Adwokat - mediator? Mediacje - czym są, jakie mają zalety, kto je prowadzi i czym się różnią od negocjacji?

Adwokat pomoże w polubownym rozwiązaniu sporu

Dużo osób nie zdaje sobie nawet sprawy, że do adwokata można przyjść także w celu tzw. polubownego rozwiązania sporu, czyli przed złożeniem ewentualnego pozwu czy wniosku inicjującego postępowanie. Profesjonalny pełnomocnik będzie dużym wsparciem podczas negocjacji czy mediacji z drugą stroną sporu. Co więcej, wielu adwokatów i radców prawnych jest także dodatkowo mediatorami, co uprawnia ich do przeprowadzenia mediacji (jako bezstronny mediator pomiędzy dwoma stronami, których nie może wtedy reprezentować), a także jest świetnym przygotowaniem do reprezentowania swoich Klientów podczas mediacji u mediatorów, a także podczas negocjacji. Co ważne, mediacje można prowadzić w zasadzie w każdej sprawie, czy to cywilnej, rodzinnej czy gospodarczej.

Mediacje czy negocjacje stanowią więc alternatywę dla długiego, kosztownego i żmudnego postępowania sądowego. Jednak bez zgody obu stron konfliktu i przede wszystkim bez ich jakiejkolwiek chęci polubownego rozwiązania sporu nie będzie to możliwe. Zawsze trzeba jednak porównać plusy i minusy danego sposobu załatwienia sprawy i prawdopodobnie wtedy okaże się, że mediacje i negocjacje będą najkorzystniejszym dla nas rozwiązaniem, także ze względu na to, że w mediacji stara się wypracować rozwiązanie, które będzie akceptowane przez obie strony sporu i strona może wpływać na kształtowanie tego rozwiązania- co w orzeczeniach sądowych nie ma prawie nigdy miejsca. Mediatorzy mają za zadanie zapewnić obu stronom profesjonalne wsparcie w wypracowaniu porozumienia przez cały czas ich trwania m.in. zadają odpowiednie pytania, łagodzą napięcia, udzielają głosu.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że możemy wyróżnić dwa rodzaje mediacji- sądową i pozasądową. Pierwsza to mediacja wszczęta na podstawie postanowienia sądowego, już po wniesieniu pisma inicjującego postępowanie, na którą kieruje sąd, a druga to mediacja, którą przeprowadza się przed złożeniem takiego pisma.

Kim jest mediator? Adwokat jako mediator

Mediatorem jest osoba, która ukończyła studia wyższe oraz odpowiednie szkolenie i uzyskała certyfikat, a także spełnia wymagania, jakie nakłada na mediatorów Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Jak wspomniano mediatorem mogą być też profesjonalni pełnomocnicy czyli adwokat lub radca prawny, którzy mają odpowiednie przygotowanie zawodowe i doświadczenie w konstruowaniu ugód sądowych. Wskazać bowiem trzeba, że ugodę zawartą przed mediatorem zatwierdza odpowiedni sąd, który sprawdza, czy ugoda jest dopuszczalna, czy nie zmierza do obejścia prawa oraz czy jest zgodna z zasadami współżycia społecznego. Błędna treść ugody nie będzie zaakceptowana i narazi strony jedynie na niepotrzebne dodatkowe koszty.

Mediator  (lub mediatorzy- mediacje na żądanie stron mogą być prowadzone przez dwóch mediatorów), który prowadzi mediacje jest bezstronny, czyli nie opowiada się za żadną ze stron  i w takim samym stopniu angażuje się w pomoc każdej ze stron. Co ważne, mediator nie ocenia osób, które biorą udział w mediacjach, nie ocenia też ich zachowań, a także jest neutralny co do sposobu rozwiązania konfliktu i uzgodnień stron. Zadaniem mediatora jest zatem pomoc stronom we wzajemnej komunikacji, określeniu interesów i meritum rozmowy oraz dojście do akceptowanego przez obie strony konsensusu.

Mediacje a negocjacje

Mimo, iż oba te pojęcia pozornie są do siebie zbliżone to jednak się różnią. Negocjacje to złożony proces w sytuacji, gdy dochodzi do rozbieżności poglądów czy interesów stron w nich uczestniczących- np. w przypadku negocjowania umowy handlowej między przedsiębiorcami czy przy podziale majątku. Strony uczestniczące w negocjacjach dążą do realizacji swoich celów poprzez osiągnięcie porozumienia w zakresie prowadzonych negocjacji i poszukują rozwiązania, które byłyby zadowalające dla wszystkich. W negocjacjach przeważnie uczestniczą osoby, które w pewien sposób są od siebie zależne i dlatego muszą wypracować jedno wspólne stanowisko. Z tego względu to strony są czynne podczas trwania negocjacji. Często osoby, które nie są doświadczone w takich rozmowach korzystają z pomocy adwokatów, gdyż podczas negocjacji często pojawiają się bieżące problemy prawne lub konieczność sporządzenia projektu pisma lub umowy po przeprowadzonych negocjacjach. Gdy strony nie dojdą do porozumienia sprawę przeważnie kieruje się do sądu.

Z kolei w mediacji dąży się do rozwiązanie sporu, przy czym, to osoba trzecia- mediator sprawuje kontrolę nad ich przebiegiem i ma za zadanie pomoc we wzajemnej komunikacji i doprowadzenie do konsensusu. Mediator nie narzuca stronom rozwiązania, nie ustala kto ma rację, ale próbuje wraz ze stronami uzyskać rozwiązanie, które będzie satysfakcjonujące dla wszystkich stron. Podczas mediacji to mediator kieruje rozmową i udziela głosu.

Można zatem powiedzieć, że zarówno mediacje jak i negocjacje stanowią alternatywę dla postępowania sądowego w przypadku rozwiązywania sporów/problemów zainteresowanych- mają zatem charakter pozasądowy, są dobrowolne i można stosować je przy wszystkich rodzajów konfliktów. Co więcej, takie polubowne rozwiązania sporu z pewnością będą tańsze niż prowadzenie postępowania sądowego, a także jest szansa, iż strony w przyszłości będą w stanie utrzymać poprawne relacje, a konflikt między nimi nie będzie eskalował.

Negocjacje i mediacje dążą zatem do ugodowego zakończenia sporu poprzez wypracowanie porozumienia, które będzie zadowalające dla obu stron i zachowa poprawne relacje między nimi. Przy czym, należy pamiętać, że bez dialogu i chociaż minimalnej chęci porozumienia nie będzie można mówić o udanych negocjacjach czy mediacjach. Wskazać też trzeba, że mediacje czy negocjacje nie są obowiązkowe- cechuje je dobrowolność, strony mają swobodę w zakresie podejmowania decyzji o zawarciu ugody czy podpisania umowy i na każdym etapie rozmów mogą się wycofać i złożyć pozew do sądu.

Jeśli chodzi jeszcze o różnice między tymi pojęciami to trzeba z pewnością wskazać, że negocjacje są prowadzone przez zainteresowane strony lub zawodowych negocjatorów- często adwokatów, którzy je reprezentują. Przy czym, strona nie musi posiadać takiego pełnomocnika, więc może dojść do pewnej asymetrii i jedna strona może być w lepszej, a druga- w gorszej sytuacji. Z kolei mediacje cechują się tym, iż obowiązkowo uczestniczy w nich zawodowy mediator, który zarządza przebiegiem spotkania.

Podnieść też trzeba, że mediacje i negocjacje różni także to, że w negocjacjach nie zawsze mamy do czynienia z konfliktem- mogą one dotyczyć np. podpisania umowy gospodarczej i ustalania jej warunków, a w mediacjach konflikt ten istnieje.

Warto też wspomnieć, że omawiane alternatywne metody rozwiązywanie sporów różni też kwestia poufności i tajności informacji uzyskanych w związku z prowadzeniem negocjacji czy mediacji. Wszystko, czego strony dowiedziały się podczas mediacji jest tajne i poufne- ani strony, ani mediator nie mogą przekazywać takich informacji innym osobom, czy organom bez wyraźnej zgody wszystkich stron- jest to uregulowane przepisami tj. art. 182⁴ § 2 kodeksu postępowania cywilnego. Natomiast podczas negocjacji strony mogą ustalić, czy rozmowy są poufne i tajne, czy też nie, jednakże nie jest to obligatoryjne jak w przypadku mediacji.

Różnice między mediacjami a negocjacjami widoczne są także jeśli chodzi o koszty- w zasadzie negocjacje są bezpłatne- strony mogą jednak ponieść pewne dodatkowe koszty np. wynajęcia sali konferencyjnej, czy zapłacić za reprezentowanie przez adwokata. Z kolei zaczynając mediacje trzeba liczyć się z kosztami tj. wynagrodzenie mediatora i zwrotu wydatków związanych z prowadzeniem mediacji.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Polecamy: INFORLEX Biznes

Rola adwokata jako pełnomocnika w mediacjach i negocjacjach

Obecność doświadczonego adwokata będzie z pewnością dużym wsparciem w trudnych rozmowach negocjacyjnych lub mediacjach. Jak wspominano wcześniej, przy negocjacjach prawnych adwokat będzie w stanie rozwiązywać na bieżąco ewentualne bieżące problemy prawne i doradzi, czy dane rozwiązanie będzie w rezultacie korzystne dla strony.

Z kolei jeśli chodzi o obecność adwokata jako pełnomocnika strony przy mediacjach to warto wspomnieć, że w pierwszej kolejności będzie on wiedział, czy dana sprawa na pewno nadaje się do mediowania. Profesjonalny pełnomocnik przejmuje na siebie też wszystkie obowiązki z tym związane- kontaktuje się z drugą stroną (lub jej pełnomocnikiem) i dowiaduje się, czy widzi ona szansę na mediacje. Adwokat przedstawi klientowi analizę jego sytuacji i pomoże zdefiniować problemy związane ze sprawą. Już w trakcie trwania mediacji profesjonalny pełnomocnik wspiera, doradza i informuje klienta o skutkach prawnych podejmowanych decyzji. Dobry adwokat przypilnuje też, czy treść ugody zawieranej przed mediatorem zabezpieczy w pełni interes reprezentowanej strony i aby jej treść była później na pewno zatwierdzona przez sąd.

Profesjonalny pełnomocnik jest osobą neutralną dla sprawy i nie angażuje się tak emocjonalnie jak strona- jest to duży atut, gdyż stan większych emocji nieczęsto prowadzi do konstruktywnych rozmów, zwłaszcza jeśli strony są w konflikcie. Osoba niezaangażowana w sprawę emocjonalnie będzie umiała spojrzeć na nią z innej perspektywy i wtedy z większym prawdopodobieństwem uda się wypracować rozwiązanie, które zadowoli wszystkich. Przy czym od adwokata czy radcy prawnego, który uczestniczy wraz ze stroną w mediacjach czy negocjacjach trzeba wymagać profesjonalizmu- nie powinien on za wszelką cenę dążyć jedynie do wyperswadowania swojego stanowiska, a winien mieć na uwadze przede wszystkim dobro swojego klienta i rozważyć wszystkie opcje, które byłyby dla niego korzystne, przedstawić „za” i „przeciw” każdej opcji.

Co ważne, profesjonalni pełnomocnicy mogą też uczestniczyć w spotkaniach mediacyjnych. Wiedza o tej metodzie rozwiązywania sporów i konfliktów ułatwia zagwarantowanie kompleksowej pomocy prawnej i ułatwia komunikację z drugą stroną.

Podsumowanie

Mediacje są dobrowolne, jednak przepisy kodeksu postępowania cywilnego zobowiązują strony do zamieszczenia w piśmie inicjującym postępowanie sądowe, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania spory, a gdy strony ich nie podjęły to należy podać przyczynę takiego stanu rzeczy. Co więcej, przepis art. 10 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że sąd w sprawach, w których zawarcie ugody jest możliwe, dąży w każdym stanie postępowania do ich ugodowego załatwienia, a w szczególności przez nakłanianie do mediacji. Można zatem stwierdzić, iż ustawodawca wprowadził te przepisy do porządku prawnego, by jak najwięcej spraw rozwiązywanych było właśnie w sposób polubowny, w tym przez mediacje i negocjacje.

Podsumowując, mediacje i negocjacje to alternatywne sposoby rozwiązywania sporów, które pozwalają o wiele szybciej uzyskać tytuł wykonawczy, szybsze podpisanie umowy uwzględniającej interesy obu stron, unikając ryzyka procesu, kosztów i stresu. Co ważne ugoda zawarta podczas mediacji  i zatwierdzona później przez sąd jest tak samo skutecznym dokumentem jak orzeczenie sądowe- na jej podstawie można więc też wszcząć egzekucję komorniczą. Alternatywne metody rozwiązywania sporów powinny zatem być stosowane w szczególności w sprawach, które łączą się z powstaniem konfliktów, gdyż umożliwiają pozostanie z drugą stroną we względnie dobrych relacjach.

Przed skierowaniem sprawy do sądu warto zastanowić się zatem, czy nie opłaca się bardziej zawrzeć ugody przed mediatorem, zarówno pod kątem finansowym, jak i ze względu na czas. Nie można zgodzić się z opinią, że przystąpienie do mediacji czy negocjacji to okazanie słabości, jest wręcz przeciwnie- świadczy o dojrzałym podejściu stron do sprawy i do drugiej strony sporu. Cały proces mediacji i negocjacji przebiega w atmosferze spokoju, bez pretensji i kreowana jest w zasadzie jedynie przez strony, które zachowanie nadzoruje bezstronny mediator.