Obawa matactwa a tymczasowe aresztowanie

Przesłanka obawy, iż oskarżony (lub podejrzany) będzie nakłaniał do fałszywych zeznań lub w inny sposób bezprawnie utrudniał postępowanie karne to przesłanka ujęte w art. 258 § 1 pkt 2 KPK.

Powyższa przesłanka tymczasowego aresztowania bywa określana mianem “ obawy matactwa” Pod pojęciem matactwa rozumie się właśnie bezprawne wpływanie na bieg procesu karnego przez niezgodne z prawem zachowania (taką definicję podał np. Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 3 września 2003, nr Ako 401/03, KZS  2003 nr 11 poz. 57).

Należy wskazać, iż za czynność matactwa mogą być uznane przykładowo takie zachowania jak:

- zastraszanie świadka

- namawianie świadka do składania fałszywych zeznań

- niszczenie dowodów

- fabrykowanie dowodów

“Matactwo” musi być realnie uprawdpodobnione

Należy podkreślić, iż obawa matactwa musi być realna i konkretna, uzasadniona w okolicznościach sprawy.

Relacja między grożącą surową karą a obawą matactwa

Zgodnie z art. 258 § 2 Kodeksu postępowania karnego jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica przekracza 8 lat, a sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

Powyższy przepis znaczna część sądów interpretuje niestety w ten sposób, iż obawa zagrożenia surowej kary automatycznie rodzi obawę matactwa (czyli powoduje powstanie 2 przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania). Przyjmuje się wówczas nawet, iż w takiej sytuacji nie trzeba uprawdopodobnić istnienia obawy matactwa – powstaje ona automatycznie. Jest to jakby niewzruszlane domniemanie prawne. Dla przykładu tak:

- Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 listopada 1996 r., sygn. IV KZ 119/96, OSP 1997 nr 4 poz. 74)

- Sąd Apelacyjny w Katowicach (postanowienie z dnia 3 listopada 2010 r., sygn. II Akz 719/10, LEX nr  686880, tak też postanowienie z dnia 20 stycznia 2010 r., sygn. II Akz 17/10, LEX nr 574487)

- Sąd Apelacyjny w Krakowie (postanowienie z dnia 4 lutego 2010, sygn. II Akz 32/10, KZS 2010/3/42 )

Zobacz: Kto wydaje postanowienie o tymczasowym aresztowaniu?