Czym jest pokwitowanie spełnionego świadczenia?

Do czego nam pokwitowanie?

Pokwitowanie jest jednym ze sposobów zabezpieczenia się dłużnika wykonującego zobowiązanie, przed niesłusznymi roszczeniami wierzyciela. Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu cywilnego spełnienie świadczenia do którego zobowiązał się dłużnik (np. zapłata ceny przy umowie sprzedaży) powoduje zwolnienie dłużnika z obowiązku.

Niekiedy w pewnych sytuacjach, które mogą być powodowane np. złą wolą wierzyciela, wobec dłużnika który swoje zobowiązanie spełnił, może zostać skierowane roszczenie o wykonanie umowy. Zgodnie z przyjętą w art. 6 Kodeksu cywilnego zasadą rozkładu ciężaru dowodu, w takiej sytuacji to na dłużniku będzie spoczywał obowiązek wykazania, że swoje zobowiązanie spełnił.

Pisemne oświadczenie wierzyciela

W tym momencie bardzo przydatnym środkiem dowodowym będzie właśnie pokwitowanie. Jest ono pisemnym oświadczenie wierzyciela, który stwierdza, iż otrzymał dane świadczenie w całości lub części.

Co do zasady samo pokwitowanie powinno mieć formę pisemną, co jest równoznaczne z obowiązkiem złożenia pod tym oświadczeniem własnoręcznego podpisu wierzyciela.

Sama treść oświadczenia, będącego pokwitowaniem, nie musi być napisana odręcznie. Może mieć formę np. wydruku komputerowego. Forma pisemna jest zachowana jeżeli pod oświadczeniem widnieje własnoręczny podpis osoby, która oświadczenie takie składa (czyli w tym wypadku wierzyciela).

Zgodnie jednak z art. 462 ust. 2 Kodeksu cywilnego dłużnik może zażądać od wierzyciela sporządzenia pokwitowania w formie szczególnej (np. w formie aktu notarialnego) jeżeli ma w tym interes prawny.

Oznaczenie wierzyciela i dłużnika

W samej treści pokwitowania powinno znaleźć się oznaczenie zarówno wierzyciela, jak i dłużnika. Można osoby te wskazać z imienia i nazwiska, jak również za pomocą niepowtarzalnych cech pozwalających na identyfikację z konkretną osobą (np. numeru PESEL, czy numeru dowodu osobistego).

Oprócz tego należy również wskazać podstawę świadczenia dokonanego przez dłużnika. W sytuacji, gdy świadczenie to jest spełniane na podstawie umowy, należy wskazać, iż dłużnik spełnia je na podstawie umowy zawartej z wierzycielem.

Zobacz również serwis: Umowy

Czy wierzyciel może odmówić?

W większości wypadków żądanie pokwitowania powinno być spełnione przez wierzyciela. W określonych przypadkach jednak wierzyciel nie będzie miał obowiązku wydania takiego pokwitowania. Będzie to dotyczyć sytuacji, w których jest to sprzeczne z danym zwyczajem (np. podczas zakupów na targu), czy też gdy żądanie pokwitowania stanowi użycie prawa przysługującego dłużnikowi, w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego (np. żądanie pokwitowania w formie aktu notarialnego tylko w celu sprawienia wierzycielowi kłopotu w związku z koniecznością udania się do notariusza).

W pozostałych przypadkach, gdy wierzyciel bezprawnie odmówi pokwitowania, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.