Renta wdowia: ZUS rusza z decyzjami, już w czerwcu wszystko będzie jasne

• Decyzje ruszą w połowie czerwca, ZUS zrobi to automatycznie
• Ile wyniesie renta wdowia?
• Co zrobi ZUS, gdy suma świadczeń przekroczy limit?
• Dla kogo renta wdowia? Jakie są warunki?

Od stycznia tego roku ZUS otrzymał blisko 700 tysięcy wniosków o rentę wdowią, a wciąż spływają kolejne – szacunkowo będzie ich 850 tysięcy. Wypłaty mają kosztować 3,2 mld zł jeszcze w tym roku, a od 2026 r. nawet 8 mld zł rocznie. ZUS podkreśla, że choć 75% spraw zapowiada się na rozpatrzenie pozytywne, to 20% wymaga dodatkowych danych, a 10% nie spełnia kryteriów. Oznacza to, że część osób nie dostanie świadczenia.

Decyzje ruszą w połowie czerwca, ZUS zrobi to automatycznie

13 czerwca algorytmy ZUS rozpoczną automatyczne generowanie decyzji w sprawie renty wdowiej. Dotyczy to wniosków złożonych od 1 stycznia do 30 czerwca. Decyzje mają być wydane najpóźniej do końca lipca i dostarczone pocztą. Szczególnym wyzwaniem dla ZUS jest weryfikacja tzw. drugiego świadczenia – własnej emerytury lub renty rodzinnej. Tylko od stycznia wpłynęło 212 tys. takich wniosków. Niektóre oddziały już wydały decyzje dla 99% z nich.

Przypomnijmy, że rentę wdowią mamy dzięki ustawie z 26 lipca 2024 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. W zapisach tej ustawy został wskazany góry limit wysokości świadczenia, ustanowiony w oparciu o najniższą emeryturę wypłacaną przez ZUS. Powstają więc pytania: ile może maksymalnie wynosić renta wdowia po waloryzacji w 2025 roku, a także, co ZUS zrobi po przekroczeniu tego limitu.

Ile wyniesie renta wdowia?

Jak wygląda kwestia limitu wysokości renty wdowiej? Przepisy przewidują, że renta rodzinna razem z 15%, a potem z 25% drugiego świadczenia nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury.

Od 1 marca 2025 roku wszystkie emerytury i renty zostały podwyższone o 5,5%. Waloryzacja objęła nie tylko świadczenia emerytalne i rentowe w systemie powszechnym, ale także renty rolnicze, mundurowe, renty socjalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, świadczenia przedemerytalne oraz dodatki do emerytur i rent. Wzrost objął również renty rodzinne, co wpływa na wysokość renty wdowiej.

Jak jest zatem aktualny limit renty wdowiej? W związku z marcową waloryzacją sytuacja zmieniła się w sposób następujący:

• minimalna emerytura wzrosła z 1 780,97 zł do 1 878,91 zł brutto,
• limit renty wdowiej zwiększył się z 5 342,91 zł do 5 636,73 zł brutto.

Renta wdowia, czyli suma świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną nie może więc przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury. Przy czym, do tego limitu ZUS będzie wliczał także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz inne niż jednorazowe świadczenia i dodatki wypłacane na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów wraz ze wskazanymi w ustawie świadczeniami, których zbieg ustali.

Co zrobi ZUS, gdy suma świadczeń przekroczy limit?

Jeśli suma świadczeń w zbiegu (tj. renty wdowiej) przekroczy trzykrotność najniższej emerytury, ZUS pomniejszy świadczenia o kwotę przekroczenia. Wyda wtedy decyzję, w której poinformuje o pomniejszeniu świadczeń wypłacanych w zbiegu.

Jak ZUS będzie to robił w praktyce? Otóż, jeśli otrzymujesz świadczenia finansowane z budżetu państwa, zostaną one pomniejszone jako pierwsze, w następującej kolejności:

• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,
• inne świadczenia.

Co później? Następnie, kolejno, zostaną pomniejszone:

• świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
• świadczenia finansowane z Funduszu Pracy,
• świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych,
• świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Dla kogo renta wdowia? Jakie są warunki?

Renta wdowia to nowe reguły zbiegu prawa do renty rodzinnej nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem z uprawnieniami do innych, wskazanych w ustawie świadczeń emerytalno-rentowych. Docelowo, w przypadku zbiegu prawa do tych świadczeń z rentą rodzinną, jedno wybrane świadczenie będzie wypłacane w całości, a drugie w wysokości 25%.

Osoba uprawniona będzie miała prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu na nowych zasadach w przypadku spełnienia warunków zawartych w ustawie. A zatem renta wdowia będzie wypłacana w sytuacji:

• osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
• pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka;
• nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Jakie są zasady łączenia świadczeń?

Przepisy o rencie wdowiej zakładają nową regułę zbiegu prawa do renty rodzinnej z prawem do własnego świadczenia emerytalno-rentowego, przede wszystkim emerytury. To, co przewiduje nowe prawo, to zasada, że można łączyć rentę rodzinną po zmarłym małżonku z 25% własnego świadczenia emerytalno-rentowego albo całe własne świadczenie, np. własną emeryturę, z 25% renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Ta zasada będzie wprowadzona w modelu kroczącym:

• najpierw od 1 lipca do 31 grudnia 2025 r. drugie świadczenie w zbiegu będzie mogło być pobierane w wysokości 15%,
• w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2026 r. – w wysokości 15%,
• a od 1 stycznia 2027 r. – w wysokości 25%.

W 2028 roku Rada Ministrów dokona weryfikacji wskaźnika wysokości świadczeń w zbiegu w celu oceny możliwości i zasadności jego podwyższenia. Co jest wprost przewidziane w ustawie. Wypłata renty rodzinnej w zbiegu z „własnym” świadczeniem, w ramach tzw. renty wdowiej, nastąpi od miesiąca złożenia wniosku, nie wcześniej jednak niż od 1 lipca 2025 r. Aby świadczenia w zbiegu, w ramach tzw. renty wdowiej, mogły być wypłacane już od 1 lipca 2025 r. Wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną należy złożyć najpóźniej do 31 lipca 2025 r.