Waloryzacja, Trybunał Konstytucyjny

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

W dniu 23 kwietnia 2025 r., Trybunał Konstytucyjny ogłosił wyrok (o sygn. akt P 3/17), w którym uznał art. 42 par. 4 kodeksu karnego – w zakresie, w jakim zobowiązuje on sąd do orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – za niezgodny z art. 10 oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji. Ustawodawca nie może bowiem zastępować sądu w jego działalności orzeczniczej i wymierzaniu kary, biorąc pod uwagę wyłącznie fakt popełnienia danego czynu zabronionego, a już nie – cechy konkretnego sprawcy, okoliczności czynu oraz stopień zawinienia.

Po kilku miesiącach obowiązywania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w sprawie SK 140/20 można już pokusić się o pewne podsumowania, a także wskazać, jak w praktyce powinien funkcjonować ten wyrok - pisze adwokat Konrad Giedrojć.

Stan funkcjonowania matki wg skali Dorothy Barthel to 40 pkt. Nie można z tego wnioskować, że wykonywanie prostych czynności pielęgnacyjnych przez osobę niepełnosprawną wyklucza świadczenie pielęgnacyjne. Osoba niepełnosprawna mogła sama zjeść (na łóżku) śniadanie, umyć sobie sama zęby i twarz. Ale tylko na łóżku. Sama do łazienki czy po schodach przejść nie mogła. Ostatecznie NSA przyznał świadczenie pielęgnacyjne 2988 zł.

Zestawienie wyroków sądów cywilnych rozstrzygających spór o przeliczenie emerytur na podstawie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Przeliczenie emerytur. Wyrównania. Odsetki. Jak orzekają sądy? Przykłady

Kto po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. ma szansę na wyższą emeryturę i wyrównanie? Na pewno ZUS z urzędu tego sam nie zrobi. Adwokat Konrad Giedrojć wyjaśnia co zrobić, by w praktyce wykorzystać ten wyrok. Jaki wniosek sformułować do ZUS-u, jak odwołać się do sądu i na jakie argumenty ZUS trzeba się przygotować.

Po kilku latach dwucyfrowej waloryzacji emerytur w marcu, w 2025 r. waloryzacja jest skromna, zaledwie wskaźnikiem 1,055. To niewiele, biorąc pod uwagę, iż według pierwszych wyliczeń inflacja w styczniu wynosiła 5,3 procent. Przy rosnących kosztach utrzymania oznacza to nawet spadek realnej wartości emerytur i innych świadczeń wypłacanych przez ZUS.

Tak twierdzą nasi czytelnicy. Emeryt pyta się za naszym pośrednictwem ZUS dlaczego w sierpniu 2018 roku – kiedy już 5 lat działała zasada pomniejszania emerytury powszechnej (60/65 lat) o kwoty wypłacone za okres emerytury wcześniejszej - żaden z pracowników ZUS nie poinformował go przy wyborze wcześniejszej emerytury (na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej), jakie są tego konsekwencje? Od razu powiedzmy poważne - emeryt szacuje, że ma mniejszą o 1000 zł emeryturę.

Przeszło 10 lat temu Sejm uchwalił przepisy, które karały osoby na wcześniejszej emeryturze (od 2013 r.). Kara w ZUS była i do dziś jest taka - świadczenia wypłacone w czasie korzystania z niej pomniejszały późniejsze wypłaty emerytury powszechnej. Trybunał Konstytucyjny w czerwcu 2024 r. rozpoznał niekonstytucyjność i wskazał, którzy emeryci mają prawo do wyrównań (za okresy przeszłe) i podwyżek (na przyszłość). 

Może zaskoczyć to, że od 1 marca 2025 r. kwota dodatku pielęgnacyjnego dla niektórych nie wynosi 348,22 zł, a więcej. Okazuje się, że po waloryzacji pewne grupy osób mogą liczyć na większy dodatek pielęgnacyjny bo aż 522,33 zł. Obowiązują więc te dwie kwoty dodatku pielęgnacyjnego w 2025 r., w zależności od tego kto i jakie kryteria spełnia. Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać wyższy dodatek?

W artykule przypominamy podstawowe zasady wyliczania kapitału podstawowego wraz ze wzorami i przykładem.

Razem 1454,48 zł (800 plus i 654,48 zł), ale tylko dla niektórych dzieci od 1 marca 2025 r. Pewnej grupie będzie się należał miesięczny dodatek w wysokości 654,48 zł. Co ważne jest wolny od podatku. Jednak takie pieniądze i tak nie wynagrodzą sytuacji, w której znalazły się te dzieci.

Czy sprawa renty wdowiej trafi do Trybunału Konstytucyjnego, czy przepisy o rencie wdowiej są niezgodne z Konstytucją RP? Dlaczego? Bo do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki społecznej trafiła interpelacja nr 8196 w sprawie przepisów dotyczących renty wdowiej. Chodzi o brak możliwości pobierania renty wdowiej w sytuacji rozdzielności majątkowej.

ZUS informuje, że już w lutym ponad milion emerytów i rencistów otrzymało wyższe emerytury i renty po waloryzacji. Jakie będą terminy wypłat wyższych emerytur i rent w marcu 2025 roku?

W związku z waloryzacją świadczeń od 1 marca 2025 r. – osobom uprawnionym do renty socjalnej, które ponadto są niezdolne do samodzielnej egzystencji – przysługiwać będzie, co miesiąc, dodatkowe 2 708,67 zł (które – w zakresie kwoty 2 610,72 zł – będzie wypłacane od maja 2025 r., ale z odpowiednim wyrównaniem). Niektórzy muszą o nie zawnioskować, a innym zostanie przez ZUS przyznane automatycznie. Na większość osób czeka jednak ta sama pułapka, która może skutkować zmniejszeniem ww. kwoty, zawieszeniem prawa do świadczeń, a nawet ich całkowitym pozbawieniem.

Zamiast podwyższyć kwotę wolną w PIT i obniżyć podatek wszystkim, rząd podwyższa w 2025 r. podatek dochodowy najlepiej zarabiającym.

W związku ze wzrostem, od 1 marca 2025 r., kwoty najniższej emerytury (będącym wynikiem corocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych) – wzrasta również maksymalna kwota nowego świadczenia, które od 1 lipca br., będzie przysługiwało blisko 2 mln seniorów. Mowa o tzw. rencie wdowiej, której limit wyniesie 5 636,73 zł miesięcznie. Od 1 stycznia br., wdowy i wdowcy, mogą już składać do ZUS wnioski o jej przyznanie.

Nowy dodatek do renty socjalnej przez pierwsze dwa miesiące 2025 r. wynosi 2520 zł. Od 1 marca 2025 r. do końca lutego 2026 r. ma podwyższoną (po waloryzacji o inflację) wartość 2610,72 zł. To nowe świadczenie określone jako dodatek dopełniający będący rekompensatą za brak zrównania renty socjalnej z pensją minimalną 4666 zł (politycy deklarowali taką podwyżkę na przełomie 2023 r. i 2024 r.). Będzie wypłacane dopiero po 1 maja 2025 r., ale z wstecz od 1 stycznia 2025 r. Otrzymają je niektórzy renciści - muszą być niezdolni do samodzielnej egzystencji.

Przepisy przez dekadę mówiły, że świadczenie pielęgnacyjne wiąże się z niepełnosprawnością powstałą w wieku do 18 lat (albo do 25 lat w przypadku studentów). Jednocześnie w 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że to niezgodne z Konstytucją RP, ale Sejm nie wdrożył tego wyroku. Jeżeli MOPS stosowały wyrok TK, to kolejne rządy (ściślej wojewodowie) nie chciały płacić MOPS za świadczenia pielęgnacyjne, gdy niepełnosprawność powstała np. u staruszka 80 lat. Minister Finansów mógł 25 stycznia 2025 r. wyjaśnić spór w tej sprawie, ale skierował ją do ponownego rozpatrzenia przez wojewodę.

1 marca 2025 r. to ustawowy termin wypłaty przez ZUS zwaloryzowanych świadczeń emerytalno-rentowych. Coroczna waloryzacja jest przeprowadzana z urzędu. Oznacza to, że świadczeniobiorcy nie muszą składać wniosków o podwyższenie świadczenia.

W odpowiedzi na interpelację poselską oraz na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej informuje, że trwają prace analityczne o charakterze prawnym, ekonomicznym i organizacyjnym, mające określić sposób rozwiązania tej kwestii. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej współdziała w tym zakresie z Ministrem Finansów oraz ZUS-em. Ale zdaniem MRPiPS, zniesienie mechanizmu potrącania, wynikającego z art. 25 ust. 1b (którego niekonstytucyjność orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku 4 czerwca 2024 r.), wobec ubezpieczonych z roczników innych niż 1953, wywołałoby taki skutek, że wcześniejsi emeryci korzystaliby ze sztucznej kapitalizacji wartości emerytury powszechnej. W opinii MRPiPS powstałaby wtedy sytuacja, w której im dłużej pobierana byłaby emerytura wcześniejsza, tym wyższa byłaby wysokość emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Taki stan rzeczy kolidowałby – zdaniem MRPiPS - z fundamentalną, ubezpieczeniową zasadą powiązania wysokości świadczenia z wysokością odprowadzonych składek. 

Od 1 marca świadczenia emerytalno-rentowe oraz dodatki wypłacane przez ZUS zostaną zwaloryzowane. Podwyżka będzie przeprowadzana z urzędu, co oznacza, że nie trzeba składać w tej sprawie żadnego wniosku. Świadczenia wzrosną o 5,5 procent.

Emeryci, renciści i inne osoby pobierające pieniądze z ZUS niecierpliwie czekają na ostateczne decyzje rządu w sprawie corocznego wskaźnika waloryzacji świadczeń od marca 2025 roku. Od tego jaki on będzie zależą nie tylko poszczególne stałe świadczenia, ale np. trzynaste i czternaste emerytury. Wszyscy liczą, że będzie to wskaźnik wyższy od zapisanego w budżecie na 2025 rok.

Ile wynosi świadczenie rehabilitacyjne w I kwartale 2025 roku? Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru na potrzeby wyliczenia wysokości świadczenia rehabilitacyjnego za każdy dzień niezdolności do pracy od stycznia do marca 2025 roku został określony na poziomie 100,2%. Artykuł zawiera przykładowe wyliczenie.