systemu rejestracji testamentów, tak więc chęć jego stworzenia a jednocześnie zinformatyzowania według standardów obowiązujących w innych państwach jest dużym wyzwaniem dla Krajowej Rady Notarialnej. Rada jednak przekonana jest, że tak jak poświadczenie dziedziczenia w formie elektronicznej tak i elektroniczna rejestracja testamentów będą kolejnym sukcesem i dużym krokiem na przód. Zaledwie od marca 2009 roku zarejestrowano 17 tys. aktów poświadczenia dziedziczenia a liczba ta stale wzrasta.