Zastrzeżenie prawa własności sprzedanej rzeczy

Wymieniona metoda ochrony przed nieuczciwymi kontrahentami ma jednak swoje wady i zalety, których znajomość może się przydać, szczególnie w przypadku przedsiębiorców, którzy dokonują takich czynności w ramach swojej działalności gospodarczej. O czym należy pamiętać zastrzegając w umowie prawo własności rzeczy sprzedanej?

Specyfika umowy sprzedaży

Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że w przypadku wydania rzeczy nabywcy umowa sprzedaży jest sporządzana na piśmie, a zastrzeżenie własności na rzecz sprzedającego jest skuteczne wobec wierzycieli nabywcy tylko w przypadku, gdy umowa opatrzona została datą pewną. I tak, w przypadku wszczęcia egzekucji przez wierzycieli kupującego lub ogłoszenia wobec niego upadłości likwidacyjnej oznacza to, że chronieni są tylko sprzedający, którzy zastrzeżenie własności sprzedawanych rzeczy opatrzyli datą pewną.

Zobacz: Dotacje unijne 2012 - poradnik przedsiębiorcy

Data pewna jest szczególną formą czynności prawnej i polega na dokonaniu przez notariusza urzędowego poświadczenia dokonania czynności na dokumencie. Także w przypadku stwierdzenia dokonania czynności prawnej w jakimkolwiek dokumencie urzędowym czynność prawna uzyskuje datę pewną − w dacie dokumentu urzędowego, zaś w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego albo przez notariusza – w dacie tej wzmianki. W przypadku śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie za datę pewną złożenia przez tę osobę podpisu na dokumencie uważa się datę śmierci tej osoby.  

Jeżeli przeciwko kupującemu prowadzona jest egzekucja, sprzedający może skutecznie przeciwstawić się egzekucji z przedmiotów będących w majątku kupującego, co do których własność nie przeszła na kupującego wskutek niezapłacenia ceny. W przypadku zajęcia przez komornika sprzedający może w drodze powództwa żądać zwolnienia spod egzekucji należących do niego przedmiotów (art. 841 kodeksu postępowania cywilnego). Sprzedający jednak nie mógłby powołać się na zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanych nieopatrzone datą pewną, gdyż wtedy byłoby ono bezskuteczne wobec wierzycieli kupującego.

Istotne znaczenie ma także zastrzeżenie daty pewnej w przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej kupującego. Zgodnie bowiem z art. 101 ust. 1 pr. upadłościowego zastrzeżone w umowie sprzedaży na rzecz sprzedawcy prawo własności nie wygasa z powodu ogłoszenia upadłości nabywcy tylko wtedy, gdy − zgodnie z art. 590 kodeksu cywilnego − jest skuteczne wobec jego wierzycieli, tj. jeżeli zastrzeżenie zostało sporządzone w formie pisemnej i opatrzone datą pewną.

Zobacz: Kara śmierci w Polsce