REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawo do obrony w procesie karnym

Aleksandra Pajewska
Prawo do obrony w procesie karnym/ fot. Fotolia
Prawo do obrony w procesie karnym/ fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Prawo do obrony w procesie karnym zagwarantowane jest na mocy przepisów rangi międzynarodowej, konstytucyjnej oraz ustawowej. Dotychczas obrońcą w postępowaniu karnym mógł być tylko adwokat. Od 1 lipca 2015 prawo do obrony oskarżonego będzie mogło być realizowane także przez współpracę z radcą prawnym.

Prawo do obrońcy w postępowaniu karnym

Kompetencje zarówno adwokata jak i radcy prawnego są, co do zasady, takie same. Przedstawiciele obydwu samorządów zawodowych mają te same uprawnienie do prowadzenia spraw. Zrównanie ich kompetencji nastąpiło na mocy ustawy z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja doprowadziła do zrównania uprawnień do obrony także w sprawach karnych. W dotychczasowym stanie prawnym monopol do stawania po stronie oskarżonego w sprawach karnych należał do adwokatów. Radcowie w postępowaniach karnych występowali jedynie w charakterze pełnomocników pokrzywdzonych oraz oskarżycieli posiłkowych.

REKLAMA

Zadaj pytanie na FORUM

Zmiana w zakresie rozszerzenia kompetencji radców prawnych także o obronę w sprawach karnych, a tym samym zrównanie ich pozycji procesowej z adwokatami wchodzi w życie 1 lipca 2015 roku.

Obrońca – adwokat lub radca prawny

REKLAMA

Znowelizowana treść art. 82 kpk brzmi: obrońcą może być osoba uprawniona do obrony według przepisów o adwokaturze lub ustawy o radcach prawnych (dotychczas - obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury).

Poziom wiedzy i wykształcenia adwokatów i radców prawnych jest tożsamy. Aplikacje adwokackie i radcowskie kształcą w zakresie prawa i postępowania karnego. Zatem każdy radca prawny jest przygotowany merytorycznie do obrony oskarżonego w postępowaniu karnym. Potwierdzeniem powyższego jest fakt, że każdy radca prawny jest uprawniony do wpisania się na listę adwokatów (i na odwrót). Jest to możliwe bez konieczności zdawania jakichkolwiek dodatkowych egzaminów. W obecnym stanie prawnym możliwe więc było, by radca prawny był obrońcą w sprawie karnej. Uprzednio musiał jednak uzyskać wpis na listę adwokatów.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Obrońca w procesie karnym

Obrońca a stosunek pracy

Nowelizacja procedury karnej wymogła także zmiany w ustawie o radcach prawnych. Ustawodawca zastrzegł, że obrońcą w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe może być wyłącznie radca prawny, który nie pozostaje w stosunku pracy z innymi podmiotami (wyjątkiem są pracownicy naukowi i naukowo-dydaktyczni). Oznacza to, że radca prawny może występować w charakterze obrońcy w ramach umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w określonej przez ustawę spółce.

Warto pamiętać, że radca prawny pozostający w stosunku pracy nadal nie będzie mógł  reprezentować oskarżonego w sprawie karnej.

Polecamy serwis: Sprawy karne

Podstawową różnicą pomiędzy adwokatem a radcą prawnym jest forma zatrudnienia. Radca prawny może bowiem świadczyć swoje usługi na podstawie zatrudnienia opartego o  umowę o pracę. Adwokat zaś zmuszony jest do samozatrudnienia, czyli prowadzenia własnej działalności gospodarczej.

Adwokat nie może zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Pokrzywdzony i świadek lepiej chronieni w procesie karnym

Przymus adwokacko-radcowski

REKLAMA

Uprawnienie adwokata i radcy prawnego zostały zrównane również w zakresie uprawnień do wnoszenia określonych pism procesowych – głównie apelacji i kasacji. Jeżeli apelacja lub kasacja nie pochodzi od prokuratora, wówczas powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego. W odniesieniu do tych pism obowiązuje bowiem przymus adwokacko-radcowski.

Adwokat a także radca prawny jest osobą posiadającą wykształcenie wyższe prawnicze. Ponadto wymaga się od niej ukończenia trzyletniego szkolenia aplikanckiego, ukończenia (z wynikiem pozytywnym) egzaminu adwokackiego, uzyskania wpisu na listę samorządu zawodowego (adwokackiego lub radcowskiego) i złożenia ślubowania zawodowego.

Nowelizacja umożliwia bycie obrońcą w procesie karnym, nie będąc jednocześnie adwokatem.

Prawo do obrony

Prawo do obrony jest standardem wynikającym bezpośrednio z ustawy zasadniczej. Zgodnie z art. 42, ust. 2 - każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu. Prawo do obrony rozpatrywane jest w dwóch aspektach. Po pierwsze definiowane jest jako możliwość osobistego uczestnictwa w rozprawie i osobistego udziału w całym procesie poprzez m.in.: składanie wyjaśnień i wniosków dowodowych, zadawania pytań osobom przesłuchiwanym (aspekt materialny). Jego treść obejmuje także kompetencję oskarżonego do adwokata/ obrońcy z urzędu (aspekt formalny). Prawo do obrony – osobiste uprawnienie każdego obywatela – do skutecznego udowodnienia swojej niewinności – stanowi jeden z przejawów ustroju demokratycznego.

Minimalne gwarancje prawa do obrony zostały zapewnione na poziomie międzynarodowym. W Międzynarodowym Pakcie Praw Osobistych i Politycznych (art. 14) wskazano podstawowe uprawnienia oskarżonego, do których należą:

  • prawo otrzymania szczegółowej informacji w języku dla niego zrozumiałym o rodzaju i przyczynie oskarżenia,
  • prawo do dysponowania odpowiednim czasem i możliwościami w celu przygotowania się do obrony i porozumienia się z obrońcą przez siebie wybranym,
  • prawo do obecności na rozprawie, bronienia się osobiście lub przez obrońcę,
  • prawo do przesłuchania lub spowodowania przesłuchania świadków oskarżenia oraz zapewnienia obecności i przesłuchania świadków obrony,
  • prawo do nieprzymuszania do zeznawania przeciwko sobie lub przyznania się do winy.

Zobacz również: Zmiany w polityce karnej

Obrona obligatoryjna

Ustawodawca przewiduje także instytucje obrony obligatoryjnej, czyli obowiązek posiadania profesjonalnego obrońcy w niektórych kategoriach spraw. Jako przykład wskazać można sytuację, gdy oskarżony jest głuchy, niemy lub niewidomy albo gdy istnieje wątpliwość co do jego poczytalności, musi posiadać obrońcę. Obecność obrońcy jest obowiązkowa w postępowaniu toczącym się przed sądem wojewódzkim (jako sądem I instancji), jeśli ten rozpoznaje oskarżenie o ciężkie przestępstwo, np. zabójstwo.

Kontakt oskarżonego z obrońcą w areszcie

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. 1982 nr 16 poz. 124 z późn. zm.).

Ustawa z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. 1982 nr 19 poz. 145 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Wyrok za szabrownictwo: Sąd w Głubczycach skazał na 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywny w wysokości 4 i 6 tysięcy złotych

Szabrownictwo po powodzi. Na kary ośmiu miesięcy pozbawienia wolności skazał Sąd Rejonowy w Prudniku dwóch mężczyzn, którzy podczas powodzi w Głuchołazach ukradli garaż powodzianina. Wyrok jest nieprawomocny.

Duże zmiany dla niepełnosprawnych w 2025 roku. Zmiana zasad orzekania, weryfikacja ważności orzeczenia, maksymalne terminy rozpatrywania wniosków, przedłużenie ważności kart parkingowych

Doprecyzowane będą przepisy dotyczące procedury rozpatrywania wniosków o uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności. Wniosek taki będzie musiał być rozpatrzony nie dłużej niż w 3 miesiące w I instancji i nie dłużej niż 2 miesiące w przypadku odwołania do II instancji. Na rok 2025 będzie rozszerzona możliwość ustalania poziomu potrzeby wsparcia od dnia złożenia wniosku. Ponadto nowe przepisy określą możliwość wydłużenia ważności kart parkingowych w związku z wydłużonym zachowaniem ważności dotychczasowych orzeczeń o niepełnosprawności. Nowością będą też przepisy pozwalające na weryfikację ważności orzeczenia o niepełnosprawności. To nie wszystkie zmiany jakie wynikają z opublikowanych 23 września 2024 r. założeń nowelizacji ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Nowe przepisy wejdą w życie najprawdopodobniej w 2025 roku.

Zmiany w terminach wypłaty emerytur w październiku 2024 r. Sprawdź, kiedy będą przelewy, a kiedy przekazy i kto dostanie dwa świadczenia

Zmiany w terminach wypłaty emerytur. W październiku 2024 r. Sprawdź, kiedy będą przelewy, a kiedy przekazy pocztowe i kto dostanie dwa świadczenia w jednym miesiącu. Sprawę determinuje nie tylko kalendarz, ale i powódź.

Pobrane RKO a babciowe, aktywnie w żłobku i aktywnie w domu [Przykład]

Czy rodzice, którzy mają już pobrane RKO w pełnej kwocie mogą wnioskować o babciowe, aktywnie w żłobku lub aktywnie w domu? Czy pobranie 12 tys. zł wyklucza możliwość pobierania świadczeń z nowego programu "Aktywny rodzic"?

REKLAMA

Obowiązkowe badania lekarskie dla myśliwych – kontrowersje wokół propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska

Wiceminister klimatu i środowiska zasugerował, że myśliwi powinni przechodzić obowiązkowe badania lekarskie co 4-5 lat, podobnie jak kierowcy, żołnierze czy policjanci. Argumentował to bezpieczeństwem publicznym, przywołując niedawne tragiczne wypadki z udziałem myśliwych. Propozycję popiera również minister klimatu Paulina Hennig-Kloska. Pomysł jednak spotkał się ze sprzeciwem myśliwych.

Kto zapłaci za towar zniszczony w sklepie podczas zakupów? Nie zawsze będzie to klient. Czy znasz swoje prawa?

Kto zapłaci za towar zniszczony w sklepie podczas zakupów? Nie zawsze będzie to klient. Ale, czy znasz swoje prawa? Kluczowa jest wina i warunki techniczno-organizacyjne panujące w sklepie. Zawsze trzeba zwrócić uwagę na kontekst.

Wraca ustawa wiatrakowa. Jaka będzie odległość wiatraków od gospodarstw domowych?

Ministerstwo Klimatu i Środowiska wydało komunikat na temat projektu nowelizacji ustawy dotyczącej OZE. Resort wskazał, że odległość wiatraków od zabudowy będzie wynosić nie 300, a 500 m. i będzie ona określona w projekcie nowelizacji ustawy o inwestycjach w elektrownie wiatrowe.

500 zł miesięcznie przez 2 lata od 12. miesiąca do 35. miesiąca życia dziecka [Aktywnie w domu a RKO]

Świadczenie "Aktywnie w domu" działa jak RKO (Rodzinny Kapitał Opiekuńczy). Rodzice otrzymują 500 zł miesięcznie przez 2 lata, licząc od 12 miesiąca do 35 miesiąca życia dziecka. W sumie na dziecko przysługuje 12 tys. zł. Czym "Aktywnie w domu" różni się od RKO?

REKLAMA

7 ważnych świadczeń z podwyżką w 2025 r. Które nie wzrosną?

Wybraliśmy kilka najważniejszych świadczeń, których kwoty wzrosną w 2025 r. Nie są to wszystkie świadczenia. Warto przykładowo pamiętać o waloryzacji, która co roku podnosi wysokość emerytur, rent, a także dodatków. W ten sposób od 1 marca 2025 r. podwyżce ulegnie m.in. renta rodzina czy dodatek pielęgnacyjny. Co jeszcze?

Planujesz wyjazd do sanatorium? Będzie taniej. Od października 2024 roku kuracjusze zapłacą od 27,30 zł do 174,30 zł mniej za pobyt

Planujesz wyjazd do sanatorium? Masz szczęście, bo będzie taniej. Od października 2024 roku kuracjusze zapłacą od 27,30 zł do 174,30 zł mniej za pobyt. Wysokość opłat zależy od standardu pokoju i terminu pobytu.

REKLAMA