Areszt i prawa zatrzymanego w UK

Zatrzymanie przez policję jest doświadczeniem ogromnie stresującym dla niemal każdego aresztowanego. Reakcja oraz zachowanie osób zatrzymanych często waha się od złości i agresji do strachu lub też całkowitej rezygnacji. Prawnik reprezentujący klienta jest na terytorium policji i często jest przez nich postrzegany jako ktoś, kto przeszkadza im w prowadzeniu śledztwa i pozyskaniu zeznań od osoby aresztowanej.

Już w momencie przewiezienia osoby zatrzymanej na komisariat, policja musi powiadomić osobę zatrzymaną o jej prawach.  W okresie przebywania w komendzie policji osoba zatrzymana nabywa również inne prawa, o których wspomnę w późniejszej części tego artykułu.  Policja musi początkowo poinformować osobą zatrzymaną o :

1. Prawie do powiadomienia osoby bliskiej o fakcie zatrzymania.

Jeśli wskazanej osoby np. nie ma w domu lub nie można się z nią skontaktować, wówczas osoba zatrzymana może wskazać kolejne dwie osoby (do trzech osób).  Osoba zaaresztowana może również wykonać osobiście jeden telefon.  Celem tego jest zapewnienie, że podejrzany po prostu nie “zniknie” w komisariacie policji.  Prawa do zawiadomienia oraz telefonu mogą być w limitowanych przypadkach opóźnione, jeżeli policja uważa, że powiadomienie kogokolwiek o aresztowaniu może spowodować zaalarmowanie osób podejrzanych a jeszcze nie zatrzymanych, lub też spowodować zniknięcie dowodów rzeczowych.

Zobacz również serwis: Sprawy karne

2. Prawie do darmowego adwokata.

Każdej osobie zatrzymanej przysługuje prawo do darmowej porady adwokata przed i podczas przesłuchania. 

Adwokat taki jest niezależny od policji i obecność podczas przesłuchania opłacana jest przez skarb państwa.  Kodeks C wyraźnie zaznacza, że policji nie wolno przekonywać osoby oskarżonej o zrezygnowaniu z adwokata. Jeżeli aresztowany zrezygnuje z porady adwokata, wówczas policja ma obowiązek zarejestrowania na piśmie powodów, dla których podejrzany zrezygnował z prawnika.  Zdarza się, że policja oznajmia osobie zatrzymanej, że na prawnika trzeba będzie długo czekać a szybka “rozmowa” (czytaj przesłuchanie) powinny rozwiązać sprawę.  Taktyka taka ma na celu pozyskanie zeznań od podejrzanego, podczas gdy prawnik mógłby doradzić klientowi skorzystanie z prawa odmowy zeznań.  Często osoby zatrzymane, które są zdenerwowane przeciągającą się procedurą i chcą jak najszybciej wydostać się z komisariatu ,zgadzają się na przesłuchanie bez prawnika, najczęściej na własną niekorzyść.

3. Prawo do skonsultowania kodeksów PACE (Police and Criminal Evidence Act 1984).

Powyższe prawa muszą być przedstawione osobie zatrzymanej na piśmie. W przypadku osoby narodowości polskiej, policja musi skorzystać z usług tłumacza.

Policja ma prawo zatrzymać podejrzanego na 24 godziny. W pewnych przypadkach możliwe jest zatrzymanie osoby na dodatkowe 12 godzin. Jeżeli policja uważa, że potrzebuje więcej czasu, wówczas Sąd Magistracki może zgodzić się na przedłużenie aresztu na 36-96 dodatkowych godzin.  Policja musi jednak mieć mocne argumenty, aby Sąd zgodził się na takie ograniczenie praw podejrzanego.

Konsultacja z adwokatem

Kiedy na komendzie pojawi się prawnik, osoba zatrzymana ma prawo do konsultacji w prywatnym pokoju trwającej tak długo, jak długo potrzebuje, aby upewnić się, że rozumie powagę zarzutów, elementy przestępstwa, które muszą być spełnione, aby policja mogła udowodnić mu winę oraz opcje do wyboru podczas przesłuchania i ich konsekwencje. Dopiero kiedy prawnik upewnił się, że podejrzany rozumie powyższe, może dać znać oficerom, że osoba zatrzymana gotowa jest do uczestnictwa w przesłuchaniu. 

Przesłuchanie

Podczas przesłuchania przez policję osoba aresztowana może złożyć zeznania, złożyć zeznanie (tzw. prepared statement) na piśmie a następnie skorzystać z prawa odmowy zeznań, lub też odmówić składania zeznań od początku do końca przesłuchania (tzw. “no comment” interview).  Osoba podejrzana nie popełnia wykroczenia jeżeli skorzysta z prawa milczenia, istnieje jednak ryzyko, że jeżeli sprawa zostanie skierowana do Sądu, Sąd może wziąć pod uwagę fakt, że podejrzany odmówił zeznań i wyciągnąć tzw. “odwrotne wnioski” (adverse inferences) z tego faktu.  W praktyce polega to na tym, że ławnicy mogą wyciągnąć wniosek, iż osoba zatrzymana nie miała nic do powiedzenia na swoją obronę i dlatego chowała się za prawem milczenia do czasu poznania całości dowodów przeciwko sobie po to, aby “uszyć” linię obrony na miarę dowodów prokuratury.  W praktyce jednak często korzyści z odmowy zeznań przewyższają szkody. Jest wiele szkół i często adwokaci uważają, że nie ma sensu pomagać policji budować sprawy przeciwko sobie.  Niezależnie jednak od przekonań, każdy doświadczony adwokat wie, że w przypadku oskarżeń o gwałt, gdzie zatrzymany tłumaczy się zgoda na stosunek, należy osobie oskarżonej doradzić składanie zeznań.

Zobacz również: Jakie przepisy drogowe obowiązują w Wielkiej Brytanii?

Prawo do porady adwokata jest ciągłe, oznacza to, że w każdym momencie podczas przesłuchania osoba zatrzymana może poprosić o zatrzymanie przesłuchania w celu skorzystania z porady swojego adwokata, który jest obecny podczas przesłuchania i który siedzi obok swojego klienta. Policja ma wówczas obowiązek zatrzymać przesłuchanie i opuścić pokój. Konsultacja ta może trwać tyle czasu, ile aresztowany potrzebuje.

Podczas przesłuchania osoba podejrzana ma prawo do tego, aby być traktowana w sposób właściwy i sprawiedliwy.  Policji nie wolno wymuszać zeznań poprzez groźby np. odmowy zwolnienia lub też krzyczeć na aresztowanego. Prawnik powinien zwrócić oficerom uwagę nawet wówczas, jeżeli wyrażają oni swoje opinie zamiast stawiać pytania. Prawnik powinien wówczas zwrócić oficerom uwagę, a w skrajnych przypadkach zatrzymać przesłuchanie i złożyć skargę do ich przełożonego.

Zwolnienie (bail)

Osoba zatrzymana, która została przesłuchana ma prawo do zwolnienia (bez wpłacania kaucji) chyba, że zaistnieją warunki przewidziane w artykule 38 PACE.  Należą do nich np. powaga czynu, natura czynu np. seksualna lub tez morderstwo oraz podstawy do obawy (same podstawy są wystarczające), że osoba zatrzymana nie pojawi się w Sądzie. Należy do nich też brak stałego adresu oraz brak rodziny i przyjaciół w Wielkiej Brytanii. 

Jeżeli powyższe warunki nie zaistniały, policja musi zwolnić osobą zatrzymana i powiadomić ja o tym, kiedy ma ponownie zgłosić się na komisariat lub też, jeżeli postawiony już został akt oskarżenia, do Sadu.

Zobacz również: Procedura ekstradycyjna w UK