Trybunał Konstytucyjny, Sąd najwyższy

Zestawienie i omówienie korzystnych 43 wyroków sądów powszechnych w sprawach dot. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20, w tym dwa prawomocne.

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

W dniu 23 kwietnia 2025 r., Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok (o sygn. akt P 3/17), w którym uznał art. 42 par. 4 kodeksu karnego – w zakresie, w jakim zobowiązuje on sąd do orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – za niezgodny z art. 10 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ustawodawca nie może bowiem zastępować sądu w jego działalności orzeczniczej i wymierzaniu kary, biorąc pod uwagę wyłącznie fakt popełnienia danego czynu zabronionego, a już nie – cechy konkretnego sprawcy, okoliczności czynu oraz stopień zawinienia.

Po kilku miesiącach obowiązywania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 można już pokusić się o pewne podsumowania, a także wskazać, jak w praktyce powinien funkcjonować ten wyrok - pisze adwokat Konrad Giedrojć.

Wydawało się, że to będzie archiwalny problem prawny – kilka lat służby wojskowej w czasach PRL pomijanych przy ustalaniu emerytury przez ZUS. To jednak wciąż aktualna sprawa, o czym świadczy to, że wciąż zajmują się nim sądy. Z ZUSem skutecznie spierają się byli żołnierze, którzy służyli w wojsku np. w latach 80-tych, a ZUS pomija ten okres w wyliczeniach emerytalnych. Np. ZUS uważa, że do czasu pracy w szczególnych warunkach nie zalicza się okresu zasadniczej służby wojskowej np. w 1983 r.

Kto po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. ma szansę na wyższą emeryturę i wyrównanie? Na pewno ZUS z urzędu tego sam nie zrobi. Adwokat Konrad Giedrojć wyjaśnia co zrobić, by w praktyce wykorzystać ten wyrok. Jaki wniosek sformułować do ZUS-u, jak odwołać się do sądu i na jakie argumenty ZUS trzeba się przygotować.

Zasiedzenie cudzego udziału w działce tylko wtedy, gdy posiadacz tego udziału zachowywał się jak właściciel działki (ma przecież tylko ułamek jej własności). Uważał siebie za wyłącznego właściciela nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności i dawał termu wyraz na zewnątrz. Nie ma znaczenia, że np. Anna miała 60% udziałów w działce, a Piotr 40%. I tak Piotr może zasiedzieć 60% należące do Anny. Musi się tylko zachowywać jakby całość należała do niego (np. ogrodzić, postawić jakieś budowle, dostać zezwolenia na prace z urzędu).

Sąd Najwyższy wydał uchwałę przyznającą nauczycielom prawo do nadgodzin (wynika z niej połączenie przywilejów z Karty Nauczyciela i kodeksu pracy). Załóżmy, że wartość 1 nadgodziny to 45 zł. Nauczyciel opiekuje się na wycieczce uczniami w poniedziałek, wtorek i środę - czas opieki 72h. Od tego odejmujemy 24 h, które spędziłby w szkole (3 dni razy 8 godzin). Pozostaje do rozliczenia 48 h nadgodzin, które przy stawce 45 zł dają 2160 zł. Kwota pokazuje jaką puszkę Pandory otworzył SN i dlaczego samorządy oczekują pieniędzy od min. edukacji Barbary Nowackiej na pokrycie wypłat za nadgodziny dla nauczycieli.

Czy sprawa renty wdowiej trafi do Trybunału Konstytucyjnego, czy przepisy o rencie wdowiej są niezgodne z Konstytucją RP? Dlaczego? Bo do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki społecznej trafiła interpelacja nr 8196 w sprawie przepisów dotyczących renty wdowiej. Chodzi o brak możliwości pobierania renty wdowiej w sytuacji rozdzielności majątkowej.

Przepisy przez dekadę mówiły, że świadczenie pielęgnacyjne wiąże się z niepełnosprawnością powstałą w wieku do 18 lat (albo do 25 lat w przypadku studentów). Jednocześnie w 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że to niezgodne z Konstytucją RP, ale Sejm nie wdrożył tego wyroku. Jeżeli MOPS stosowały wyrok TK, to kolejne rządy (ściślej wojewodowie) nie chciały płacić MOPS za świadczenia pielęgnacyjne, gdy niepełnosprawność powstała np. u staruszka 80 lat. Minister Finansów mógł 25 stycznia 2025 r. wyjaśnić spór w tej sprawie, ale skierował ją do ponownego rozpatrzenia przez wojewodę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. mogłoby skorzystać ok. 200 tys. osób, które złożyły wniosek o wcześniejszą emeryturę przed 1 stycznia 2013 r., a prawo do emerytury powszechnej nabyły po 2012 r. Miesięczna podwyżka świadczenia wyniosłaby ok. 1,2 tys. zł, a kwota wyrównania - 64 tys. Do tej pory wyrok ten nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw ale pojawiają się coraz liczniejsze wyroki sądów uwzględniające tezy ww. wyroku Trybunału. W odpowiedzi na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich, Maciej Berek, ministra - członek Rady Ministrów, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów poinformował, że rząd dostrzega problem ww. emerytów ale nie zamierza publikować wyroku Trybunału. Natomiast prace legislacyjne w tym zakresie podjęte są w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

W rozmowie z Polską Agencją Prasową, prof. Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista z UW powiedział m.in.: "(...) należy przestrzegać postanowień konstytucji, ale jeśli chcemy powiedzieć, że ten, kto narusza konstytucję przy pewnym nasileniu tych przypadków, dopuszcza się zamachu na państwo, to zmierzamy w takim kierunku, w którym wszyscy są zamachowcami". "Nie ma takiego okresu, w którym konstytucja nie była naruszana" - dodał profesor Piotrowski.

Czy samorząd zawodowy może działać jak przedsiębiorca? Sąd Najwyższy uznał, że w przypadku Naczelnej Izby Aptekarskiej to możliwe. Wyrok zapadł w sprawie sporu z siecią aptek Gemini, dotyczącego ochrony dóbr osobistych i nieuczciwej konkurencji. Sprawa wraca do ponownego rozpatrzenia, a decyzja SN może mieć dalekosiężne konsekwencje dla funkcjonowania organizacji samorządowych.

Ważny dla wielu emerytów wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. (SK 140/20) budzi szereg wątpliwości prawnych. W szczególności nie jest jasne, z jakich przepisów powinien skorzystać emeryt, by móc skutecznie dochodzić swoich praw. Zdaniem adwokata Konrada Giedrojcia stosowanie kodeksu postępowania administracyjnego jest w tym przypadku niekorzystne dla emerytów i problematyczne. Jego zdaniem nie powinno się tego wariantu promować, bo jest lepszy i „skrojony na miarę” przepis art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który może być stosowany zgodnie z orzecznictwem sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Publikujemy poniżej polemikę mecenasa Giedrojcia z wcześniej opublikowanym na naszym portalu artykułem radcy prawnego dr Katarzyny Kalaty.

Prawie 200 tys. emerytów powinno otrzymać wyrównanie świadczeń na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z czerwca bieżącego roku, który jednak do dnia dzisiejszego nie został opublikowany. Z zapowiedzi Rządu wynika również, że nie należy się spodziewać, że orzeczenie to zostanie opublikowane. Brak publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw jest tłumaczony tym, że w składzie orzekającym TK byli tzw. sędziowie dublerzy. Co w takiej sytuacji powinien zrobić emeryt, którego dotyczy ten wyrok. Jaki wniosek złożyć do ZUS-u? Wyjaśnia Katarzyna Kalata, doktor nauk prawnych i radca prawny.

KREDYTY FRANKOWE AD. 2024 czyli podsumowanie w jakim miejscu są dzisiaj frankowicze i czego mogą się domagać od banków. O co chodzi w sprawach frankowych? Co z pieniędzmi, które przez lata były spłacane na rzecz banku? Warto podpisać ugodę z bankiem czy lepiej wejść na drogę sądową? Jakie jest orzecznictwo w sprawach frankowiczów? Jak wybrać kancelarię?

Rząd proponuje możliwość ponownego przeliczenia przez ZUS emerytur i rent rodzinnych z lat 2009-2019. Chodzi o świadczenia przyznawane przez okres 10 lat w czerwcu każdego z tych lat. Problemy wynikające z tego rozwiąże "hurtowo" specustawa. To korzystne rozwiązanie dla 100 000 osób. Ustawa uwzględnia w ich emeryturach i rentach dodatkową waloryzację kwartalną, a nie tylko wyłącznie roczną. 

W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 czerwca 2024 r., o sygn. akt SK 140/20 – niemal 200 tys. emerytów, którzy przed 6 czerwca 2012 r. przeszli na wcześniejszą emeryturę, a następnie – złożyli wniosek o emeryturę powszechną, która została im pomniejszona na podstawie art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – może teraz otrzymać od ZUS wyrównanie. Zgodnie z szacunkami ZUS – sięgające nawet 64075 zł. Podpowiadamy kogo dokładnie obejmuje zakres podmiotowy wyroku Trybunału i w jaki sposób można dochodzić swoich praw.

Ponad 200 tysięcy polskich emerytów, którzy zdecydowali się na wcześniejszą emeryturę, otrzymuje niższe świadczenie, niż im przysługuje. Trybunał Konstytucyjny potwierdził, że takie rozwiązanie jest niesprawiedliwe, ale jego wyrok wciąż nie obowiązuje. Jedynym sposobem na odzyskanie utraconych pieniędzy jest skierowanie sprawy do sądu. 

Trwa zamieszanie w rządzie w związku ze zmianą przepisów i podniesieniem wieku emerytalnego mężczyzn (65 lat) i kobiet (60 lat). W tym tygodniu pojawiły się sprzeczne komunikaty jego przedstawicieli.

Sąd Najwyższy uznał, że sklep internetowy może stanowić odrębne, samodzielne dobro majątkowe będące przedsiębiorstwem w znaczeniu przedmiotowym (art. 55[1] kodeksu cywilnego), a jako składnik większej całości – zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa; jego zbycie może prowadzić do powstania solidarnej odpowiedzialności nabywcy ze zbywcą za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (art. 55[4] k.c.). Tak wynika z wyroku z 19 czerwca 2024 r. (sygn. ​II CSKP 2110/22).

Trybunał Konstytucyjny wydał 4 czerwca 2024 r. wyrok, w którym uznał, że niezgodne z Konstytucją RP jest obligatoryjne zobowiązanie sądu do orzekania dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych wobec sprawcy powtórnie skazanego za przestępstwo prowadzenia auta w stanie nietrzeźwości.

Sąd Najwyższy podjął ważną uchwałę - wysokość odszkodowania z OC powinna odpowiadać poniesionym już kosztom naprawy auta. Czy poszkodowany musi naprawić auto w zakładzie wskazanym przez ubezpieczyciela? Czy ma obowiązek szukać najtańszych usług?

9 kwietnia 2024 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. III UZP 9/23), w której stwierdził, że lekarz wykonujący działalność gospodarczą, na rzecz byłego pracodawcy, u którego był wcześniej zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako lekarz stażysta, może korzystać z ulgi na start oraz z prawa do opłacania składek od obniżonej podstawy wymiaru, nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Uchwała w sprawie usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego lat 2015-2023 w kontekście działalności Trybunału Konstytucyjnego została podjęta przez sejm w środę 6 marca 2024 roku.