Zakup nieruchomości na rynku pierwotnym krok po kroku - na co uważać?

Krok pierwszy: Umowa rezerwacyjna

W drodze umowy rezerwacyjnej potencjalny nabywca wyraża zainteresowanie zakupem oznaczonego lokalu mieszkalnego, za oznaczoną cenę. Umowa rezerwacyjna z reguły gwarantuje zainteresowanemu, że wybrany przez niego lokal nie zostanie sprzedany innej osobie.

Polecamy: Rozliczamy najem

Zawarciu umowy rezerwacyjnej towarzyszy często zapłata kwoty zadatku lub zaliczki, w ustalonej wysokości stanowiącej ułamek ceny nieruchomości. Z chwilą podpisania umowy przedwstępnej deweloperskiej lub deweloperskiej, kwota ta zaliczana jest na poczet ceny lokalu.

Jeżeli nie dojdzie do zawarcia umowy przedwstępnej deweloperskiej lub deweloperskiej, kwota uiszczona tytułem zaliczki (opłaty rezerwacyjnej) podlega zwrotowi, natomiast kwota uiszczona tytułem zadatku może podlegać zwrotowi na zasadach określonych w umowie rezerwacyjnej.

Krok drugi: Przedwstępna umowa deweloperska

Przedwstępna umowa deweloperska może poprzedzać umowę deweloperską i powinna zawierać w swojej treści istotne postanowienia umowy deweloperskiej. Na jej podstawie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy deweloperskiej.

Jeżeli zachowana została forma aktu notarialnego, w razie niezawarcia umowy deweloperskiej w oznaczonym terminie każda ze stron może domagać się zawarcia umowy deweloperskiej, również na drodze sądowej.

Umowa przedwstępna zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego nie daje podstaw do dochodzenia roszczeń przed sądem. W takim przypadku możliwe jest ewentualnie żądanie naprawienia szkody wywołanej niezawarciem umowy deweloperskiej.

Krok trzeci: Umowa deweloperska i jej zabezpieczenie

Ustawa deweloperska chroni stosunki umowne z kontrahentami będącymi osobami fizycznymi, będącymi konsumentami. Warto w tym miejscu wskazać, że jeśli sprzedaż lokalu będzie następowała na rzecz podmiotu niemieszczącego się w tych ramach to znaczy przedsiębiorcy lub osoby prawnej - ochrona wynikająca z ustawy deweloperskiej nie będzie działała.

Przepisy prawa regulują zasady ochrony praw nabywcy, wobec którego deweloper zobowiązuje się do ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienia własności tego lokalu (lub odpowiednio domu jednorodzinnego).

Zgodnie z ustawą, deweloper zapewnia nabywcom co najmniej jeden z następujących środków ochrony:

• zamknięty mieszkaniowy rachunek powierniczy;
• otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy i gwarancję ubezpieczeniową;
• otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy i gwarancję bankową;
• otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy.

Przed pierwszą wpłatą nabywcy (zarówno w ramach umowy przedwstępnej deweloperskiej, jak i umowy deweloperskiej) - deweloper powinien otworzyć w banku tzw. mieszkaniowy rachunek powierniczy – otwarty lub zamknięty.

Dodatkową ochroną nabywcy może być gwarancja ubezpieczeniowa lub gwarancja bankowa, niemniej ich ustanowienie nie jest obligatoryjne.

Bank prowadzący mieszkaniowy rachunek powierniczy ewidencjonuje wpłaty i wypłaty odrębnie dla każdego nabywcy, informując nabywcę o dokonanych wpłatach i wypłatach.

Co istotne, prawo wypowiedzenia umowy mieszkaniowego rachunku powierniczego przysługuje wyłącznie bankowi i tylko z ważnych powodów. Deweloper ma prawo dysponować środkami wypłacanymi z otwartego mieszkaniowego rachunku powierniczego, tylko w celu realizacji przedsięwzięcia deweloperskiego, dla którego prowadzony jest ten rachunek. Koszty, opłaty i prowizje za prowadzenie mieszkaniowego rachunku powierniczego obciążają dewelopera.

Różnica pomiędzy zamkniętym rachunkiem powierniczym, a otwartym rachunkiem powierniczym polega na tym, że w przypadku rachunku zamkniętego bank wypłaca deweloperowi środki pieniężne wpłacone przez nabywcę dopiero po otrzymaniu odpisu aktu notarialnego umowy przenoszącej na nabywcę prawo własności nieruchomości, natomiast w przypadku rachunku otwartego wypłaty są dokonywane na bieżącą, w miarę ukończenia kolejnych etapów przedsięwzięcia deweloperskiego, co podlega kontroli banku.

Krok czwarty: Termin przekazania nieruchomości

Umowa deweloperska powinna wskazywać termin realizacji przedsięwzięcia oraz datę przeniesienia własności nieruchomości na nabywcę, która najczęściej jest wskazywana jako data „nie później niż”. Deweloper jest w tym zakresie związany postanowieniami umowy deweloperskiej, a wszelkie uchybienie przez niego przyjętym w umowie terminom może być podstawą roszczeń odszkodowawczych nabywcy w przypadku, gdy ten spełnił ciążące na nim, wzajemne świadczenie, sprowadzające się z reguły do zapłaty pełnej ceny.

Krok piąty: Zarząd nieruchomością wspólną

Z chwilą wyodrębnienia pierwszego lokalu w nieruchomości, powstaje wspólnota mieszkaniowa. W budynku powstaje jednocześnie część wspólna, służąca użytkowi wszystkich właścicieli lokali. Właściciele lokali obowiązani są do uczestniczenia w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej oraz korzystać z niej w sposób nieutrudniający korzystania przez innych współwłaścicieli.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o własności lokali właściciele lokali mogą, w umowie o ustanowieniu odrębnej własności lokali albo w umowie zawartej później w formie aktu notarialnego, określić sposób zarządu nieruchomością wspólną, a w szczególności powierzyć zarząd osobie fizycznej lub prawnej.

Zagadnieniem wartym analizy jest kwestia administrowania przez dewelopera lub wybrany przez niego podmiot nieruchomością wspólną. Deweloper, który zamierza zarządzać nieruchomością wspólną, powinien uzyskać na to zgodę wspólnoty. W umowach deweloperskich często pojawiają się zatem zapisy, że kupujący wyraża zgodę na odpłatne administrowanie budynkiem przez dewelopera przez oznaczony czas, jednak legalność wprowadzania takich postanowień do treści umowy deweloperskiej jest dyskusyjna.

Krok szósty: Rękojmia za wady, gwarancja

Rękojmia za wady przysługuje względem każdej nabywanej rzeczy, w przeciwieństwie do gwarancji, którą należy zastrzec w umowie sprzedaży, aby wiązała zbywcę. Deweloper odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada nieruchomości zostanie stwierdzona przed upływem 5 lat od dnia wydania nieruchomości nabywcy. Okres obowiązywania gwarancji powinna regulować umowa.

Obydwa roszczenia, zarówno w zakresie rękojmi, jak i gwarancji, przysługują równolegle – to od nabywcy zależy, z którego roszczenia będzie korzystał. Opisanie różnic pomiędzy obydwiema instytucjami wykracza poza ramy tego artykułu, jednak w dużym uproszczeniu można powiedzieć, że dochodzenie roszczeń w ramach gwarancji jest łatwiejsze, niż w przypadku rękojmi. Uzasadnia to fakt, że gwarancja chroni jakość produktu, natomiast w przypadku rękojmi niezbędnym będzie wykazanie, że wada istniała już w chwili przejścia własności na nabywcę.

Polecamy serwis: Prawa konsumenta