Wypowiedzenie zmieniające - na czym polega i kiedy jest możliwe?

Wypowiedzenie zmieniające a porozumienie zmieniające

Słowem wstępu należy rozpocząć od wyjaśnienia trzech podstawowych pojęć: wypowiedzenie zmieniające, wypowiedzenie warunków płacy i pracy oraz porozumienie zmieniające. Pierwsze dwa pojęcia są tożsame i używa się ich zamiennie, zaś porozumienie zmieniające jest zupełnie innym pojęciem, które wyróżnia się swoimi cechami. Mówiąc najprościej wypowiedzenie zmieniające jest jednostronną wolą wyrażaną przez pracodawcę, zaś porozumienie zmieniające jest czynnością dwustronną, z którą może wystąpić zarówno pracownik jak i pracodawca. Dodatkowo wypowiedzenie zmieniające zawiera co do zasady mniej korzystne warunki niż obecnie obowiązujące, zaś porozumienie zmieniające jest z reguły korzystniejszą formą zmiany warunków płacy i pracy, chociaż i tutaj zdarzają się wyjątki. Jako przykład różnicy między wypowiedzeniem zmieniającym a porozumieniem można przytoczyć fragment postanowienia SN o sygn. I PK 123/18 z dnia 25 kwietnia 2019 roku, z którego wynika, że "mniej korzystne dla pracowników postanowienia zakładowego regulaminu płacowego wymagają dokonania indywidualnych wypowiedzeń zmieniających (art. 42 §1 k.p.) albo zawarcia niebudzących wątpliwości porozumień zmieniających (art. 11 k.p. - tj. zasada swobodnego nawiązania stosunku pracy). Ustalenie sądu w kwestii uzyskania dorozumianej zgody pracownika na niekorzystne modyfikacje istotnych elementów indywidualnych umów o pracę jest możliwe, choć wymaga ujawnienia oraz wykazania istnienia takiej woli pracownika w sposób co najmniej dostateczny".

Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF

Podstawa prawna i orzecznictwo

Zagadnienie wypowiedzenia zmieniającego zostało uregulowane w art. 42 Kodeksu pracy (dalej: k.p.). Jego dokonanie następuje w momencie, gdy pracownikowi zaproponowano nowe warunki pracy lub płacy. Istotnym jest, aby warunki zostały wskazane na piśmie (§2 k.p.). Jednocześnie w przypadku wypowiedzenia warunków płacy lub pracy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę (§1 k.p.). Celem uzupełnienia należy zwrócić uwagę na wyrok SN o sygn. II PK 283/17 z dnia 12 lutego 2019 roku, w którym zwrócono uwagę, na fakt, iż "do wypowiedzeń zmieniających (art. 42 k.p.) dokonywanych wobec większej liczby pracowników stosuje się przepisy o zwolnieniach grupowych, gdy w wyniku tych wypowiedzeń u pracodawcy doszło do zwolnień w rozumieniu art. 1 ust. 1 akapit pierwszy lit. a) dyrektywy Rady nr 98/59/WE z dnia 20 lipca 1998 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych".