Zapewnienie spadkobiercy jako dowód w postępowaniu spadkowym

Istota zapewnienia spadkobiercy

Na wstępie trzeba podkreślić, że postępowaniu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku sąd bada z urzędu kto jest spadkobiercą (art. 670 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Z uwagi na specyfikę tego postępowania, pewne okoliczności mogą być wykazane szczególnym środkiem dowodowym – zapewnieniem spadkobiercy (art. 671 Kodeksu postępowania cywilnego).

Jego istota polega na tym, iż spadkobierca, pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, oświadcza o wszystkim, co mu jest wiadome co do istnienia lub nieistnienia osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi oraz o testamentach spadkodawcy.

Warto wyjaśnić, iż nietypowość tego środka dowodowego polega m.in. na tym, iż może on służyć do stwierdzenia okoliczności negatywnej (nieistnienia faktu). Co do zasady – w postępowaniu cywilnym okoliczności negatywnych się nie dowodzi (np. brak uiszczenia należności). W niektórych przypadkach okoliczność negatywną można udowodnić, ale tylko poprzez udowodnienie innej okoliczności pozytywnej, której zaistnienie wyklucza okoliczność negatywną (np. wykazanie, że osoba X była w danym momencie w miejscu A wyklucza możliwość, aby była w tym samym momencie w miejscu B).

Zadaj pytanie: Forum prawników

Znaczenie dowodu z zapewnienia spadkobiercy

Dowód w postaci zapewnienia spadkobiercy jest oceniany, zgodnie z ogólnymi regułami postępowania cywilnego, według zasady swobodnej oceny dowodów. Ze względu na to, iż regulacja dotycząca zapewnienia spadkobiercy ma charakter wyjątkowy w stosunku do ogólnych przepisów postępowania dowodowego, nie można jej interpretować rozszerzająco.

Tym samym, zapewnienie spadkobiercy nie może być podstawą do ustalenia innych okoliczności niż wskazane w art. 671 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, a badanych w postępowaniu spadkowym.

Zapewnienie spadkobiercy nie może być środkiem dowodowym co do tego, którzy ze spadkobierców odpowiadają warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego.

Trzeba też pamiętać o regule, iż akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych (art. 4 Prawa o aktach stanu cywilnego). Z tego powodu zapewnienie spadkobiercy nie może zastępować dowodów z dokumentów urzędowych, jakimi są odpisu skrócone aktów urodzenia czy aktów zgonu.

Zobacz również serwis: W sądzie

Pozwala ono natomiast na stwierdzenie, że w momencie jego składania nie ma innych osób, które byłyby uprawnione do dziedziczenia. Prawo do spadku wynika (w przypadku braku testamentu) z pokrewieństwa lub powinowactwa, a te okoliczności mogą być ustalane jedynie w oparciu o akty stanu cywilnego.