Problematyka gruntów warszawskich

Rys Historyczny

Grunty warszawskie to nieruchomości położone w granicach administracyjnych miasta stołecznego Warszawy, które zgodnie z art. 1 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy przeszły z dniem 21 listopada 1945 r, z mocy samego prawa na własność gminy miasta stołecznego Warszawy, a w dniu 13 kwietnia 1950 r. tj. z chwilą likwidacji gmin, na własność Skarbu Państwa.

Stosownie do treści art. 5 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych część nieruchomości wywłaszczonych na podstawie dekretu Bieruta została skomunalizowana na rzecz m.st. Warszawy. W odniesieniu do nieruchomości, o których mowa w ust. 1 tego przepisu, komunalizacja nastąpiła z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r., a w odniesieniu do nieruchomości, o których mowa w ust. 3 i 4 - z dniem uprawomocnienia się decyzji wojewody stwierdzającej nabycie z mocy prawa. Ten stan istnieje z zastrzeżeniem pewnych mniej istotnych zmian do dzisiaj (art. 36 ust.1 ustawy z dnia 25 marca 1994 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy, art. 20 ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy). Część nieruchomości nadal pozostaje własnością Skarbu Państwa lub też prawa do nich nabyły osoby trzecie.

Budynki wybudowane na gruntach warszawskich po dniu wejścia dekretu w życie stawały się z chwilą ich wzniesienia – bez względu na to kto je wznosił – własnością właściciela gruntów, czyli gminy. Z kolei budynki wybudowane przed wejściem w życie dekretu tymczasowo pozostawały własnością dotychczasowych właścicieli. Jest to jeden z nielicznych wyjątków od ogólnej zasady superficies solo cedit, zgodnie z którą własność budynku jest związana z własnością gruntu.

Uzasadnieniem tych działań miało być ułatwienie odbudowy zburzonej po wojnie stolicy, w rzeczywistości jednak podyktowane było założeniami obowiązującej polityki, która nie respektowała pojęcia własności indywidualnej.

Zobacz: Co wchodzi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa?

Przejście własności nieruchomości warszawskich na podstawie przepisów dekretu z dnia 26 października 1946 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta Warszawy na rzecz gminy miasta Warszawy (następnie Skarbu Państwa) miało charakter nacjonalizacyjny, wobec czego stan prawny wykazany w księgach wieczystych stał się niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym.