Tematy - Proces karny, Oskarżony - INFOR.PL

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji. Obawa ukrywania się lub ucieczki sprawcy to jedna z przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania.

Zastosowanie tymczasowego aresztowania zawsze należy do sądu, niezależnie od tego czy postępowania karne jest na etapie postępowania przygotowawczego czy też na etapie postępowania sądowego. Jak powinno “wyglądać” postanowienie o tymczasowym aresztowaniu danej osoby?

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji.

Środki zapobiegawcze stosuje się w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania karnego (np. uniemożliwiają oskarżonemu ucieczkę lub tzw. “mataczenie” w sprawie) a także wyjątkowo – w celu zapobiegnięcia popełnieniu nowego przestępstwa. Przepisy procedury karnej regulują szczegółowo warunki ich stosowania. Należy podkreślić, iż ustawodawca polski stworzył całą szeroką gamę środków zapobiegawczych.

Tymczasowe aresztowanie jest jedynym izolacyjnym środkiem zapobiegawczym w polskiej procedurze karnej. Jednocześnie (co oczywiste) – jego stosowanie wiążę się z największą ilością dolegliwości dla oskarżonego/podejrzanego. Z uwagi na to, ustawodawca ustalił, iż instytucja tymczasowego aresztu ma być stosowana wyjątkowo, jako środek ostateczny – wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie spełnią swoich funkcji.

Zgodnie z konstytucyjną zasadą prawa do obrony – oskarżony lub podejrzany ma prawo do obrony, w tym ma prawo do posiadania obrońcy. Uprawnienie to istnieje również na etapie orzekania przez sąd o tymczasowym aresztowaniu. Trzeba jednak dodać, iż w istocie istnieją pewne obostrzenia (czy też trudności) związane z realizacją takiego prawa.

W toku całego postępowania karnego aż do jego prawomocnego zakończenia (a nawet czasem – aż do rozpoczęcia wykonywania kary) mogą być stosowane tzw. środki zapobiegawcze. Środki te stosują organy prowadzące postępowanie i na ich decyzje służy podejrzanemu (lub oskarżonemu) zażalenie. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego podejrzany (lub oskarżony) może w każdym czasie składać wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Zasada ta dotyczy wszystkich środków zapobiegawczych, nie tylko aresztu tymczasowego.

W postępowaniu sądowym wszystkie środki zapobiegawcze stosuje sąd. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego oskarżony może w każdym czasie składać wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Zasada ta dotyczy wszystkich środków zapobiegawczych, nie tylko aresztu tymczasowego.

Zgodnie z treścią kodeksu postępowania karnego podejrzany (oraz oskarżony) może w każdym czasie składać wniosek o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztu lub zamianę zastosowanego środka zapobiegawczego w postaci aresztu na inny środek np. poręczenie majątkowe.

Środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania to środek, który powinien być stosowany wyjątkowo i tylko wówczas, gdy inne środki zapobiegawcze nie zdołają wypełnić swojej funkcji. Ustawodawca w kodeksie postępowania karnego przyjął kontrowersyjną przesłankę stosowania tymczasowego aresztowania w postaci grożącej oskarżonemu (lub podejrzanemu) surowej kary.

Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło projekt reformy procesu karnego. Założeniami reformy jest w dużej mierze zwiększenie kontradyktoryjności procesu karnego oraz wprowadzenie nowych możliwości umorzenia dochodzenia. Jak Ministerstwo Sprawiedliwości chce zreformować postępowanie karne?

Wobec oskarżonego można zastosować tymczasowe aresztowanie. Areszt ten jest nazywany prewencyjnym bądź ochronnym.

Obowiązek stawienia się w sądzie jest uzależniony od statusu osoby w procesie. Inaczej wygląda ta kwestia, jeżeli jest się świadkiem, pokrzywdzonym lub oskarżonym. Kiedy stawiennictwo w sądzie jest dla wymienionych uczestników procesu obowiązkowe?

Niektórym osobom przysługuje adwokat z urzędu bez dopełniania innych formalności. W innych sytuacjach konieczne jest złożenie wniosku. Sprawdź kiedy możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy adwokata.

Przepisy karnoprocesowe wprowadzają instytucję wyłączenia sędziego. Sędzia może zostać wyłączony z orzekania w dwóch przypadkach.

Konstytucja gwarantuje każdemu prawo do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd. Urzeczywistnieniem tego prawa w procedurze karnej jest instytucja wyłączenia sędziego. Jej istota polega na tym, że jeżeli zachodzą okoliczności, które stanowią (lub mogą stanowić) naruszenie bezstronności lub niezawisłości sędziowskiej dany sędzia zostaje z mocy prawa wyłączony i na jego miejsce wstępuje inny sędzia.

Odbiór pism procesowych jest obowiązkiem ustawowym stron procesu. Dokonanie tej czynności może wywołać trojakie skutki: uruchamiać terminy na wykonanie czynności procesowej zawierać wezwanie do dokonania lub uczestnictwa w danej czynności procesowej lub mieć charakter jedynie informacyjny dla strony.

Gwarancja bezstronnego i niezawisłego sądu wynikająca z Konstytucji RP znajduje odzwierciedlenie w mechanizmie wyłączenia sędziego z powodu wystąpienia okoliczności, które naruszyłyby wskazane gwarancje konstytucyjne.

W procesie karnym uprawnieniem oskarżonego jest uczestnictwo w każdej dokonywanej przez sąd czynności procesowej. Od wskazanej reguły ustawodawca przewidział jedno odstępstwo: w wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco na wyjaśnienia współoskarżonego albo na zeznania świadka lub biegłego, przewodniczący może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową.

Przesłanki łączenia postępowań karnych mają charakter ocenny. Przepisy Kodeksu postępowania karnego zostawiają sędziom pewien margines swobody odnoszący się do możliwości łączenia spraw karnych. Ma to zapewnić realizację celów procesu – pełnego i rzetelnego rozpoznania sprawy oraz orzekania bez zbędnej zwłoki.

Czyn zabroniony oszustwa kapitałowego popełnia ten, kto w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia.

Czyn zabroniony nielegalnego uzyskania informacji popełnia ten, kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie.

Jarosław Kaczyński zapowiedział powrót kary śmierci. Czy możliwe jest przywrócenie kary śmierci w Polsce? Czy zapowiedź nowelizacji kodeksu karnego przywracającej karę śmierci ma szanse na realizacje?

Mianem występku o charakterze chuligańskim określamy występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego.

Za niestawiennictwo na świadka może być nałożona kara porządkowa w formie postanowienia, które jest mu doręczane. Świadek ma możliwość usprawiedliwienia swojej nieobecności.

Przepisy procedury karnej przewidują instytucję uroczystego złożenia przez świadka przyrzeczenia co do jego prawdomówności. Wskazana podniosła procedura ma na celu nadać odpowiednią rangę zeznaniom świadka, chociaż nie jest powiązana bezpośrednio z kwestią ewentualnej odpowiedzialności karnej świadka za fałszywe zeznanie lub zatajenie prawdy.

Oskarżony tymczasowo aresztowany może porozumiewać się ze swym obrońcą podczas nieobecności innych osób oraz korespondencyjnie. W postępowaniu przygotowawczym prokurator udzielając zezwolenia na porozumiewanie się może w szczególnie uzasadnionym wypadku zastrzec, że będzie przy tym obecny sam lub osoba przez niego upoważniona oraz zastrzec kontrolę korespondencji podejrzanego z obrońcą. Podkreślenia wymaga jednak, że wskazane obostrzenia nie mogą być utrzymywane ani dokonane po upływie 14 dni od dnia tymczasowego aresztowania podejrzanego.

Przez akceptanta należy rozumieć przedsiębiorcę, który zawarł z agentem rozliczeniowym umowę o przyjmowanie zapłaty przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych.

Przestępstwo fałszerstwa dokumentów został znowelizowany przez ustawę z dnia 5 listopada 2009 r. i od 8 czerwca 2010 roku ma nowe brzmienie – dodany został do jego treści § 2a, który znacząco może łagodzić dolegliwość karną dla sprawcy przestępstwa, jeśli zachodzi tzw. wypadek mniejszej wagi. W takim przypadku ustawodawca przewidział bowiem zagrożenie karą alternatywnie grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności, a to umożliwia warunkowe umorzenie wobec sprawcy lub odstąpienie od wymierzenia kary w stosunku do niego (co dotychczas nie było możliwe).

Merytoryczna kontrola aktu oskarżenia oznacza zasadniczo kontrolę przez sąd zasadności i słuszności aktu oskarżenia. Kontrola taka może mieć dwojaki charakter: może być kontrolą uprzednią (dokonaną przed otwarciem przewodu sądowego tj. przed odczytaniem aktu oskarżenia) lub kontrolą następczą (dokonywaną w toku postępowania sądowego). Należy mieć też na uwadze, że sam wyrok wydawany przez sąd również jest odniesieniem się do treści i zarzutów aktu oskarżenia.

Po otrzymaniu aktu oskarżenia Prezes Sądu dokonuje jego analizy pod kątem wymagań formalnych (tzw. kontrola formalna) a następczo dokonuje tzw. kontroli merytorycznej aktu oskarżenia. Polega to na jego analizie w kontekście zebranego w sprawie materiału dowodowego. Prezes Sądu może wydać zarządzenie o skierowaniu sprawy na posiedzenie celem sprawdzenia, czy sprawy nie należy umorzyć z powodu oczywistego braku podstaw oskarżenia.

Każdy akt oskarżenia wnoszony przez oskarżyciela podlega wstępnej kontroli tzw. formalnej, która weryfikuje czy spełnia on wszystkie ustawowe formalne wymogi pod rygorem zwrotu aktu oskarżenia w celu uzupełnienia braków.

Umorzenie rejestrowe jest instytucją z kodeksu postępowania karnego. To jeden ze sposobów zakończenia postępowania przygotowawczego.

Merytoryczna następcza kontrola aktu oskarżenia polega na tym, iż sąd rozpoznaje zasadność i słuszność aktu oskarżenia oraz jego dowodowe podstawy już w toku postępowania (tj. po rozpoczęciu przewodu sądowego – odczytaniu aktu oskarżenia). Ten aspekt odróżnia tę formę merytorycznej kontroli od kontroli uprzedniej – dokonywanej przez rozpoczęciem postępowania.

Merytoryczna uprzednia kontrola aktu oskarżenia polega na tym, że sąd jeszcze przed wyznaczeniem terminu rozprawy (i dalszym procedowaniem) dokonuje swoistej kontroli względem treści aktu oskarżenia. To właśnie ów etap kontroli sądowej wyróżnia ją od kontroli następczej (która następuje w już w toku postępowania sądowego).

Praktycznym problemem, który pojawia się często jest to, czy świadek może zmienić swoje poprzednie zeznania – a jeśli tak to w jakiej formie i co mu za to grozi. Niniejsze opracowanie podda analizie ten problem prawny.

W praktyce spraw karnych często oskarżony lub podejrzany zadaje swojemu obrońcy pytanie, czy może zmienić swoje wyjaśnienia? Należy odpowiedzieć, że tak i w dodatku wskazać, iż nie ponosi za to odpowiedzialności karnej. Istnieją jednak pewne uwarunkowania zmiany treści wyjaśnień, które należy omówić i znajdują się one poniżej.

Ministerstwo Sprawiedliwości uruchomiło stronę na temat zastosowania systemu dozoru elektronicznego.

Obrońca z urzędu w postępowaniu karnym to osoba przyznawana oskarżonemu przez sąd. Czy przysługuje on także w postępowaniu w sprawach o wykroczenia?

Oskarżony ma prawo skorzystać z pomocy adwokata w każdym stadium postępowania karnego. Zastosowanie podsłuchu przez Policję może znacznie ograniczyć ten aspekt prawa do obrony, dlatego sprawą tą zajmie się wkrótce Trybunał Konstytucyjny.

Obok kary pozbawienia wolności, sąd może orzec w stosunku do osoby uzależnionej środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zakładzie odwykowym. Pobyt w takim zakładzie nie może być krótszy niż 3 miesiące, ani dłuższy niż dwa lata, a to po jakim okresie sprawca zostanie zwolniony zależy w głównej mierze od wyników leczenia.

Postępowanie uproszczone w procedurze karnej przewiduje mniej wymagań dotyczących procesu i dochodzenia w porównaniu z trybem zwyczajnym. Zmniejszenie wymagań powoduje przyspieszenie przebiegu procesu. Jakie uproszczenia dotyczą tego postępowania?

W ramach postępowania karnego mamy możliwość skorzystać z usług obrońcy. Można go ustanowić już w ramach postępowania przygotowawczego przez prokuratorem.

Zarówno podejrzany, jak i oskarżony mają prawo ustanowić swojego obrońcę. W niektórych wypadkach będzie to konieczne. Kiedy i w jaki sposób można ustanowić obrońcę?

Znieważenie symboli narodowych jest występkiem, za który kara przewidziana została w Kodeksie karnym. Czy wiesz czym są symbole narodowe? Jaka kara grozi za ich niszczenie?

W szczególnych przypadkach sąd może zezwolić na zastosowanie podsłuchu przez Policję. Aby do tego doszło należy złożyć wniosek, który jeszcze do niedawna nie musiał być w szczególny sposób uzasadniony. Obecnie przepisy dotyczące podsłuchu mają nieco inne brzmienie – czy kwestia uzasadnienia też uległa zmianie?

Konfrontacja jest fakultatywnie dopuszczalną czynnością procesową – elementem postępowania dowodowego. Może ona dotyczyć zarówno świadków, biegłych jak i oskarżonych w procesie. Jej istotą jest„stawienie sobie do oczu” osób składających sprzeczne lub zupełnie odmienne od siebie oświadczenia w celu wyjaśnienia tych różnic oraz ustalenia rzeczywistego przebiegu danego zdarzenia (lub danego stanu faktycznego).

Zgodnie z treścią przepisu art. 358 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli nie przemawia przeciw temu wzgląd na prawidłowość postępowania, sąd na wniosek strony wyraża zgodę na utrwalenie przez nią przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk.

Jednym ze sposobów uzyskania dowodów popełnienia przestępstwa może być kontrolowanie rozmów telefonicznych (założenie podsłuchu). Należy jednak pamiętać, iż jest to sytuacja wyjątkowa, na którą zgodę musi wyrazi sąd okręgowy.

Proces karny, Oskarżony

Obawa ucieczki lub ukrywania się podejrzanego a areszt tymczasowy

Kto wydaje postanowienie o tymczasowym aresztowaniu?

Jaka jest procedura stosowania tymczasowego aresztowania?

Jakie są przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania?

Jakie są rodzaje środków zapobiegawczych?

Areszt tymczasowy jako ostateczny środek zapobiegawczy

Udział obrońcy w postępowaniu aresztowym

Wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego

Jak uchylić lub zmienić stosowany środek zapobiegawczy?

Jak przebiega składanie wniosku o uchylenie tymczasowego aresztowania?

Zagrożenie wysoką karą jako przesłanka tymczasowego aresztowania

Ministerstwo Sprawiedliwości chce zreformować postępowanie karne

Czym jest areszt prewencyjny?

Kiedy stawiennictwo w sądzie jest obowiązkowe?

Obrońca z urzędu

Problem wyłączenia sędziego

Wyłączenie sędziego z urzędu

Skutki procesowe odbioru pism

Procedura wyłączenia sędziego

Zeznania świadka w sądzie pod nieobecność oskarżonego

Łączenie spraw w postępowaniu karnym

Oszustwo kapitałowe

Nielegalne uzyskanie informacji

Kara śmierci w Polsce

Występek o charakterze chuligańskim

Obecność świadka na rozprawie karnej

Odebranie od świadka przyrzeczenia

Kontakt oskarżonego z obrońcą w areszcie

Akceptant

Kara za fałszowanie dokumentów

Merytoryczna kontrola aktu oskarżenia

Brak faktycznych podstaw oskarżenia

Kontrola formalna aktu oskarżenia

Czym jest umorzenie rejestrowe?

Następcza merytoryczna kontrola aktu oskarżenia

Wstępna kontrola aktu oskarżenia

Czy świadek może zmienić swoje zeznania?

Czy podejrzany może zmienić swoje wyjaśnienia?

Dozór elektroniczny - nowa strona www

Obrońca z urzędu w sprawach o wykroczenia

Czy policyjny podsłuch narusza prawo do obrony?

Umieszczenie w zakładzie leczenia odwykowego

Postępowanie uproszczone w procedurze karnej

Obrońca w procesie karnym

Kiedy i jak ustanowić obrońcę?

Co grozi za znieważenie flagi?

Kiedy podsłuch jest legalny

Konfrontacja w procesie karnym

Czy można nagrywać dźwięk podczas rozprawy?

Kiedy można założyć podsłuch?