W jakich sytuacjach muszę mieć obrońcę?

- jesteś głuchy, niemy lub niewidomy;

- zachodzi uzasadniona wątpliwość co do Twojej poczytalności.

• w postępowaniu o przestępstwa, przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe – gdy jesteś nieletni lub gdy sąd uzna, że zachodzą okoliczności, które utrudniają obronę i powinieneś mieć obrońcę;

• w postępowaniu o przestępstwa przed sądem okręgowym jako sądem I instancji, jeżeli zarzucono Ci popełnienie zbrodni lub jesteś pozbawiony wolności.
Jeżeli w którejkolwiek z tych sytuacji nie będziesz miał obrońcy z wyboru, to sąd sam wyznaczy Ci obrońcę z urzędu (por. art. 78–81 Kodeks postępowania karnego, 21 Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia).

Oczywiście tak. Niemniej jednak jeżeli chcesz, aby pomagał Ci obrońca, z którym współpracowałeś jako oskarżony, to musisz ustanowić go na nowo poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia (por. art. 8 § 1 k.k.w.).

W postępowaniu wykonawczym przed sądem musisz mieć obrońcę, jeżeli jesteś osobą głuchą, niemą lub niewidomą, nie ukończyłeś 18 lat albo nie władasz językiem polskim. Obrońcę musi mieć także osoba, co do której zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jej poczytalności. Jeżeli nie masz obrońcy z wyboru, zostanie Ci ustanowiony obrońca z urzędu.

Masz możliwość ustanowienia swoim przedstawicielem osobę godną zaufania. Osobą godną zaufania może być osoba, która korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, nie była skazana za przestępstwo popełnione umyślnie, nie została pozbawiona praw rodzicielskich lub opiekuńczych, daje gwarancję należytego wykonywania obowiązków, ukończyła 24 lata, a w wyjątkowych przypadkach 21 lat, jeżeli ma kwalifikacje lub doświadczenie życiowe wskazujące na przydatność w prowadzeniu działalności wychowawczej i resocjalizacyjnej. Ustanowienie to musisz sporządzić w formie pisemnej, a także uzyskać od wybranej osoby zgodę na zostanie Twoim przedstawicielem.

Przedstawiciel może działać wyłącznie w Twoim interesie, a więc żadne jego niekorzystne posunięcia nie mogą pogorszyć Twojej sytuacji. Przedstawiciel może składać w Twoim imieniu wnioski, skargi i prośby do właściwych organów oraz instytucji, stowarzyszeń, fundacji, organizacji, kościołów i innych związków wyznaniowych. Twój przedstawiciel może być dopuszczony przez sąd do udziału w postępowaniu, nie może jednak składać za Ciebie zażaleń ani wniosków o wszczęcie postępowania przed sądem (por. art. 38 § 1, 42 Kodeks karny wykonawczy).

Zobacz serwis: Postępowanie karne

Tekst pochodzi z poradnika wydanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości: "Obywatel w postępowaniu karnym" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.