Co warto wiedzieć o przebiegu przesłuchania?

Jak więc należy postępować, jeśli los sprawi, że z mniej lub bardziej przypadkowych względów znajdziemy się na miejscu świadka, poszkodowanego, podejrzanego lub oskarżonego? Przede wszystkim należy zawsze zachować spokój. Jak każda czynność urzędowa, przesłuchanie również jest osadzone w wyznaczonych prawem ramach, które gwarantują nam szereg uprawnień. Nie ma tu więc formalnie miejsca na dowolność, wymuszania i zastraszanie, i choć praktyka niejednokrotnie odbiega od teorii, to działania stanowiące wyjątek od reguły, są zazwyczaj zarezerwowane dla przypadków szczególnych. Z tych względów skupimy się na sytuacjach najczęstszych i dających się przewidzieć.

Zachowaj spokój…

Niezwykle istotne jest przy tym, abyśmy zdawali sobie sprawę, że choć sam termin – przesłuchanie kojarzy się w większości przypadków ze sprawami kryminalnymi, to według podobnego modus operandi przebiegają również przesłuchania przed organami kontroli skarbowej. Nieświadomi tego przedsiębiorcy często zapominają o ostrożności i wszelkiego rodzaju wyjaśnienia składane w urzędach kontroli skarbowej traktują, jako stresującą, ale mimo wszystko zwykłą rozmowę z urzędnikiem. W ten sposób często padają ofiarami własnej naiwności, nie przypuszczając, że druga strona skwapliwie odnotuje i wykorzysta wszelkie niejasności i braki. Pamiętając o tym, że prowadzący przesłuchanie ma zazwyczaj duże doświadczenie oraz wynikającą z tego znaczną wiedzę psychologiczną, nie próbujmy zachowywać się w sposób odbiegający od charakterystycznych dla nas norm zachowania, oczywiście uwzględniając specyfikę sytuacji. Ani odgrywanie podpatrzonych w kinie twardych charakterów, ani nadmierna chęć współpracy i pomocy nie umkną doświadczonym śledczym. Pamiętajmy też o tym, że każde dobrze przygotowane przesłuchanie jest poprzedzone sprawdzeniami i analizami, a przesłuchujący zawsze wie więcej niż wydaje się na to wskazywać jego postępowanie. W ten sposób, w miarę szybko i sprawnie oraz bazując na znanych mu faktach bądź logicznym myśleniu, jest w stanie ocenić na ile jesteśmy skłonni do współpracy oraz czy nie zamierzamy w prosty sposób kłamać.

„Strach ma wielkie oczy”

Na początek warto się upewnić, czego mają dotyczyć nasze zeznania oraz skąd wniosek śledczych, że możemy posiadać w tej sprawie jakieś informacje. Nigdy nie należy spieszyć się z odpowiedziami na zadawane przez przesłuchujących pytania. Zarówno im, jak i nam chodzi przecież o to, by sprawę wyjaśnić rzetelnie i bez wątpliwości. Jeśli więc w trakcie czynności padną pytania podchwytliwe, albo takie, których znaczenia nie rozumiemy, powinniśmy poprosić o ich wyjaśnienie, lub skonstruowanie tak, byśmy mogli odpowiedzieć jasno i wyczerpująco. U większości ludzi proces przesłuchania wywołuje poczucie stresu, a nie rzadko również strachu i w wielu przypadkach nie ma to nic wspólnego z poczuciem winy lub próbą zatajenia czegokolwiek. Wynika to z naszej konstrukcji psychicznej oraz zakorzenienia w społeczeństwie nieco przerażającej i nieludzkiej wizji przesłuchania, jako czynności, która za wszelką cenę ma skutkować uzyskaniem określonych informacji.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM

Tymczasem naszym podstawowym obowiązkiem jest, poza szczegółowo wskazanymi w prawie wyjątkami, odpowiadanie na pytania śledczych zgodnie z naszą wiedzą. Ta w wielu przypadkach opiera się jednak na zawodnej przecież pamięci, za którą trudno jest nas winić. Nikt nie ma obowiązku pamiętania wszystkiego, co dzieje się w jego życiu i z tego powodu nie można nam czynić zarzutu. Wiele sytuacji mających znaczenie dla przesłuchujących nie ma żadnego znaczenia dla nas i jest to zazwyczaj wystarczający powód, by nie musieć o nich pamiętać. W takiej sytuacji należy jednak uzmysłowić drugiej stronie naszą chęć współpracy podkreślając jednak, że powinna ona wesprzeć ten proces wskazując pewne fakty, które mogłyby przyspieszyć proces przesłuchania, pomóc dotrzeć do prawdy materialnej, a przy okazji wskazać nam, choćby w zarysie, jaką wiedzą dysponują śledczy.