Małżeństwo z osobą niewierzącą

Małżeństwa mieszane były od początków Kościoła zakazywane. Przestrzegały przed nimi postanowienia soborowe i synodalne starożytne, średniowieczne, nowożytne. Dopiero w XX wieku zliberalizowano surowe dotąd dyspozycje prawa kanonicznego, umożliwiając katolikom zawieranie ślubu kościelnego z osobą niewierzącą. Odtąd wymagana jest specjalna dyspensa (zezwolenie) oraz instytucja tzw „ rękojmi”.

Kodeks Prawa Kanonicznego w kanonie 1124 wyraźnie stanowi, że małżeństwo między katolikiem ( nieodłączonym formalnym aktem prawnym z Kościoła katolickiego) z osobą nieochrzczoną jest nieważne, o ile nie zezwoliła na to odpowiednia władza. Zakaz taki wiąże jedynie pod względem godziwości małżeństwa, nie zaś jego ważności.

Zobacz: Jak unieważnić ślub kościelny?

Zezwolenie na małżeństwo mieszane

Jego dawcą jest jedynie kompetentna władza kościelna . Kodeks Prawa Kanonicznego podaje, że może nim być ordynariusz miejsca zamieszkania strony katolickiej . Aby doszło do wydania takiego pozwolenia muszą być spełnione kumulatywnie cztery warunki:

1) Istnienie słusznej i rozumnej przyczyny ( jest ona zależna od sytuacji narzeczonych, ciężko konkretnie wskazać ratio legis tej dyspozycji; zdaniem Wojciecha Góralskiego zaszłaby ona wówczas, gdyby nupturienci mogli spełnić kolejne wymogi, Konferencja Episkopatu Polski z kolei wskazuje, że słuszną i rozumną przyczyną może być narażenie stronę katolicką na życie w związku cywilnym i konkubinacie)

2) Złożenie rękojmi przez stronę katolicką ( rękojmią nazywa się przyrzeczenie strony katolickiej o odsunięciu od siebie niebezpieczeństwa utraty wiary, które może ułatwiać związek z niekatolikiem; dotyczy ono także gwarancji katolickiego wychowania potomstwa)

3) Powiadomienie o złożeniu rękojmi przez stroną katolicką strony nieochrzczonej ( przed zawarciem małżeństwa strona niekatolicka powinna być uprzedzona o przyrzeczeniu strony katolickiej, zapoznana z jego treścią; ma to na celu uświadomienie sobie rangi sytuacji i doniosłości samego sakramentu małżeństwa ; treść rękojmi jedynie podpisuje, nie musi więc składać żadnych przyrzeczeń)

4) Pouczenie nupturientów ( kapłan powinien pouczyć nupturientów o istotnych przymiotach i celach małżeństwa ; strzeże to przed ewentualną symulacją zgody małżeńskiej strony niekatolickiej)

Zobacz: Ślub konkordatowy - jak i kiedy?

Forma rękojmi

Konferencja Episkopatu Polski określa sposób składania przyrzeczeń , ich treść, sposób zatwierdzenia oraz tryb powiadomienia strony niekatolickiej. O takie zezwolenie może więc w świetle aktualnego ustawodawstwa wystąpić proboszcz strony katolickiej jak i niekatolickiej. Rękojmia ma formę pisemną, a tworzona jest w trzech egzemplarzach. Na każdym z tym egzemplarzy powinna podpisać się strona niekatolicka, choć nie jest to bezwzględnie wymagane ( wystarczy pewność, że zapoznała się z treścią i nie podważyła ich postanowień).