Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Nieprzeniesienie pracownika do pracy dla niego odpowiedniej

Pierwszą, wskazaną w art. 55 Kodeksu pracy, podstawą rozwiązania stosunku pracy przez pracownika z winy pracodawcy jest nieprzeniesienie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy. Pracodawca ma taki obowiązek, jeśli lekarz stwierdzi szkodliwy wpływ dotychczas wykonywanej pracy na zdrowie pracownika. Nowy zakres zadań pracownika powinien być dostosowany do jego stanu zdrowia oraz kwalifikacji zawodowych.

Ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika

Pracownik może rozwiązać umowę w tym trybie także wtedy, gdy pracodawca dopuszcza się wobec niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że za takie naruszenie należy uznać bezprawne (sprzeczne z obowiązującymi przepisami bądź zasadami współżycia społecznego) działania lub zaniechania pracodawcy z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy i niosące zagrożenia dla istotnych interesów pracownika (za: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2015 r., sygn. II PK 278/14).

Może ono dotyczyć niedopełnienia któregoś z obowiązków pracodawcy wymienionych w art. 94 Kodeksu pracy – w szczególności tak istotnych zaniechań jak niewypłacenie przez pracodawcę wynagrodzenia w sposób prawidłowy czy też niezapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy stanowi także dyskryminacja w zatrudnieniu oraz mobbing. Katalog ten nie jest jednak zamknięty, orzecznictwo i literatura wskazują także inne przyczyny, np. nieopłacanie przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne pracownika czy też nieuzasadnione naruszenie jego prawa do wypoczynku.

Pracownikowi rozwiązującemu w takiej sytuacji stosunek pracy w trybie natychmiastowym przysługuje odszkodowanie. W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony stanowi ono równowartość wynagrodzenia przysługującego za okres wypowiedzenia. W wypadku rozwiązania umów na czas określony pracownikowi przysługuje zaś prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać. Nie może ono jednak wynosić więcej niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.

Termin na rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy nie może nastąpić po upływie jednego miesiąca od momentu kiedy pracownik dowiedział się o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.