Praca przy komputerze

Praca przy komputerze nie jest traktowana jako praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Jest jednak pracą uciążliwą i dlatego pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby spełniały o­ne minimalne wymagania bhp oraz ergonomii określone w przepisach.

Szczegółowe wytyczne zawiera rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Minimalne wymagania bhp oraz ergonomii, które powinno spełnić stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy ustala załącznik do rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1998 r. Stanowisko pracy wyposażone w komputer powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby pracownik miał swobodny dostęp do niego. Natomiast wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia tych elementów nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkiele- towego i wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.

SŁOWNICZEK

Pracodawca jest zobowiązany oceniać warunki pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w komputery w aspekcie:

• organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań bhp,

• stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,

• obciążeń dla zdrowia pracowników, a w szczególności: narządu wzroku, układu mięśniowo- -szkieletowego, czynnikami fizycznymi (np. nieodpowiedniego oświetlenia),

• obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy.

Taka ocena powinna być przeprowadzana w szczególności dla nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowisk pracy. Na jej podstawie pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości.

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach komputerowych:

• łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nieobciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała – przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego,

• profilaktyczną opiekę zdrowotną,

• okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Uciążliwość pracy przy komputerze powoduje, że na pracodawcy spoczywają szczególne obowiązki wobec ciężarnych pracownic. W myśl art. 176 k.p. zakazane jest zatrudnianie kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia.

Rodzaje prac wzbronionych kobietom określa załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545 z poźn. zm.). Dla kobiet w ciąży taką pracą jest praca przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę.

Sporadyczny kontakt z komputerem lub codzienny, ale krótszy niż 4 godziny, nie stanowi więc dla ciężarnej pracownicy przeszkody w wykonywaniu dotychczasowej pracy. Jednak gdy dotychczas pracowała przy komputerze w czasie dłuższym niż dopuszczalny dla kobiet w ciąży, pracodawca powinien ograniczyć czas pracy przy komputerze do dozwolonej liczby godzin, a gdy jest to niemożliwe lub niecelowe przenieść ją do innej pracy. W razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy.

Danuta Klucz

UŻYTKOWNICY PYTAJĄ

W naszej firmie nie jest wypłacany dodatek za pracę przy komputerze. Dowiedziałam się, że w niektórych zakładach taki dodatek pracownicy otrzymują, jeżeli pracują przy komputerze dłużej niż 4 godziny. Czy pracodawca ma obowiązek wypłacać taki dodatek?

NIE. Pracodawca ma wiele obowiązków wobec pracowników zatrudnianych na stanowiskach komputerowych. Jednak przepisy powszechnie obowiązujące nie statuują obowiązku wypłaty dodatku pieniężnego z tytułu pracy wykonywanej na takich stanowiskach. Tego rodzaju świadczenie mogą przyznawać zakładowe przepisy płacowe, np. regulaminu wynagradzania. Pracownik ma prawo do dodatku pieniężnego za pracę przy komputerze, tylko gdy obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe przewidują takie świadczenie.

Regulamin pracy obowiązujący w mojej firmie przewiduje, że pracodawca pokrywa koszt zakupu okularów korygujących dla pracowników zatrudnionych przy komputerze. Koszt ten jest różny, bowiem niektórzy pracownicy wybierają dość drogie oprawki. Czy mogę zapisać w regulaminie, że zwracany będzie tylko koszt standardowych opraw?

TAK. Pracodawca jest obowiązany, zgodnie z zaleceniem lekarza, zapewnić okulary korygujące wzrok pracownikowi pracującemu przy komputerze, gdy wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania.

Ze względu na zróżnicowane ceny szkieł optycznych i oprawek pracodawca może mieć wątpliwości co do obowiązku ponoszenia pełnych kosztów wykonania okularów. Przepisy nie precyzują tej kwestii w sposób dostateczny. Pracodawca powinien więc pokryć koszty zakupu okularów korygujących, zgodnie z zaleceniami lekarza medycyny pracy, który określa rodzaj szkieł jakich powinien używać pracownik. Natomiast sposób realizacji tego obowiązku leży w jego gestii. Zasady finansowania okularów oraz kwotę, do jakiej pracodawca pokrywa koszty ich zakupu, mogą wynikać z regulaminu pracy lub innych przepisów obowiązujących w zakładzie. Pracodawca może więc ograniczyć swój udział w ponoszeniu kosztów oprawek.

Jedna z zatrudnionych pracownic przedstawiła zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że jest w ciąży i nie wolno jej pracować przy komputerze. Czy muszę przenieść ją do innej pracy, nawet jeżeli nie dysponuję żadnym stanowiskiem pracy, które nie byłoby wyposażone w komputer?

TAK. Należy bowiem podkreślić, że przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania określonej pracy przez ciężarną pracownicę mogą również wynikać z przedłożonego przez nią orzeczenia lekarskiego. W takiej sytuacji pracodawca obowiązany jest dostosować warunki pracy do wymagań określonych w art. 176 k.p. lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli nie jest możliwe zorganizowanie pracy w sposób eliminujący zagrożenie dla jej zdrowia ani też przeniesienie jej do innej pracy, pracodawca zobowiązany jest zwolnić ją na okres ciąży ze świadczenia pracy.

Danuta Klucz