„Obowiązkowy mandat” – opinia RPO

RPO krytycznie o braku możliwości odmowy przyjęcia mandatu

Rzecznik Praw Obywatelskich wyraził swoje zaniepokojenie proponowanymi zmianami w postępowaniu mandatowym. Zdaniem rzecznika zmiany mogą naruszać konstytucyjne prawa i wolności.

Oświadczenie RPO dotyczy poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, który został złożony w ubiegłym tygodniu w Sejmie.

Projekt zakłada poszerzenie kompetencji referendarzy sądowych do wydawania rozstrzygnięć rzutujących na sytuację prawną obywateli, przywrócenie instytucji „nakazu karnego” oraz zmianę trybu zaskarżenia mandatu karnego.

Zdaniem rzecznika proponowane rozwiązania mogą stanowić naruszenie gwarantowanych konstytucyjnie praw i wolności człowieka i obywatela.

„Proponowane zmiany legislacyjne już na pierwszy rzut oka zdają się godzić w gwarantowane konstytucyjnie domniemanie niewinności (art. 42 ust. 3 Konstytucji), prawo do sądu (ar. 45 Konstytucji, art. 77 ust. 2 Konstytucji), prawo do obrony (art. art. 42 ust. 2 Konstytucji), ale również w statuowaną art. 2 Konstytucji RP zasadę demokratycznego państwa prawnego” – uzasadnia RPO.

Rzecznik krytycznie ocenia brak możliwości odmowy przyjęcia mandatu karnego, gdyż arbitralne podejście funkcjonariusza może zrodzić nieodwracalne konsekwencje dla obywatela.

Projektowany tryb odwoławczy rodzi zaś niebezpieczeństwo w postaci braku możliwości wskazania niewinności przez niesłusznie ukaranego.

Za niezrozumiałe rzecznik uznał proponowane wyłączenie zakazu reformationis in peius tj. umożliwienie wymierzania surowszej kary w przypadku wniesienia odwołania od grzywny nałożonej mandatem.

RPO przekonuje, iż projektowana nowelizacja może prowadzić do niebezpiecznych nadużyć ze strony władzy i stanowić krok w stronę budowania tzw. „państwa policyjnego”. Rezultatem proponowanych zmian może być zniechęcenie obywateli do dochodzenia ich praw i stworzenie tym samym tzw. „efektu mrożącego”.

W Biurze RPO zostanie przygotowana kompleksowa opinia prawna na temat przedmiotowych zmian, przedłożona następnie Marszałek Sejmu i Marszałkowi Senatu.

Polecamy: Seria 5 książek. Poznaj swoje prawa!

„Obowiązkowy mandat” – na czym miałby polegać?

Poselski projekt nowelizacji Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (druk nr 866) zakłada rezygnację z instytucji odmowy przyjęcia mandatu na rzecz możliwości zaskarżenia nałożonego mandatu karnego do sądu. „Jak wskazuje praktyka, przeważająca większość spraw o wykroczenia wnoszonych do sądu w związku z odmową przyjęcia mandatu przez sprawcę kończy się wydaniem prawomocnego wyroku skazującego. Poza tym odmowa przyjęcia mandatu przez sprawcę niejednokrotnie ma charakter impulsywny i nieprzemyślany, a w konsekwencji powoduje konieczność podjęcia szeregu czynności związanych z wytoczeniem oskarżenia w sprawie o wykroczenie” – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Najważniejsze proponowane zmiany dotyczą:

• braku możliwości odmowy przyjęcia mandatu;
• możliwości zaskarżenia nałożonego mandatu karnego w terminie 7 dni od dnia nałożenia grzywny mandatem karnym;
• zniesienia zakazu reformationis in peius w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

Źródło: Infor.pl, RPO, Sejm

Polecamy serwis: Wykroczenia