Czy darowizna nieruchomości może być zwolniona z podatku?

Zwolnienie zupełne… jest zupełne

Mimo, że nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzająca nowe zwolnienie obowiązuje już ponad 2 lata – rozbieżności w rozumieniu przepisów nadal się zdarzają. Problem pojawia się kiedy błędne rozumienie przepisów przejawiają notariusze.

Część z nich wychodzi z założenia, że art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn - jest przepisem szczególnym w stosunku do zwolnienia z art. 4a (zwolnienie zupełne). Nic takiego jednak nie wynika z przepisów ustawy.

Artykuł 4a stanowi bowiem, że: „Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę…”. Dalej przepis przewiduje jedynie warunki jakie trzeba spełnić (powiadomienie US, czy dokonanie przelewu w przypadku darowizny pieniędzy) – w żadnym miejscu nie odnosi się do art. 16 (zwolnienie dot. nieruchomości), ani nie ogranicza zwolnienia do jakiejkolwiek kategorii rzeczy lub praw.

Oznacza to, że zwolnienie jest zupełne i nieograniczone – ani wartością, ani przedmiotem darowizny.

Zobacz również: Sprzedaż nieruchomości uzyskanej w darowiźnie

Skąd nieporozumienie?

Problem interpretacyjny (jakkolwiek na szczęście stosunkowo rzadki w praktyce)- wynika z treści art. 16 (zwolnienie mieszkaniowe) – który operuje podziałem na grupy podatkowe. Ustawodawca wprowadzając nowe zwolnienie – nie dokonał żadnych zmian w tym artykule (co być może było błędem). Stąd – art. 16 nadal stanowi, że:„ W przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nierucho¬mość […]: 1) w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, [...] nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.”

Można (jakkolwiek w świetle art. 4a jest to błędne) – wywnioskować, że zwolnienie z art. 16 jest lex specialis w stosunku do art. 4a – stąd z zupełnego zwolnienia wyłączone są nieruchomości. Jest to pochodną zastosowania w przepisie wyróżnienia dla I grupy podatkowej.

W skład bowiem tej grupy wchodzą wszystkie osoby uprawnione do zupełnego zwolnienia oraz teściowie i zięć/synowa. Stąd część notariuszy uważa, że jeśli do aktu darowizny nieruchomości stają osoby z pierwszej grupy podatkowej stosuje się art. 16 a nie art. 4a.

Zobacz też: Czym jest ulga mieszkaniowa w podatku od darowizn?

Jak powinny być rozumiane przepisy

Ustawodawca pozostawił poza obrębem zupełnego zwolnienia- 3 podmioty z I grupy podatkowej – teściów i zięcia oraz synową. W świetle art. 4a i 16 ustawy o podatku należy uznać, że obecnie- objętych art. 16 z I grupy podatkowej mogą być wyłącznie osoby wskazane powyżej.

Podsumowując: Jeśli notariusz odmawia zwolnienia od podatku w oparciu o art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn – należy, albo próbować go przekonać do zmiany zdania… albo znaleźć innego notariusza.

Jeśli notariusz nie zastosował zupełnego zwolnienia z art. 4a, a nie było przesłanek do zastosowania art. 16 (przy którym należy spełnić wiele warunków) – i pobrał od nas podatek od spadków i darowizn – można wystąpić do urzędu skarbowego o zwrot nadpłaty podatku.

Zobacz również serwis: Darowizny