Tematy - Kodeks cywilny, Termin - INFOR.PL

Przedsiębiorca na prawach konsumenta to trzeci podmiot, który pojawi się w prawie konsumenckim (obok konsumenta i przedsiębiorcy) od 1 stycznia 2021 r. Dzięki nowym przepisom Rzecznik Finansowy będzie mógł skuteczniej wspierać osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. To efekt zmian w przepisach, które wchodzą w życie od 1 stycznia 2021 r. Nowe przepisy mają zastosowanie tylko do umów zawartych po 1 stycznia 2021 r. Jaką ochronę prawną posiada przedsiębiorca na prawach konsumenta?

Zwolnienie z długu w formie aktu notarialnego nie zostało wprost określone w przepisach. Jakie wymogi dla oświadczenia woli w przedmiocie zwolnienia z długu dotyczą przypadku, gdy zwolnienie następuje pod tytułem darmowym, a więc bez obowiązku uiszczenia przez dłużnika jakiegokolwiek ekwiwalentu z tego tytułu?

Wniosek o 300+ z programu "Dobry Start" można złożyć na PUE ZUS tylko do 30 listopada 2020 r.! Kto może skorzystać ze wsparcia na dziecko?

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest tzw. ograniczonym prawem rzeczowym. Powstaje doniosła społecznie kwestia: czy jest możliwe zasiedzenie tego prawa.

Umowa lojalnościowa czyli umowa o zakazie konkurencji ma na celu ochronę interesów pracodawcy. Może być podpisana na czas trwania umowy o pracę lub także na określony czas po rozwiązaniu stosunku pracy. Co grozi za złamanie lojalki przez pracownika?

Ponaglenie przysługuje stronie w postępowaniu administracyjnym. Wnosi się je, jeżeli sprawa nie została załatwiona w terminie lub postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Jak skorzystać z tego prawa krok po kroku?

Jedną z możliwości odrzucenia spadku po osobie bliskiej w Polsce, gdy samemu mieszka się za granicą jest udanie się do konsula Rzeczypospolitej Polskiej we właściwym terytorialnie urzędzie i złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Jak wygląda odrzucenie spadku przed konsulem?

Wszystko, co trzeba wiedzieć o umowie zlecenia, znajduje się w poniższym artykule. Jak zawiera się taką umowę cywilnoprawną? Jakie składki odprowadza się od zlecenia? Czy zleceniobiorcy przysługuje urlop wypoczynkowy? Jak rozwiązuje się umowę zlecenia?

Jednym z obowiązków sprzedawcy jest wydanie towaru klientowi, ale czy zawsze i w każdej sytuacji? Niestety na tak postawione pytanie trudno na chwilę obecną udzielić jednoznacznej i stuprocentowo pewnej odpowiedzi.

Praca zdalna funkcjonowała w naszej praktyce gospodarczej już od dłuższego czasu, często nieformalnie, bez określonej ustawą formy telepracy /art. 67(5) Ustawy Kodeks pracy/, ale z początkiem marca 2020 r. zyskała jednak zupełnie inny, zdecydowanie bardziej masowy charakter. Zmagania z pandemią Covid-19 spowodowały, że w wielu miejscach pracy, w przypadku pracowników biurowych, telepraca stała się powszechnym zjawiskiem. Przepisy tzw. tarcz antykryzysowych umożliwiły pracodawcy wprowadzenie formalnie trybu pracy zdalnej. Pracownik w trybie pracy na odległość może pojawiać się w biurze – siedzibie pracodawcy regularnie (np. raz, dwa razy w tygodniu), ale może też tygodniami świadczyć pracę z domu. Pojawia się zatem pytanie - w jakiej formie należy wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi świadczącemu pracę zdalnie, jeśli zajdzie taka potrzeba. Z różnych powodów nie zawsze będzie możliwe wezwanie pracownika do stawienia się w siedzibie pracodawcy i wręczenie mu dokumentu w trakcie bezpośredniego spotkania (mimo, że przepisy tzw. tarcz antykryzysowych dopuszczają taką możliwość). Jak zatem można ten proces przeprowadzić?

Kodeks cywilny nie reguluje w żaden sposób instytucji zaliczki. Robi to natomiast w stosunku do zadatku. Wbrew pozorom, ma to kolosalne znaczenie, gdyż jak się okazuje jako modelową instytucję do stosowania, Kodeks przewiduje zadatek. W sytuacji niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. A jak jest w przypadku zaliczki?

Umowa o dzieło należy do grupy umów cywilnoprawnych dwustronnie zobowiązujących, uregulowanych w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Ponadto zamawiający zobowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem. O czym należy pamiętać zawierając umowę o dzieło?

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad zmianami, mającymi na celu przywrócenie instytucji, która ma chronić najsłabszych obywateli. „Umiejętne postawienie przez stronę wyzyskującą kontrahenta np. pod presją czasu, ograniczając możliwość zawarcia umowy do chwili przedstawienia oferty, powoduje, że osoba wyzyskana nie ma możliwości uzyskania odpowiedniej wiedzy poprzez porównanie innych ofert” ‒ wskazuje MS.

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad nowelizacją art. 388 kodeksu cywilnego, który chroni najsłabszych obywateli przed wyzyskiem. W pierwotnym założeniu artykuł ten miał pomagać osobom, których niewiedzę, niedoświadczenie, niedołęstwo lub ciężką sytuację ktoś wykorzystał. Mówiło się jednak, że konstrukcja przepisów powinna zostać zmieniona, gdyż w obecnym kształcie stanowią one tzw. „martwe prawo”. Rząd chce wziąć się za zmiany, a projekt ustawy będzie ponoć gotowy ciągu najbliższych tygodni. Jednym z obszarów, który może zyskać na tej nowelizacji, jest rynek hipoteki odwróconej. W tej chwili seniorzy, którzy przenoszą prawo własności do nieruchomości w zamian za dożywotnie świadczenia pieniężne podpisują umowy renty lub umowy o dożywocie.

Czy można zapisać swój majątek psu lub kotu? Notariusze coraz częściej są pytani są o zabezpieczenie dobrej przyszłości pupila w przypadku choroby albo śmierci właściciela.

Zasady rozliczania aportu wnoszonego przez osobę prawną do spółki jawnej w CIT są dość jasne. W przypadku natomiast podatku VAT i PCC w praktyce może pojawić się szereg wątpliwości. Dlatego też należy bardzo dokładnie przeanalizować konsekwencje podatkowe wniesienia aportu pod kątem tych dwóch podatków, zwłaszcza podatku VAT.

30 czerwca 2020 r. Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 67/19 rozpoznając zagadnienie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Białymstoku podjął uchwałę zgodnie z którą dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za brak zapłaty lub nieterminową zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy. Uchwała ta ma niebagatelne znaczenie, zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców w zamówieniach publicznych.

Jednostki samorządu terytorialnego muszą w najbliższym czasie złożyć sprawozdania budżetowe za II kwartał 2020 r. Przedstawiamy najbliższe terminy. Pierwszy z nich upływa już 13 lipca 2020 r.

Przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w ramach umowy renty odpłatnej (renty dożywotniej) nie skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty przez podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). W konsekwencji, na podatniku nie ciąży obowiązek wykazania kwoty renty w zeznaniu podatkowym.

Ministerstwo Finansów przypomina na jakie ułatwienia mogą liczyć podatnicy PIT, CIT, VAT i akcyzy oraz do kiedy gminy mogą przesunąć zapłatę rat podatku od nieruchomości. Sprawdź terminy.

Miejsce zamieszkania osoby fizycznej ma lub może mieć niezwykle duże znaczenie dla sytuacji prawnej danego podmiotu. Definicja legalna zawierająca się w art. 25 Kodeksu cywilnego ma charakter uniwersalny, który powinien być interpretowany w zależności od kontekstu jego użycia w konkretnej normie prawnej.

Przy okazji ostatniej nowelizacji ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadzono nowe przepisy mające na celu ograniczenie nadużyć lichwiarskich, czyli tzw. pożyczek „chwilówek”, w wyniku których pokrzywdzeni tracą czasem dorobek całego życia wskutek niespłacenia w terminie pożyczki na stosunkowo niewielką kwotę.

Wiadomości z informacjami, które nie zostały przez nas zamówione, zapełniają nasze skrzynki e-mailowe każdego dnia. Czy jednak spam może być uznany za naruszenie dób osobistych?

Podczas czerwcowych egzaminów adwokackich i radcowskich przy rozwiązywaniu zadań stosowany będzie stan prawny obowiązujący 24-27 marca 2020 r. GIS wyda wytyczne dotyczące przygotowania i przeprowadzenia egzaminów.

W ostatniej Tarczy antykryzysowej znajduje się zapis zgodnie z którym zawieszone terminy (oraz te, których bieg nie rozpoczął się) biegną dalej (lub rozpoczynają swój bieg). Ustawa weszła w życie 16 maja br., a więc terminy zaczęły biec od 23 maja. W niektórych publikacjach podawane są jednak inne daty: 22 maja albo 24 maja. Rozbieżności te wywołują negatywne skutki procesowe - niezachowanie terminów może spowodować nawet brak możliwości zaskarżenia orzeczenia sądowego.

Dla wielu ludzi sporządzenie ważnego testamentu wydaje się prostą czynnością. Jednak często spisanie ostatniej woli bez konsultacji z adwokatem powoduje, że już na pierwszy rzut oka okazuje się, że testament nie będzie ważny w świetle prawa, gdyż nie zachowuje wymagań w kwestii formy lub treści. Wtedy rozporządzenie majątkiem spadkodawcy może nie być przeprowadzone w zgodzie z jego ostatnią wolą. Wbrew pozorom, testament jest pismem ściśle sformalizowanym i wymaga zachowania odpowiednich warunków.

W dniu 16 maja 2020 roku weszła w życie tzw. Tarcza antykryzysowa 3.0., czyli ustawa z dnia 14 maja 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Co niesie ze sobą w zakresie terminów procesowych? Odpowiedź przedstawiamy poniżej.

Od 25 maja 2020 r. urzędy administracji publicznej (w tym samorządowej) są zobowiązane do przywrócenia bezpośredniej obsługi obywateli. Osobiste załatwianie spraw będzie możliwe przy zachowaniu odpowiednich wymogów sanitarnych.

Wydatki na zakup towarów lub usług objętych obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności (split payment), w wysokości w jakiej do ich uregulowania doszło w drodze umownego potrącenia (kompensaty), nie są objęte dyspozycją art. 15d ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT i mogą stanowić koszt uzyskania przychodów.

Umowę zlecenie i jej wypowiedzenie reguluje Kodeks cywilny. Zarówno zleceniodawca jak i zleceniobiorca mogą wypowiedzieć umowę w każdym czasie. Jakie mogą być przyczyny wypowiedzenia zlecenia? Co jeśli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu?

W przypadku gdy możliwość odstąpienia od umowy i kwota odstępnego została ustalona w umowie i nie jest związana ze szkodą dla jednej strony, tj. jedna strona ma możliwość odstąpienia od umowy, druga strona otrzyma odstępne (wynagrodzenie), to wtedy wypłata odstępnego powinna być opodatkowana VAT i udokumentowana fakturą.

Na wielu portalach informacyjnych, a także stronach wydziałów geodezji przy starostwach powiatowych, a nawet blogach profesjonalnych prawników wciąż widnieje informacja, że ostateczny termin na składanie wniosku o zwrot nieruchomości wywłaszczonych ponad 20 lat temu na cel publiczny, który nigdy nie został zrealizowany, mija 14 maja 2020 roku. Trzeba koniecznie podkreślić, że termin ten został przesunięty na podstawie przepisów tzw. tarczy antykryzysowej 2.0.

Przedstawiamy przesunięcia terminów określonych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami RP.

Jeżeli przyczyną śmierci bliskiego był wypadek drogowy lub błąd popełniony przez personel medyczny bądź jeżeli śmierć nastąpiła wskutek wypadku przy pracy lub innego zdarzenia, które doprowadziło do uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, prawdopodobnie będziemy mogli żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody renty odszkodowawczej. Kto jest uprawniony do renty odszkodowawczej? Jak ustalić wysokość takiej renty?

Umowa franczyzowa jest obecnie bardzo częstą formułą współpracy w biznesie. Bardzo trudne jest jednak opracowanie jednego wzorca umowy, który dostosowany byłby do każdej branży, specyfiki czy kultury organizacyjnej danego przedsiębiorstwa. Istnieje natomiast pewien szkielet, na podstawie którego możliwe jest zbudowanie poprawnej umowy. Jakie zatem elementy powinna zawierać umowa franczyzowa?

Zgodnie z Prawem upadłościowym dłużnik musi w ciągu 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o jej ogłoszenie. Wskutek zmiany przepisów termin ten nie rozpocznie biegu, a rozpoczęty ulegnie przerwaniu, jeżeli niewypłacalność powstała w czasie zagrożenia epidemicznego albo w czasie epidemii. Termin będzie biec na nowo po odwołaniu stanu epidemii.

W pierwszej wersji tzw. specustawy koronowirusowej ustawodawca nie odniósł się w żaden sposób do kwestii toczących się postępowań sądowych, przygotowawczych czy innych, jak również nie dokonał żadnych zmian w przedmiocie chociażby doręczeń, co wzbudziło ogromny niepokój, nie tylko wśród pełnomocników procesowych. Niemniej, w Ustawie z dnia 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw kwestie te zostały już wzięte pod uwagę. Czy zatem postępowanie sądowe toczy się dalej dotychczasowym torem? Czy strony są obowiązane do składania pism procesowych i stawiennictwa na rozprawach w wyznaczonych terminach ? A co w przypadku przebywania na obowiązkowej kwarantannie lub w izolacji?

Ze względu na epidemię koronawirusa zostały wydłużone terminy składania wniosków w ramach programów Usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych oraz Opieka wytchnieniowa edycja 2020. Pierwotnie termin był do 3 kwietnia 2020 r.

Jednym z ograniczeń wprowadzonych przez tzw. tarczę antykryzysową jest zawieszenie bądź wstrzymanie biegu terminów procesowych. Co z terminami prawa materialnego?

Rozróżnienie zaliczki od zadatku stanowi bardzo istotną kwestię w przypadku zawierania umowy, która wymaga poniesienia przez wykonawcę czy zleceniobiorcę wydatków. Wybór może być kluczowy przy rozliczeniu ewentualnego rozwiązania umowy.

Ministerstwo Sprawiedliwości w komunikacie z 3 kwietnia 2020 r. (w odpowiedzi na liczne pytania i komentarze) wyjaśniło, że przepisy stanowiące część „Tarczy antykryzysowej” dotyczące wstrzymania nierozpoczętego i zawieszenia rozpoczętego biegu terminu procesowego nie mają mocy wstecznej.

Czy w związku z przymusowym zamknięciem szkół przedszkola i szkoły powinny zwrócić lub obniżyć czesne? W przypadku dzieci uczących się w szkołach publicznych sprawa wydaje się prosta i nie wymaga szczegółowych wyjaśnień. Stanowi to jednak uproszczenie. W rzeczywistości bowiem rodzice posyłający maluchy do publicznych żłobków czy przedszkoli płacą za ich wyżywienie, godziny spędzane w placówce po południu oraz za ewentualnie zajęcia dodatkowe.

31 marca 2020 r. przedłużono terminy w zakresie ewidencji oraz sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania sprawozdań lub informacji. Wprowadzone w rozporządzeniu rozwiązania przewidują wydłużenie terminów od 21 dni do 3 miesięcy.

Spłata przez rodziców (dłużników solidarnych) całości lub części rat kredytu nie jest darowizną, tj. nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego określonego w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Nie ma więc obowiązku składania zgłoszenia SD-Z2, które służy do zgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych.

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji ukazał się już Projekt rozporządzenia Ministra Finansów, które wydłuża terminy związane ze sporządzaniem sprawozdań finansowych. Wejście w życie rozporządzenia ma ułatwić prowadzenie działalności przez jednostki prowadzące księgi rachunkowe w obliczu wprowadzenia stanu epidemii COVID-19 na terenie całego kraju.

Pracodawcy RP alarmują, że Ministerstwo Finansów przedłuża termin rozliczenia CIT... ale nie przedsiębiorcom. Apelują do szefa resortu finansów o skorzystanie z przepisu art. 50 Ordynacji podatkowej, pozwalającego przedłużyć terminy rozliczeń podatkowych i zastosowanie tego rozwiązania dla dobra przedsiębiorców, którzy takiego wsparcia potrzebują najpilniej.

Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiedziało wprowadzenie nadzwyczajnych zmian prawa dotyczących postępowań sądowych. Planowane jest wstrzymanie biegu wszystkich terminów materialnoprawnych i terminów sądowych oraz zmiana organizacji pracy sądownictwa.

Podstawową regułą stosunków zobowiązaniowych, umów, jak i podstawowym obowiązkiem ich stron, jest spełnienie ciążących na nich zobowiązań. Potwierdza to Kodeks cywilny, który wskazuje, że w stosunkach tych wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Od reguły tej istnieją odstępstwa, a jedną z przesłanek takich odstępstw jest wystąpienie siły wyższej, czyli czynnika, który uniemożliwia dłużnikowi spełnienie świadczenia. Takim czynnikiem jest panująca obecnie pandemia koronawirusa. Czy firmy mogą się na nią powoływać i nie spłacać rat leasingowych oraz rat kredytowych?

W obecnej sytuacji pandemii koronawirusa i ogłoszonego stanu zagrożenia epidemicznego, przedsiębiorca może, czasowo zawiesić spełnienie ciążącego na nim wobec kontrahenta zobowiązania bądź całkowicie się z niego zwolnić. Ma prawo wycofać się z przyjętego zlecenia, zwracając pobraną zaliczkę, a w obliczu niemożności jej zwrotu, zobowiązać się do jej zwrotu w określonym terminie, bez ponoszenia dodatkowych obciążeń takich jak kary umowne.

Wprowadzone w związku z koronawirusem liczne ograniczenia powodują, że z każdym dniem coraz większa liczba przedsiębiorców nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań cywilnoprawnych. Skalę wyzwań tym wywołanych można śmiało porównać do skutków nagłego wybuchu wojny.

Kodeks cywilny, Termin

Przedsiębiorca na prawach konsumenta od 2021 roku - co trzeba wiedzieć?

Zwolnienie z długu w formie aktu notarialnego - czy możliwe?

Wniosek o 300+ z programu "Dobry Start" do 30 listopada!

Czy jest możliwe zasiedzenie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu?

Co grozi za złamanie lojalki?

Prawo do wniesienia ponaglenia - jak i kiedy z niego skorzystać?

Odrzucenie spadku przed konsulem - jak i kiedy?

Umowa zlecenie - zawarcie, składki, urlop, rozwiązanie

Czy ekspedient ma prawo odmówić obsłużenia klienta bez maseczki?

Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi pracującemu zdalnie - forma, procedura, złożenie

Zaliczka a zadatek - zasady zwrotu przy odstąpieniu od umowy

Umowa o dzieło – wynagrodzenie, odstąpienie, przedawnienie, treść umowy

Wyzysk - planowane zmiany w prawie cywilnym

Odwrócona hipoteka, renta dożywotnia - co zmieni nowelizacja art. 388 kc (dot. wyzysku)?

Czy pies i kot mogą być spadkobiercami?

Jakie są skutki podatkowe wniesienia aportu do spółki jawnej

Kara umowna za brak zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy jest dopuszczalna

Terminy składania sprawozdań JST - drugi kwartał 2020 r.

Czy przeniesienie prawa do mieszkania za dożywotnią rentę podlega PIT

Koronawirus - terminy zapłaty podatków 2020

Miejsce zamieszkania osoby fizycznej

Jakie rozwiązania antylichwiarskie znalazły się w przepisach dotyczących COVID-19

Spam a naruszenie dóbr osobistych - teroria i praktyka

Egzaminy adwokackie i radcowskie według „starego" stanu prawnego

Terminy sądowe znowu płyną… ale jak?

Jak napisać skuteczny testament?

Tarcza antykryzysowa 3.0 odwiesza terminy procesowe i sądowe!

Bezpośrednia obsługa w urzędach od 25 maja 2020 r.

Obowiązkowy split payment a kompensata

Wypowiedzenie umowy zlecenie

Wypłata odstępnego - skutki w VAT

14 maja nie jest ostatecznym terminem na składanie wniosku o zwrot wywłaszczonych nieruchomości

Sprawozdania finansowe 2020 - przesunięte terminy ze względu na COVID-19

Renta po śmierci osoby bliskiej

Umowa franczyzowa - najważniejsze elementy

Wniosek o ogłoszenie upadłości w czasie zagrożenia epidemią i w czasie epidemii

Postępowanie sądowe w dobie koronawirusa

Programy wsparcia dla niepełnosprawnych - wydłużone terminy składania wniosków

Koronawirus a terminy prawa materialnego

Czym różni się zaliczka od zadatku?

Wstrzymanie i zawieszenie terminów procesowych nie działa wstecz

Przymusowe zamknięcie szkół i przedszkoli - czy należy obniżyć czesne?

Terminy sporządzenia i przekazania sprawozdań finansowych przedłużone

Czy spłata kredytu przez rodziców to darowizna

Koronawirus. Nowe terminy składania sprawozdań finansowych

CIT do 31 marca 2020 r. - przedsiębiorcy apelują o przedłużenie terminu

Wstrzymanie biegu terminów przedawnienia i terminów sądowych z powodu epidemii koronawirusa

Koronawirus - spłata rat leasingowych i kredytów przez przedsiębiorców

Koronawirus i stan zagrożenia epidemicznego – co w tej sytuacji może przedsiębiorca?

Zobowiązania cywilnoprawne przedsiębiorstw a koronawirus