Jakie są rodzaje środków zapobiegawczych?

Kto stosuje środki zapobiegawcze i kiedy?

Środki zapobiegawcze można stosować względem oskarżonego w postępowaniu sądowym. W postępowaniu przygotowawczym mogą być stosowane tylko w stosunku do osoby, której przedstawiono zarzuty.

W postępowaniu przygotowawczym środki zapobiegawcze stosuje prokurator (za wyjątkiem tymczasowego aresztowania – tutaj orzeka sąd na wniosek prokuratora), zaś w postępowaniu sądowym – naturalnie sąd.

Na decyzje w przedmiocie stosowania środków zapobiegawczych oskarżonemu (lub podejrzanemu) służy co do zasady zażalenie. Oskarżony lub podejrzany w toku procesu sądowego mogą także składać wnioski o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. Kwestię tę reguluje szczegółowo art. 245 KPK.

Rodzaje środków zapobiegawczych

Ustawodawca polski skonstruował dość szeroką “paletę” środków zapobiegawczych, przy czym można je zasadniczo podzielić rodzajowo na dwie grupy środków:

a) środki zapobiegawcze izolacyjne (w postaci tymczasowego aresztowania)

b) środki zapobiegawcze nieizolacyjne (którymi są wszystkie inne – pozostałe środki zapobiegawcze).

Zobacz: Wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego

Środki zapobiegawcze nieizolacyjne

Problematyka stosowania tymczasowego aresztowania zostanie przedstawiona w oddzielnym opracowaniu, natomiast poniżej zostaną przedstawione pokrótce nieizolacyjne środki zapobiegawcze. Środki te są następujące:

1) poręczenie majątkowe

2) poręczenie społeczne

3) poręczenie indywidualne od tzw. “osoby godnej zaufania”

4) dozór policji (a u żołnierza-dozór przełożonego wojskowego)

5) nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego z pokrzywdzonym (w przypadku, gdy dana osoba ma zarzuty dotyczące popełnienia przestępstw na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej lokal - gdy zachodzi obawa, że przestępstwo zostanie popełnione ponownie lub padła taka groźba)

6) zawieszenie w czynnościach zawodowych, służbowych

7) nakazanie powstrzymania się od określonej działalności lub prowadzenia określonego rodzaju pojazdów

8) zakaz opuszczania kraju (który może być połączony z odebraniem paszportu lub innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy)

Jak widać polski ustawodawca stworzył szeroki katalog stosowania środków zapobiegawczych. Charakterystyka tych środków zostanie dokonana w odrębnych opracowaniach.

Zobacz serwis: Sprawy karne