Komu sąd przyzna pełnomocnika z urzędu?

Pod koniec kwietnia 2010 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące zasad udzielania pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego. Teraz można się o nią starać niezależnie od tego, czy korzysta się już ze zwolnienia od kosztów sądowych.

Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego należy zgłaszać wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokółu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Złożenie wniosku jest wolne od opłaty sądowej.

Przesłanki ustanowienia pełnomocnika z urzędu

Na mocy znowelizowanego art. 117 Kodeksu postępowania cywilnego o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego może ubiegać się strona niezwolniona przez sąd od kosztów sądowych, jeżeli wraz z wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego złoży oświadczenie na urzędowym formularzu, obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątkowym, źródłach utrzymania i dochodach. Musi z niego wynikać, że strona nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku koniecznego dla utrzymania siebie oraz rodziny.

Może również uzasadniać potrzebę przyznania pełnomocnika z urzędu tym, że zamieszkuje daleko od siedziby sądu i z różnych powodów (np. choroba, konieczność opieki nad członkiem rodziny) nie może stawić się w sądzie osobiście.

Jedną z podstawowych przesłanek do uzyskania takiej pomocy jest to, że sprawa jest zawiła i wymaga udziału pełnomocnika, który by ją reprezentował. Wniosek ten powinien być potwierdzony w miarę możliwości odpowiednimi dokumentami (np. odcinkiem renty, zaświadczeniem o zarobkach itp.).

Ważne jest, żeby wskazać dokładnie wszystkie dochody, jak i stałe wydatki, np. koszty leków, nauki dziecka itd. Jednak to od oceny sądu zależy, czy podane przez stronę powody będą uznane za dostateczne do ustanowienia adwokata lub radcy prawnego.

Zobacz: Jak złożyć pozew o rozwód?

Spółki i inne osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mogą występować o przyznanie im pełnomocnika z urzędu również w sytuacji, gdy nie są zwolnieni od kosztów sądowych.

Pełnomocnik z urzędu w postępowaniu odwoławczym

W znowelizowanym art. 117 § 6 k.p.c. wprowadza się zasadę, że wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, zgłoszony po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym, kasacyjnym lub postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sąd przekazuje do rozpoznania sądowi pierwszej instancji, chyba że uzna wniosek za uzasadniony.